τοῦ πεδίου τῆς μάχης ὡς καὶ ἐπὶ τῶν συμποσίων· πάντοτε κρατεῖ ἑαυτοῦ, οὐδέποτε χάνει τὴν συνείδησιν, ἀδιαλείπτως ἐνεργεῖ μετὰ πληρεστάτης ἐλευθερίας· ὁ Σωκράτης εἶνε τέλος τὸ τελειότατον πρότυπον τῶν ἀνθηρῶν ἐκείνων χρόνων τῆς δημοκρατίας τῶν Ἀθηνῶν. Εἶνε πρᾷος καὶ ἥσυχος, τύπος καὶ ὑπόδειγμα τῶν γνησίων ἀνθρωπίνων ἀρετῶν. Ἰδιαίτερον δὲ χαρακτηριστικὸν αὐτοῦ εἶνε τὸ δαιμόνιον, ὅπερ ὁ ἴδιος ἀπέδιδεν εἰς τὸν ἑαυτόν του. Ἐπίστευε δηλ. ὅτι ἐσωτερική τις θεία φωνὴ προέλεγεν αὐτῷ τὴν εὐτυχίαν καὶ τὴν δυστυχίαν, τὰς προόδους ἢ τὸ ἀνεπιτυχὲς τῶν ἀνθρωπίνων ἐνεργειῶν καὶ ἔδιδεν εἰς αὐτὸν ἑκάστοτε τὰς δεούσας νουθεσίας. Τὸ δαιμόνιον τοῦτο ἦτο λεπτόν, βαθύ, ὀξυήκοον, ὡς καὶ τὸ ὁρμέμφυτον τῆς ψυχῆς του, ἥτις εἶχε θεωρήσει τὰ τοῦ βίου διὰ καθαροῦ καὶ διαπεραστικοῦ βλέμματος καὶ χωρὶς νὰ θέλῃ προέβλεπε τὸ καλὸν καὶ τὴν σκοπιμότητα πανταχοῦ, καὶ εἰς τὰ ἐλάχιστα ἀκόμη τοῦ ἀνθρωπίνου βίου.
Ἕνεκα δὲ τοῦ πρωτοτύπου αὐτοῦ πνεύματος ὁ Σωκράτης λίαν ἐνωρὶς ἔγινε τὸ ἀντικείμενον κοινῶν συζητήσεων παρὰ τῶν Ἀθηναίων. Ἦτο δὲ προικισμένος καὶ διὰ τινος ἐξωτερικοῦ σχήματος λίαν ἐξαιρετικοῦ. Ἡ πλατεῖα καὶ ἐξέχουσα αὐτοῦ ῥίς, οἱ προεξέχοντες ὀφθαλμοί του, ἡ φαλακρὰ κεφαλή του καὶ ἡ παχεῖα κοιλία του ἔδιδον εἰς τὸν ἐξωτερικὸν σχηματισμόν του ὁμοιότητα πρὸς Σάτυρον. Ἦτο δὲ ἡ παράστασις του αὕτη εἰς μεγάλην ἁρμονίαν πρὸς τὴν ἀθάνατον ἐκείνην σωκρατικὴν εἰρωνείαν. Ἐφόρει πτωχικὸν ἔνδυμα, τὸ αὐτὸ χειμῶνα-καλοκαῖρι· περιεπάτει ἀνυπόδητος· ἐλάμβανεν ἀλλόκοτον θέσιν· πολλάκις αἴφνης ἔμενεν ἀκίνητος καὶ ἄφινε τοὺς ὀφθαλμούς του νὰ περιπλανῶνται ἀσκόπως καὶ ἀγρίως εἰς διάφορα ἀντικείμενα γύρω. Πάντα ταῦτα διέγραφον ἀκριβῶς τὴν μορφὴν Σατύρου.
Μετὰ τριακονταετῆ σχεδὸν διδασκαλίαν ὁ Σωκράτης ἔγινε θῦμα συνταυτίσεως τῶν ἐνεργειῶν του πρὸς τὰς ἐπιβλαβεῖς ἐνεργείας τῶν σοφιστῶν. Ῥεῦμα ἐχθρικὸν ἐσχηματίσθη κατ’ αὐτοῦ ἀπὸ τοὺς πατριώτας ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι ἐνόμισαν ὅτι ὁ Σωκράτης διὰ τῆς διδασκαλίας του γίνεται κώλυμα ἐπαναφορᾶς τῶν ἀρ-
