Σελίδα:Χρυσαλλίς Αρ. 67.pdf/14

Από Βικιθήκη
Η σελίδα αυτή έχει ελεγχθεί για πιθανά λάθη.
590
ΧΡΥΣΑΛΛΙΣ.


τῆς ἡρωϊκῆς· Ἐκ τοῦ χρόνου τούτου βεβαίως ἤρξατο ἡ μεταξὺ τῶν φυλῶν καὶ διαλέκτων τῆς Ἑλλάδος ἅμιλλα, ἥτις ὑπῆρξε μεγίστης σημασίας διά τε τὴν κατάστασιν τῆς κοινωνικῆς ζωῆς, καὶ τὴν διεύθυνσιν τῆς πνευματικῇς, διὰ τὴν ποίησιν, τὴν τέχνην καὶ φιλολογίαν. Σπουδάζων τις βαθύτερον τὰς διαλέκτους τῆς Ἑλληνικῆς γλώσσης, αἵτινες μανθάνονται εὐκολώτερον διὰ τῆς ἱστορίας τῆς φιλολογίας τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ, διακρίνει ἐναργῶς ὅτι αὗται διαιροῦνται εἰς δύο μεγάλα συμπλέγματα, ὧν τὸ ἓν εἶναι οὐσιωδῶς διάφορον τοῦ ἄλλου. Τὸ ἓν ἐξ αὐτῶν σχηματίζει τὴν λεγομένην Αἰολικὴν διάλεκτον· διὰ τοῦ ὀνόματος τούτου οἱ Ἕλληνες γραμματικοὶ ἀναμφιβόλως ἐνόησαν διαλέκτους λίαν διαφερούσας μεταξύ των, ἀφοῦ διὰ τούτου ἐσήμαινον τὴν μὴ Ἰωνικὴν, τὴν μὴ Ἀττικὴν καὶ τὴν μὴ Δωρικήν. Κατὰ τὴν ὑπόθεσιν ταύτην τρία τέταρτα τοῦ Ἑλληνικοῦ ἔθνους συνέκειντο ἐξ Αἰολέων, καὶ ἐθεωρήθησαν ὡς αἰολικαὶ ἅπασαι αἱ διάλεκτοι, αἵτινες, ὡς φαίνεται ἐξ ἀρχαιοτάτων ἐπιγραφῶν, ἀπεῖχον ἀπ’ ἀλλήλων πολὺ πλέον ἢ ὅσον ἐκ τῆς Δωρικῆς, ὡς ἐπὶ παραδείγματι αἱ διάλεκτοι τῆς Θεσσαλίας, τῆς Αἰτωλίας, τῆς Βοιωτίας καὶ Ἤλιδος. Ἀλλ’ οἱ ἰδίως καλούμενοι Αἰολεῖς, οἵτινες ἐν τῇ μυθολογίᾳ φέρουσι τὸ ὄνομα τοῦτο, ἐκατοίκησαν κατ’ αὐτὸν τὸν ἀρχαιότατον χρόνον πρὸς μεσημβρίαν τοῦ Πηνειοῦ εἰς τὴν Θεσσαλικὴν πεδιάδα, κληθεῖσαν βραδύτερον Θεσσαλιώτιδα, καὶ ἐκεῖθεν μέχρι τοῦ Παγασητικοῦ κόλπου. Κατ’ αὐτὸν ἐκεῖνον τὸν μυθικὸν χρόνον εὑρίσκομεν κλάδον τινα τῆς αὐτῆς Αἰολίδος φυλῆς εἰς τὴν μεσημβρινὴν Αἰτωλίαν κατέχουσαν τὴν Καλυδῶνα· ἀλλ’ ἡ μερὶς αὕτη τῶν Αἰτωλῶν ἠφανίσθη βραδύτερον ἐκ τῆς ἱστορίας, ἐνῷ οἱ Αἰολεῖς τῆς Θεσσαλίας, οἵτινες ὠνομάζοντο καὶ Βοιωτοὶ, δύο γενεὰς μετὰ τὰ Τρωϊκὰ, μετηνάστευσαν εἰς τὴν χώραν, ἥτις παρ’ αὐτῶν ὠνομάσθη Βοιωτία καὶ ἐκεῖθεν ὀλίγον ὕστερον, συμμιχθέντες μετ’ ἄλλων φυλῶν, εἰς τὰ παράλια καὶ τὰς νήσους τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, αἵτινες ἔκτοτε ἔλαβον τὸ ὄνομα τῆς Ἀσιατικῆς[1] Αἰολίας. Μόνον εἰς αὐτὴν τὴν τελευταίαν Αἰολίαν γνωρίζομεν τὴν ὁμώνυμον διάλεκτον, διὰ τῶν λυρικῶν ποιητῶν τῆς Λεσβιακῆς σχολῆς περὶ τῆς ἀρχῆς καὶ τοῦ χαρακτῆρος τῆς ὁποίας θέλομεν ὁμιλήσει εἰς ἓν τῶν ἑπομένων κεφαλαίων. Περὶ τῆς διαλέκτου ταύτης, καθὼς καὶ περὶ τῆς Βοιωτικῆς θεωρουμένης ἐν τῇ ἀρχικῇ αὐτῆς μορφῇ, δυνάμεθα γενικῶς νὰ εἴπωμεν, ὅτι ἔχει ἀρχαῖόν τινα τύπον, καὶ ὑπὲρ πᾶσαν ἄλλην πλησιάζει πρὸς τὴν ἀρχαιοτάτην πηγὴν τῆς Ἑλληνικῆς γλώσσης. Τούτου ἕνεκα ἡ Λατινικὴ, ἥτις ἔχει τοσαύτην σχέσιν μετὰ τῆς ἀρχαιοτάτης Ἑλληνικῆς φαίνεται τοσοῦτον συγγενὴς μετὰ τῆς Αἰολικῆς διαλέκτου· καθὼς ἐπίσης εἰς τὴν Αἰολικὴν κατὰ γενικὸν κανόνα διακρίνεται ἡ μεγίστη σχέσις ἥτις ὑπάρχει μεταξὺ αὐτῆς καὶ τῶν λοιπῶν γλωσσῶν τῆς Ἰνδογερμανικῆς οἰκογενείας. Μόνον ἁπλῆ τις τροποποίησις τῆς Αἰολικῆς ἦτο ἡ διάλεκτος τῶν Δωριέων ἥτις ἐν ἀρχῇ μὲν ἔσχε τὴν ἕδραν της εἰς μικρότατόν τι μέρος τῆς ἀρκτικῆς Ἑλλάδος, ἐφεξῆς ὅμως διὰ τῆς ἰσχυρᾶς ἐκείνης κινήσεως τῶν λαῶν, ἥτις ἐκλήθη ἡ κάθοδος τῶν Ἡρακλειδῶν, διεχύθη εἰς τὴν Πελοπόννησον καὶ εἰς ἄλλας χώρας. Ἡ διάλεκτος αὕτη διακρίνεται διὰ τινα τάσιν πρὸς τοὺς ἀνοικτοὺς καὶ πλὴρεις ἤχους τοῦ Α καὶ Ο, ὡς καὶ διὰ τινα προσπάθειαν τοῦ ν’ ἀποφεύγῃ τὸ Σ εἰς ὃ ὑπεισῆλθεν ὀνομαστὶ παρὰ τοῖς Σπαρτιάταις τὸ Π. Λίαν ἀπομεμακρυσμένη ἐκ τοῦ ἀρχικοῦ τύπου εἶνε ἡ δευτέρα καὶ κυρίως διάλεκτος τῆς Ἑλληνικῆς, ἡ Ἰωνικὴ, ἀναπτυχθεῖσα τὸ πρῶτον εἰς τὴν κυρίως λεγομένην Ἑλλάδα, καὶ ἐκεῖθεν μετενεχθεῖσα εἰς τὰ παράλια τῆς μικρᾶς Ἀσίας διὰ τῶν ἐξ Ἀθηνῶν μεταναστευσασῶν Ἰωνικῶν ἀποικιῶν καὶ παρ’ οἷς ὑπέστη μικράν τινα μεταβολήν. Εἰσὶ δὲ διακριτικαὶ αὐτῆς ἰδιότητες ἡδύτης τις καὶ εὐκολία, παραγόμεναι ἰδίως ἐκ τῆς συναντήσεως πολλῶν φωνηέντων, ἐν οἷς προεξέχουσιν οὐχὶ πλέον οἱ μακροὶ ἦχοι τοῦ Α καὶ Ο ἀλλὰ τοὐναντίον οἱ λεπτοὶ ἐκεῖνοι τοῦ Ε καὶ Υ, ὡς μεταξὺ τῶν συμφώνων ὑπερισχύει τὸ Σ. Ὅπου δήποτε ἡ ἰωνικὴ ἐν τοῖς φωνηέντοις καὶ συμφώ-


  1. Ἡμεῖς ἐνταῦθα θεωροῦμεν Αἰολεῖς μόνον ἐκείνους, οἵτινες ἐθεωροῦντο πραγματικῶς ἀνήκοντες εἰς τὴν Αἰολικὴν φυλὴν, καὶ οὐχὶ πάντας τοὺς ὑπὸ τῶν ἡρώων διευθυνομένους οὓς ὁ Ἠσίοδος ἐν τῷ ἀποσπάσματι τῶν ἠοιῶν του καλεῖ τέκνα τοῦ Αἰόλου, καίτοι ἡ γενεαλογία αὕτη μᾶς δίδει τὸ δικαίωμα νὰ ὑποθέσωμεν ὅτι ὑπῆρξε στενὴ σχέσις, ἐπιβεβαιουμένη προσέτι καὶ ὑπὸ ἄλλων μαρτυριῶν, μεταξὺ τῶν φυλῶν τούτων· Κατ’ αὐτὴν τὴν ἔννοιαν οἱ Μήνωες τῶν Ὀρχομενῶν καὶ τῆς Ἰωλχοῦ, οἵτινες ἐδεσπόζοντο ὑπὸ τοῦ Ἀθάμαντος καὶ Κρητέως, Αἰολέων, ἦσαν αἰολικῆς καταγωγῆς· καὶ οὗτος εἶνε λαὸς κατέχων ἐπίσημον θέσιν μεταξὺ τῶν μυθικῶν ἐκείνων χρόνων τῆς Ἑλλάδος διά τε τὸ εὐσταθὲς τῶν πολιτικῶν του ὀργανισμῶν, τὸ εὐγενὲς θάῤῥος μεθ’ οὗ ἀνέλαβε θαλασσίους ἐκστρατείας, καὶ τὰ κολοσσιαῖα μνημεῖά του. Ὅρα Ἡσίοδ. τέμ. 28 ἔκδ. Gaisford 23 παρὰ Gottling.