ὑπὸ τοῦ ἔθνους ὑπὲρ οὗ ἐπὶ πεντήκοντα ἔτη ἐμόχθησε καὶ ὑπὲρ οὗ ἀπέθανεν,
Εἶχεν ἐκραγῆ ἡ ἐν Ἠπείρῳ ἐπανάστασις τοῦ 1854, ὅτε οἱ ἁπανταχοῦ Ἠπειρῶται ἐξελέξαντο αὐτὸν ὁμοθύμως πρόεδρον τῆς ἐπαναστατικῆς ἐπιτροπῆς. Ἀνέλαμψε τότε ἐν αὐτῷ ἡ ἀρχαία φλὸξ τοῦ ὑπὲρ ἐλευθερίας ἀγῶνος καὶ διήγειρε τὴν ψυχὴν αὐτοῦ ὅλην ὁ ὑπὲρ τῆς ἰδίας πατρίδος πόθος. Ἀπεκδυθεὶς εἰς τὸν ἀγῶνα μετὰ τοῦ συνήθους αὐτῷ ἐνθουσιασμοῦ, κατεπικράνθη ὑπὸ τῆς προώρου καταπτώσεως τοῦ κινήματος. Αἰ πυκναὶ δὲ ἐπ’ ἐσχάτων τοῦ βίου του δοκιμασίαι ἐκορυφώθησαν διὰ τῆς ἐσχάτης ταύτης καὶ βαρυτάτης δι’ αὐτὸν πικρίας.
Οὕτω καταπεπονημένον, καταβεβλημένον, ἠγανακτημένον εὗρεν αὐτὸν ἡ ἐσχάτη στιγμή. Ἡ χολέρα ἣν ἐνόμισε μεθ’ ἑαυτοῦ ὁ στρατὸς τῆς κατοχῆς ἐπήνεγκε κοινωνικὴν διάλυσιν. Πανεπιστήμιον, Γυμνάσια, σχολεῖα, ὅλα διελύθησαν. Πάντες ἔφευγον. Μόνες ἐκεῖνος ἔμενε πιστὸς εἰς τὴν τάξιν του ὡς ἀληθὴς στρατιώτης. Ἐκινδύνευε νὰ διαλυθῇ ἡ Ῥιζάρειος σχολή, καὶ στασιασάντων τῶν μαθητῶν ὁ διευθυντὴς ἔδραμε πρὸς αὐτὸν αἰτῶν τὴν παρουσίαν αὐτοῦ ἥτις μόνη, διὰ τῆς παντοδυνάμου ἐπιρροῆς του ἐπὶ τοῦ πνεύματος τῶν μαθητῶν, ἠδύνατο νὰ συγκρατήσῃ αὐτούς. Ἦτο φοβερὰ πρωΐα τοῦ νοεμβρίου, ὁ βορρᾶς ἐσύριζε σφοδρὸς καὶ τὸ ψῦχος ηὔξανε τοὺς κινδύνους τοὺς ἐκ τῆς ἐπιδημίας. Ἡ σύζυγος καὶ οἱ θυγατέρες γονυπετεῖς ἱκέτευον αὐτὸν νὰ φεισθῇ αὐτῶν, τότε ἅπαξ, μᾶλλον ἢ τῆς Σχολῆς. Ἀλλ’ ἡ φωνὴ τοῦ καθήκοντος ἦτο ἰσχυροτέρα. «Ἀφήσατέ με, εἶπε, νὰ πράξω τὸ καθῆκόν μου. Ἡ συντήρησις τῆς Σχολῆς ἐξαρτᾶται ἀπ’ ἐμοῦ, καὶ δὲν θέλω νὰ φέρω ἐν τῇ συνειδήσει τὴν εὐθύνην τῆς διαλύσεως αὐτῆς. Ὁ Θεὸς βοηθός!!» Καὶ οὕτως ἐξῆλθεν αὐτὸ τοῦτο εἰς βέβαιον θάνατον. Προσεβλήθη ὑπὸ τῆς βροτολοιγοῦ νόσου ἐπ’ αὐτῆς τῆς ἕδρας ἀφ’ ἧς ἔδωκε τὴν διανοητικὴν ζωὴν εἰς μυριάδας Ἑλλήνων, καὶ ἐπανακάμψας οἴκαδε ἀπέθανεν, ἡμέρᾳ παρασκευῇ, 12 νοεμβρίου 1854.
