ὑπερέχοντες κατὰ τὸν νοῦν ἢ τὸν λόγον τὸ περὶ αὐτοὺς κοινόν· ἐνῷ παρ’ ἡμῖν ἄλλο τι δὲν ὑπάρχει εἰμὴ μόνον κοινὸν ἀνεπτυγμένον καὶ φιλόσκωμμον, ἕτοιμον ν’ ἀτενίσῃ πρὸς τοὺς λαλοῦντας ἀπὸ τρίποδος μετὰ τοῦ εἰρωνικοῦ ἐκείνου μειδιάματος, ὅπερ διέστελλε τὰ χείλη τῶν ἀρχαίων οἰωνοσκόπων, ὁσάκις ἀπήντων ἀλλήλους εἰς τὰς ἁγυιὰς τῆς Ρώμης. Καὶ τοῦτο οὐχὶ ἀδίκως, ἀφοῦ ἕκαστος παρ’ ἡμῖν ἀναγνώστης δύναται, χρείας τυχούσης, νὰ γράψῃ τὸ βιβλίον ὅπερ ἀναγινώσκει, καὶ ὁ τυχὼν λιθοκόπος νὰ λαξεύσῃ χεῖρας καὶ πόδας οἷοι οἱ κοσμοῦντες τὸν πρὸ τοῦ Πανεπιστημίου ἀνδριάντα τοῦ Ρήγα Φερραίου· πιστεύω δ’ ἀκόμη ὅτι, ἂν ἡδύνατο καὶ νεκρὸς ἀναστὰς νὰ λαλήσῃ, ἤθελεν ἀπαγγείλει ὑπὲρ ἑαυτοῦ ἐπικήδειον λόγον κατ’ οὐδὲν κατώτερον τοῦ ὑπὸ τοῦ ρήτορος ἐκφωνουμένου. Ταῦτα, κύριοι, λέγω ἐν πληρεστάτῃ εἰλικρινείᾳ καὶ πεποιθήσει, ἄνευ ἴχνους εἴρωνείας· ἂν δὲ τοιαύτη τις ὑπάρχῃ, δὲν ἀποβλέπει δεσμίως οὔτε τοὺς ἀναγνώστας, οὔτε τοὺς λιθοσχίστας, οὐδὲ τοὺς νεκρούς.
Ἡ τοιαύτη ἐντελὴς ἰσοπέδωσις τῆς διανοίας, ὅσῳ εὐχάριστος καὶ ἂν ὑποτεθῇ ὑπὸ εὐαγγελικὴν ἄποψιν, ἔχει ὅμως καὶ τὸ κακὸν ν’ ἀναγκάζῃ ἡμᾶς νὰ προσφεύγωμεν εἰς ξένα προϊόντα, ὁσάκις σπουδάζοντες ὀρεγόμεθα πνευματικῆς τινος ἀπολαύσεως· καθ’ ὅτι, ἂν ὁ τόπος ἡμῶν παράγῃ μόνον ρητινίτην, πάντων ἡμῶν ἡ γεῦσις εἶνε ἀρκούντως ἀνεπτυγμένη, ὥστε νὰ προτιμᾷ τὸν καμπανίτην· καὶ τοῦτο καθιστᾷ οὐκ ὀλίγον δυσχερῆ τὴν θέσιν τοῦ οἰνοχοοῦντος τὸ ἐντόπιον νέκταρ.
Τὰ ἀνωτέρω, ὧν δύσκολον φαίνεταί μοι ν’ ἀμφισβητηθῇ ἡ ἀκρίβεια, μὲ παρεκίνησαν νὰ πιστεύσω ὅτι οἱ ἡμέτεραι συνεδριάσεις, παρ’ ὧν οὐδεὶς δικαιοῦται ν’ ἀπαιτήσῃ ἐπὶ τοῦ παρόντος ἔκτακτόν τινα ὠφέλειαν ἢ ἡδονήν, ἀρύονται τὸν λόγον τῆς ὑπάρξεως αὐτῶν ἐξ εὐγενούς τινος αὐταπαρνήσεως, ὠθούσης ἡμᾶς νὰ θυσιάσωμεν ὥρας τινὰς τοῦ παρόντος χάριν τοῦ μέλλοντος. Ἐπὶ τῇ ἐλπίδι δηλαδὴ ὅτι ἂν διὰ συντόνου καλλιεργείας δὲν ἀπολαύσωμεν διανοητικοὺς καρπούς, οἶοι οἱ ἀλλαχοῦ, θέλομεν συνηθίσει τοὐλάχιστον εἰς τὰ ἡμέτερα, ἀπαλλατόμενοι βαθμηδὸν τῆς μαστιζούσης ἡμᾶς ξενολατρείας. Οὕτω ἐν Γαλλίᾳ, ἐπὶ Ναπολέοντος τοῦ μεγάλου, ἐμποδισθείσης τῆς εἰσαγωγῆς τοῦ καφέ, οἱ ἁβροδίαιτοι Γαλάται ἀντικατέστησαν αὐτὸν δι’ ἀφεψήματος αὐτόχθονος κιχωρίας,
