οὕτω δὲν δύναται νὰ ἐξαιρεθῇ ἐν συνόλῳ αὕτη ἢ ἐκείνη ἡ μερὶς τοῦ ἀνθρωπίνου γένους. Ὁ ἄνθρωπος, ὡς σύνολον, ὡς ἑνιαῖος μικρόκοσμος, ἀποτελεῖται ἐκ τῶν δύο ἀντιθέσεων, τῶν ἀλλήλας συμπληρουσῶν ἐν τῇ κοινῇ ἐργασίᾳ, τοῦ ἄρρενος καὶ τοῦ θήλεος. Ἐξ ἀμφοτέρων τούτων τελειοῦται ἡ ἀνθρωπίνη σύνθεσις. Ἐν τῇ κοινωνικῇ ἐργασίᾳ καὶ οἰκονομίᾳ ἀμφότερα τὰ γένη εἶνε σκοποί, ἀλλὰ καὶ παράγοντες. Ἂν ὁ ἠθικὸς κόσμος βασίζεται ἐπὶ τῆς συνθέτου ταύτης ἐργασίας καὶ ἑνότητος, καὶ ὁ οἰκονομικὸς κόσμος δὲν δύναται νὰ ὑπάρξῃ καὶ νὰ λειτουργήσῃ προσηκόντως ἄνευ τῆς ἀμοιβαίας ταύτης, ἐνιαίας κατ’ οὐσίαν, συνεργασίας.
Ἐν εὐκόσμῳ οἰκονομικῇ κοινωνίᾳ ἡ γυνὴ κέκτηται ἑπομένως καὶ τὸ καθῆκον καὶ τὸ δικαίωμα νὰ ἀναπτύξῃ τὰς παραγωγικὰς αὐτῆς κατὰ τὸ ἐνὸν δυνάμεις. Ἂν ἱστορική τις κοινωνία ἀποστερῇ αὐτὴν τοῦ δικαιώματος τούτου, ἕνεκα τυφλώσεως, δικαιοῦται αὕτη νὰ τὸ διεκδικήσῃ. Ἀστόχως δὲ καὶ πλημμελῶς κοινωνία τις ἐπιδιώκει τὸν σκοπὸν αὐτῆς, παραγνωρίζουσα τὴν οἰκονομικὴν τῆς γυναικὸς σημασίαν καὶ δύναμιν, ἀποκλείουσα αὐτὴν πάσης ἐργασίας, περιορίζουσα ἐν τῷ ἀδύτῳ τοῦ οἴκου, καχεκτικὸν φυτόν, ἀληθῶς φυτοβιοῦν, ἐλάχιστα συμβάλλον ἐν τῷ μεγάλῳ ἀγῶνι τῆς ἱστορικῆς ἐνεργείας τῶν ἀνθρώπων.
Τίς ἀγνοεῖ, ὅτι τοιαύτῃ ὑπῆρξεν ἡ μοῖρα τῆς γυναικὸς ἀπὸ τῶν παλαιτάτων χρόνων τοῦ ἀνθρωπίνου γένους; Ἰδοὺ ἡ Ἀνατολή, φυσικὴ πατρὶς τῆς Ἀστάρτης, ἐγωϊστική, ἀκόλαστος, μηδὲν ἐν τῇ οἰκογενείᾳ ἐκτὸς τοῦ ἀνδρὸς γινώσκουσα, ὑβρίζουσα τὴν παρθένον, τὴν σύζυγον, τὴν μητέρα, τὴν θυγατέρα, θεωροῦσα αὐτὰς κατωτέρας ὑπὸ πᾶσαν ἔννοιαν καὶ τοῦ τελευταίου μωροῦ ἄρρενος. Ἐν τοῖς νόμοις τοῦ Μανοῦ, τοῦ Μωϋσέως, τοῦ Ζωροάστρου, ἐν ἁπάσαις ταῖς θρησκευτικαῖς καὶ κοινωνικαῖς ἀποκαλύψεσι τῶν προφητῶν αὐτῶν, ἡ κατάρα βαρύνει ἐπὶ τῆς κοινωνικῆς μοίρας τῆς γυναικός· εἶνε ἡ παιδίσκη, ἡ παλλακίς, ἡ θεραπαινὶς τοῦ ἀνδρὸς κατὰ πρῶτον, εἶτα δὲ ἡ σύζυγος. Ἰδοὺ ἡ Ἑλλάς, ἡ ἐν τῇ προόδῳ τῶν χρόνων, ὑπὸ τὴν ἐπίπνοιαν εὐγενεστέρων ἰδεῶν δημιουργήσασα τὰ ἰδεωδέστατα ἐκεῖνα ποιητικὰ ὄντα, τὰς Μούσας, τὴν Ἀθηνᾶν, τὰς Χάριτας. Ἐν τῇ θετικῇ κοινωνικῇ τάξει ἀγνοεῖ καὶ αὕτη ἐπίσης τὴν ἰσότητα ἀνδρὸς καὶ γυναικός, ἐν δὲ τῷ οἰκονομικῷ αὐτῆς ὀργανισμῷ διαβιβρωσκομένη ὑπὸ τοῦ σάρακος τῆς δουλείας, οὔτε σκέπτεται νὰ χρησιμοποιήσῃ τὴν γυναῖκα, ἀφοῦ ἀρνεῖται, πρὸς ὄλεθρον ἑαυτῆς ἐπὶ τέλους, νὰ χρησιμοποιήσῃ τὸν ἐλεύθερον πολίτην. Ἂν ποτὲ γυνή τις, λαμβάνουσα τῆς ἑαυτῆς φύσεως συνείδησιν, ἀποπειραθῇ νὰ ὑπερπηδήσῃ τὰ κοινωνικὰ ἐσκαμμένα, στιγματίζεται ὡς ἀκόλαστος, ἀποκηρύττεται ὡς διε-
