σθημάτων δὲν εἶνε ἰδιοτροπία, ὡς δὲν εἶνε ἰδιοτροπία καὶ ἡ παράστασις τῶν αὐτῶν ἰδεῶν καὶ τῶν αὐτῶν διανοημάτων διὰ λέξεων διαφόρων παρὰ τοῖς διαφόροις λαοῖς. Ὅπως τὰ διανοήματα εἰς μὲν τὸν ἕνα λαὸν ἐκφράζονται διὰ τοιούτων λέξεων, εἰς δὲ τὸν ἄλλον λαὸν δι’ ἄλλων λέξεων, ἐπίσης καὶ ἡ ἔκφρασις τῶν παθῶν καὶ αἰσθημάτων, εἰς τὸν μὲν γίνεται διὰ τοιαύτης μουσικῆς, εἰς δὲ τὸν ἄλλον δι’ ἄλλης διαφερούσης.
Διὰ τοῦτο δέ, ὅπως ἕκαστος λαὸς κέκτηται ἰδίαν γλῶσσαν καὶ ἴδιον τόνον ἐκφράσεως καὶ ἀπαγγελίας, ἐπίσης ἔχει καὶ ἰδίαν μουσικὴν — κατὰ βάθος μὲν μὴ διαφέρουσαν τῆς ἐν γένει μουσικῆς, ἀλλ’ ἔχουσαν ἰδίους τρόπους καὶ ἴδιον σύστημα μελῳδιῶν, — ἡ ὁποία εἶνε καταληπτὴ καὶ μόνη ἑπομένως ἀρέσκει. Καὶ εἰς αὐτὰ τὰ ἔθνη τῆς Εὐρώπης, μολονότι μία εἶνε ἡ ἐν χρήεσι μουσικὴ τέχνη, ἐν τούτοις αὕτη διαφέρει ἀναλόγως τῶν διαφόρων ἐθνῶν· ἡ δὲ διαφορὰ αὕτη, ὀφειλομένη εἰς τὸν ἴδιον ἐθνικὸν χαρακτῆρα καὶ τὰς ἰδίας φυσικάς, ἠθικὰς καὶ πνευματικὰς κλίσεις καὶ ἐπιθυμίας ἑκάστου λαοῦ, συνίστησι τὰς ἐθνικὰς μουσικὰς σχολάς, ὧν σήμερον αἱ ἐξέχουσαι εἰσὶν ἡ Γερμανική, ἡ Ἰταλικὴ καὶ ἡ Γαλλική.
Διὰ τῆς ἕξεως ὅμως, τῆς σπουδῆς καὶ μελέτης δύναται ἕκαστος λαὸς νὰ ἐξοικειωθῇ πρὸς πᾶσαν ξένην μουσικήν, νὰ κατανοήσῃ αὐτὴν καὶ ν’ ἀρέσκηται εἰς τὰς καλλονὰς αὐτῆς. Ἀπόδειξις ἡ τουρκικὴ καὶ ἀσιατικὴ μουσική, ἥτις ἀπὸ τῆς ὀθωμανικῆς κατακτήσεως εἰσεχώρησε παρ’ ἡμῖν καὶ σήμερον ἀποτελεῖ μέγα μέρος τῆς δημώδους μουσικῆς, εἰς ἣν μετ’ ἰδιαζούσης ἀγάπης ἐνασμενίζεται καὶ ἐντρυφᾷ ἔτι ὁ λαὸς ἐν Ἑλλάδι. Ἀπόδειξις ἡ εὐρωπαϊκὴ μουσική, ἥτις εἰσχωρεῖ ὁσημέραι εἰς τὴν ἀναγεννωμένην κοινωνίαν τῆς πατρίδος μας καὶ ἥτις καθίσταται κατ’ ὀλίγον τὸ προσφιλέστερον ἐντρύφημα καὶ ἡ εὐγενεστέρα ἐνασχόλησις τῆς ἀνεπτυγμένης τάξεως, ἐν ᾗ ἤδη πολλὰς καὶ πολλοὺς τοὺς θερμοὺς θιασῶτας ἀριθμεῖ, μεταξὺ τῶν ὁποίων ἀναμφιβόλως καταλέγεσθε καὶ ὑμεῖς, ὦ φιλόμουσοι ἀναγνώστριαι καὶ ἀναγνῶσται, ἀφοῦ, χάριν τοῦ πρὸς τὴν μουσικὴν αὐτοῦ ἔρωτος Σας, δὲν ἐδειλιάσατε νὰ παρακολουθήσητε μέχρι τέλους τὸ ἄτεχνον τοῦτο καὶ φλύαρον ἄρθρον μου, διὰ τὸ ὁποῖον καὶ αὖθις ἐπικαλοῦμαι τὴν εὐγενῆ ἐπιείκειαν Σας.
- Ἐν Σύρῳ τῇ 25 Ἰουλίου 1888
