ὧν καταλαμβάνεται ἡ ψυχή μου. Τὸ μέγα, τὸ ὑψηλὸν ὡς ἐκ τῆς φύσεώς του εἶνε ἀνέκφραστον! Ἐπειδὴ δὲ λόγος περὶ χαιρετισμοῦ προσθέτω ἐνταῦθα ὅτι οἱ χωρικοὶ καὶ γνωρίμους καὶ μὴ καθ’ ὁδὸν συναντῶντες χαιρετῶσιν. Ὁ χαιρετισμὸς εἰς τὰ χωρία εἶνε ἀνάγκη. Ἐκεῖνο τὸ ἀδιάφορον καὶ ψυχρὸν, ὅπερ βλέπομεν εἰς τὰ πρόθυρα τῶν πόλεων, νὰ παρέρχωνται οἱ ἄνθρωποι σιγηλοὶ ὡς οἱ μύρμηκες, εἰς τὰ χωρία εἶνε ἄγνωστον. Ἀλλὰ καὶ εἰς τὰ συμπόσιά των, εἰς τὰς διασκεδάσεις των ὁ χαιρετισμὸς ἢ αἱ εὐχαὶ αἱ διδόμεναι καταλαμβάνουσι σπουδαίαν θέσιν παρὰ τοῖς χωρικοῖς. Ἔχουσι δὲ εὐχὰς ὡρισμένας δία τοὺς ἐγγάμους, διὰ τοὺς ἀγάμους, τοὺς γέροντας, τοὺς μαθητάς. Ἤθελον ἐξέλθῃ τοῦ σκοποῦ τῆς πραγματείας ταύτης, ἂν ἤθελον ἐκθέσῃ τὰ περὶ τῶν χαιρετισμῶν τούτων ἐν πλάτει. Τοῦτο μόνον ἀναφέρω ὅτι εἰς ὅλους τοὺς χαιρετισμούς των ὑπόκειται μία ἠθικὴ ἔννοια καὶ ἐκφράζει τὸ ἰδεῶδες τοῦ προσώπου, πρὸς ὃ ἀποτείνεται π. χ. εἰς τὸν γέροντα ἡ καλὴ ψυχὴ, εἰς τὸν μαθητὴν ἡ πρόοδος, εἰς τὸν ἄγαμον αἱ χαραὶ τῆς ἀποκαταστάσεως του, κτλ. Τὰ ἔθιμα ταῦτα ὡς καὶ τὰ ἄλλα ἄλλας τοῦ βίου ὄψεις περιλαμβάνοντα εἶναι ἀνάγκη ὡς ἀποτελοῦντα τὸν βίον αὐτὸν τοῦ λαοῦ νὰ διατηρηθῶσι. Καθῆκον ἔχουσιν οἱ παρ’ ἡμῖν λόγιοι νὰ μὴ συντελῶσιν εἴτε διὰ τῆς ὀλιγωρίας των πρὸς αὐτὰ, ὅταν ζῶσιν ἐν τῷ χωρίῳ, εἴτε καὶ διὰ τῆς ῥητῆς καταφρονήσεως αὐτῶν εἰς τὴν ἐξαφάνισιν τῶν ἑλληνικῶν ἐθίμων, τὰ ὁποῖα ἀποτελοῦσι τὴν οὐσίαν αὐτὴν τοῦ λαοῦ. Τὰ ἔθιμα ὡς καὶ τὰ ᾄσματα τὰ δημώδη σχηματίζονται βαθμηδὸν καὶ μετὰ πάροδον αἰώνων, ἀπολλύμενα δὲ ἅπαξ ἀπόλλυνται διὰ παντός. Τὸ δὲ μέσον, δι’ οὗ λαός τις δύναται νὰ διατηρηθῇ εἶναι νὰ ἐγκολπωθῇ τὰ πατροπαράδοτα ἤθη του καὶ νὰ τελειοποιήσῃ αὐτὰ ἐν ἀνάγκη πλειότερον. Εἰς τὰ ἤθη δὲ τοῦ οἴκου ἀνηβᾷ ὁ βίος καὶ ὁ πολιτικὸς καὶ ὁ κοινωνικός.
Ἀλλὰ καὶ ἄλλο πλεονέκτημα εὑρίσκω εἰς τὸν βίον τῶν χωρικῶν. Οἱ ἄνθρωποι ἐν τῷ χωρίῳ γνωρίζονται ὅλοι μεταξύ των καὶ ἡ χαρὰ ἢ ἡ λύπη τοῦ ἑνὸς εὑρίσκει ἀπήχησιν εὐθὺς καὶ εἰς τὰς καρδίας τῶν ἄλλων. Ὅταν γίνεται κηδεία παρατηρεῖ τις λύπην καὶ κατήφειαν εἰς ὅλους τοὺς χωρικοὺς καὶ συγγε-
