Κ’ ἡ ὥρα δεν ἐτελείωσεν ἡ ὥρα ’ποῦ τὸ λέ(γ)ω
καὶ νὰ σου τὸν Σαρακινὸν ’στὸν κάμπον γεμωσμένον[1]
Μέσα ’στὴν χώραν ’μπέηκεν καὶ γλυκοχαιρετᾷ τους
Κι’ ἀπολο(γ)ήθη ὕστερα καὶ λέ(γ)ει καὶ λαλεῖ τους
ἐλᾶτε οὔλοι ἄρχοντες νὰ ’δῆτε τὸν γιαρᾶν μου[2]
ἕνα σκυλὶν κακὸ σκυλὶν ἦρτε κ’ ἐσκότωσέ με.
Μαζεύθησαν οἱ ἄρχοντες νὰ ’δοῦσιν τὸν γιαρᾶ του
ἑννιὰ πα(γ)ΐδες ἔκοψε κ’ τρεῖς ’πισωκεντῆτες.
Ψηλώσασιν τὸ χαῖριν του νὰ ’δοῦσιν τὸν γιαρᾶ του
καὶ βλέπεις τὸ Σαρακινὸν χαμαὶ μαλλιὰ κουβάρι
Ὅτι οἱ μύθοι συντελοῦσι μεγάλως εἰς τὴν ἠθικὴν μόρφωσιν τοῦ λαοῦ καὶ ἰδίως τῶν παίδων εἶναι πρᾶγμα γνωστὸν, καὶ διὰ τοῦτο πολλοῦ ἐπαίνου ἄξιοί εἰσὶν οἱ τοιαῦτα παιδαγωγικὰ βιβλία ἐκδίδοντες. Εἶναι ὅμως ἐπίσης ὁμολογούμενον ὅτι οἱ γράφοντες βιβλία πρὸς χρῆσιν τῶν παίδων πρέπει νὰ ἦναι πολὺ προσεκτικοὶ καὶ περὶ τὴν ἐκλογὴν τοῦ θέματος καὶ περὶ τὸ λεκτικὸν, διότι τί ὠφελεῖ ἂν τὸ παιδίον ἀναγινώσκη πράγματα ἀνώτερα τῆς διανοητικῆς του ἀναπτύξεως, ἢ ἂν ἀπαντᾷ ἀνὰ πᾶσαν σελίδα λέξεις τὰς ὁποίας δὲν ἐννοεῖ οὐδ’ αὐτὸς ὁ διδάσκαλος του ἄνευ τῆς συνδρομῆς λεξικοῦ;
Ὁ Κ. Μ. Ἀνδρεάδης ὁ Κύπριος, μεταφράσας πρό τινων ἐτῶν τοὺς μύθους τοῦ Λαφονταίνου κατ’ ἐκλογὴν καὶ ἐμμέτρως, ἀπέφυγεν ἐπιδεξίως ἀμφοτέρους τοὺς σκοπέλους τούτους, διότι καὶ ἡ ἐκλογή του ἦν ἐπιτυχὴς καὶ ἡ γλῶσσα τοῖς πᾶσιν εὔληπτος· καὶ περὶ ἐκείνου μὲν εἶπεν ἀρκετὰ ἄλλοτε ἡ Χρυσαλλὶς, ἂς ἴδωμεν δὲ τώρα ὁποῖον εἶναι καὶ τὸ ἀνὰ χεῖρας φιλοπόνημα τοῦ Κ. Π. Σούτσου.
Ὁ ποιητὴς ἐν μιᾷ ἐπιστολῇ δίκην προλόγου προτεταγμένῃ τῶν μύθων λέγει τόσα αὐτὸς περὶ ἑαυτοῦ ἐγκώμια, ὥστε ἠθέλομεν σιωπήσει, ἂν δὲν ἐπρόκειτο εἰμὴ μόνον ἐπαίνους νὰ πλέξωμεν· ἀλλ’ ἐπειδὴ ὁ μυθογράφος λέγει ἐν τῇ ἐπιστολῇ του περὶ τῶν μύθων τοῦ Αἰσώπου «Ἐπὶ τοιούτων σκελετῶν ἔπρεπεν ἵνα (sic) θέσω σάρκας, ἢ ὑπείκων εἰς τὴν σοβαρὰν σχολὴν τοῦ Φαίδρου καὶ χαλκοῦν ἐκτυπῶν πᾶν ἔπος, ἢ μιμούμενος τὴν ἐλαφρὰν καὶ χαριεστάτην γραφίδα τοῦ Λαφονταίνου ἥτις πολλάκις ἐστὶ ἀσθενὴς καὶ χαλαρά.
«Οὐδένα ἐξ αὐτῶν ἐμιμήθην, ἀλλὰ γράφων πρὸς ἠθοποίησιν τοῦ λαοῦ καὶ τῶν παίδων, πρῶτον μὲν χρῆσιν ἐποιησάμην ὕφους καταληπτοῦ, ὁμαλοῦ καὶ ἀφελοῦς, μελοποιῶν τὰ ἔπη μου κατὰ τὰς τέσσαρας ἀρχαίας διαλέκτους τῆς Ἑλλάδος, τὴν Ἰωνικὴν, Αἰολικὴν, Δωρικὴν καὶ Ἀττικὴν, ὧν πλείστους μαργαρίτας ὁ Ἑλληνικὸς λαὸς διατηρεῖ, ὡς περὶ τούτου ἐκτενέστερον ὁμιλήσω. » Ἐπειδὴ λοιπὸν ὁ συγγραφεὺς τοσαῦτα μεγάλα καὶ πρωτοφανῆ ὑπόσχεται, ἐνομίσαμεν καθῆκον ἡμῶν νὰ κοινοποιήσωμεν εἰς τοὺς φιλαναγνώστας τὴν ταπεινὴν γνώμην μας τὴν ὁποίαν ἐσχηματίσαμεν ἀναγνόντες τὸ ἀνὰ χεῖρας βιβλίον.
Καὶ πρῶτον μὲν κατεπείσθημεν ὅτι ὄντως ὁ ποιητὴς οὐδένα ἐμιμήθη ἀλλ’ ὅλως πρωτότυπος ὑπάρχει, διότι οὐδαμοῦ ἄλλοθι εἴδομεν τὴν ῥέουσαν ὁμοιοκαταληξίαν
ὀσουρλουλοὺ
καὶ μουρλουρού!
ὀσταρ λαλὰ
τραντάφυλλα! (Μῦθος 27)
Ἐμάθομεν δὲ ὅτι τὸ ἵνα εἰς τὰς τέσσαρας ἀρχαίας διαλέκτους τῆς Ἑλλάδος, ὧν ἐποιήσατο χρῆσιν ὁ συγγραφεὺς, συντάσσεται ἀνανταποδότως ἢ τίθεται καὶ ἀντὶ ἁπλοῦ ἀπαρεμφάτου, ὡς ἀνωτέρω· ἵνα θέσω σάρκας.
Ἂς ἴδωμεν δὲ τώρα ἐὰν ὁ ποιητὴς ἦναι καταληπτὸς καὶ ὁμαλὸς, ὡς ἐγκαυχᾶται.
Εἰς τὸν 12 μύθον λέγει
«κ’ ἔβλεπες τ’ ἀγίνωτα
κι’ ὅλα τ’ ἄλλα ἀφίνωτα; »
Εἰς τὸν 26 μύθον
«ὁ ὄφις τὴν μυΐαν
ἀπὸ τὸν κρόταφον
κάτω του νεκροτάφον
νὰ τὴν φέρ’ εἰς τὸ πλευρὸν
μάνιζε μὴν ἠμπορῶν. »
Τὶ δ’ ὕστερον νὰ εἴπωμεν περὶ τῆς παρομοιώσεως τοῦ πνιγομένου μύρμηκος πρὸς τὸν στρατηγόν Πονιατόφσκην!
Καὶ ἕτερον σπουδαῖον ἐλάττωμα ἔχουσιν οἱ μῦθοι τοῦ Κ. Σούτσου, τὸ ἀκατάλληλον πολλαχοῦ τῶν ἐπιμυθίων, οἷα τὰ ἐν τοῖς μύθοις 32, 41, ἔνθα ἡ πραγματικὴ ἔννοια τῶν μύθων ἐντελῶς διέλαθε τὴν προσοχὴν τοῦ ποιητοῦ καὶ τὴν ἄτοπον καὶ ἐπίψογον μετὰ τῶν μύθων ἀνάμιξιν
