Αὐτὸν δὲ τοῦτον τὸν ἀγῶνα ὑποστηρίζει γενναίως καὶ ἡ ἐν Ἀμστελοδάμῳ ἑταιρία ἔν τε ταῖς συνεδριάσεσιν αὐτῆς καὶ διὰ τοῦ περιοδικοῦ της τοῦ ἐπιγραφομένου Ἑλλάς, καὶ ἐκδιδομένου εἰς διαφόρους γλώσσας, ἐν ἄλλαις καὶ τὴν Ἑλληνικήν. Θέλομεν δὲ καὶ ἐνταῦθα νὰ συνοψίσωμεν τινὰ τῶν κυριωτέρων ἐπιχειρημάτων τῶν ἀντιταττομένων εἰς τοὺς ἰσχυρισμοὺς τῶν Ἐρασμιτῶν.
Ἐν πρώτοις ἡ Ἑλληνικὴ γλῶσσα οὐδέποτε ὑπῆρξε νεκρά· ἀλλ’ ἀπὸ τῶν ἀπωτάτων χρόνων ἀφ’ ὧν λείψανα αὐτῆς σώζονται, μέχρι σήμερον, διετηρήθη, πάντοτε τὰς διαφόρους περιπετείας τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους ἀκολουθοῦσα, κατὰ τὰς περιστάσεις ἀναπτυσσομένη ἢ περιστελλομένη, βελτιουμένη ἢ διαφθειρομένη, ἀλλὰ πάντοτε μένουσα ἡ αὐτή. Τοὺς ἀρχικοὺς αὐτῆς φθόγγους ἀφ’ ὅτου τὰ γράμματα ἐφευρέθησαν καὶ εἰσήχθησαν εἰς αὐτήν, οὐδεὶς βεβαίως δύναται, νὰ διϊσχυρισθῇ ὅτι γνωρίζει· ἀλλὰ πιθανὸν δὲν δύναται νὰ θεωρηθῇ ὅτι τὴν χαρακτηρίζουσαν αὐτὴν γλυκεῖαν προφορὰν ἐκτήσατο μόνον ἐπὶ τῆς παρακμῆς της, καὶ ἀφοῦ εἰς ξένους καὶ βαρβάρους ὑπέκυψεν, ἐπὶ δὲ τῆς ἀκμῆς αὐτῆς ὅτι τραχέως ἐπρόφερε τὰ σύμφωνα β, γ, δ, ζ, θ, χ. Τοῦ Κρατίνου ἡ μαρτυρία ὅτι τὰ πρόβατα ἐβέλαζον βῆ βῆ (ἄρα κατὰ τοὺς Ἐρασμίτας bê bê) ὀλίγον ἐστὶν ἀποδεικτική. διότι ἡ φωνὴ τῶν ζῴων, ὡς φερ’ εἰπεῖν ἡ τῶν χοίρων κτλ. ἄλλως ὑπ’ ἄλλων καὶ ἐν ἄλλαις γλώσσαις ἐκφέρεται. Οὐδ’ ἰσχυροτέρα δύναται νὰ θεωρηθῇ ἡ ἀπόδειξις τῆς εἰς b μεταβιβάσεως τοῦ ἑλληνικοῦ β εἰς λατινικὰ ὀνόματα, καθ’ ὅσον οὐδὲν διδάσκει πῶς ἀρχικῶς ἐπροφέρετο τὸ b ἐν τῇ Λατινικῇ, ἂν οὐχὶ ὡς τὸ ἑλληνικὸν β, οἷον παρέμεινεν ἐν τῇ Ἰσπανικῇ. Τούτου μάλιστα ἀπόδειξις δύναται νὰ ἐκληφθῇ τὸ ὅτι τὸ λατινικὸν ambo προέκυψεν ἐκ τοῦ Ἑλληνικοῦ ἄμφω. Ὅπωςδήποτε, ὅτι πλὴν τοῦ b ἡ Λατινικὴ εἶχε καὶ τὸ γράμμα v, διὰ τούτου μεταγράφεται τὸ β πολλῶν ἑλληνικῶν λέξεων αἵτινες μετέβησαν εἰς αὐτήν, ὡς τὸ vivo, volo, ἐκ τοῦ βιῶ, βούλομαι κτλ, καὶ τ’ ἀνάπαλιν τὰ ἐκ τῆς λατινικῆς εἰς τὴν ἑλληνικὴν µετατιθἐµενα ὀνόματα, τὸ v μεταβάλλουσιν εἰς β, ὡς Ὀκτάβιος, Σέρβιος κτλ. Περίεργον δὲ παράδειγμα παρίσταται ἐπιγραφὴ Ἀττικὴ τῶν χρόνων τοῦ Ἀλεξάνδρου, γράφουσα τὸν Ἠπειρώτην Ἀρύββαν διὰ δύο β, βεβαίως διότι τὸ γράμμα τοῦτο ἐπροφέρετο b ἐν Ἠπείρῳ.
Τοῦ γ ἡ μαλακὴ προφορὰ µαρτυρεῖται καὶ ἐκ τοῦ ὅτι εἰς λέξεις παραγομένας ἐκ τοῦ Σανσκριτικοῦ, ἀντικαθιστᾷ τὴν ἐν τῇ Σανσκριτικῇ φωνὴν h, οἷον Μέγας = Maha, κτλ. Τραχὺν δὲ φθόγγον ἀποτελοῦσι τὰ δύο γγ, ὡς ἴδομεν καὶ τὰ δύο ββ.
