δὲν ἐγεννήθη παρ’ ἡμῖν οὔτε Βίσμαρκ, οὔτε Καβοὺρ, ἵνα ἀποκτήσῃ ἡ Ἑλλὰς δόξαν καὶ λαμπρότητα, οὐχ’ ἧττον, διὰ τῶν ἰδίων αὐτῆς πολιτικῶν, διετήρησε τὴν αὐτονομίαν καὶ ἐλευθερίαν της καί τοι ἐπιβουλευθείσας, καὶ κατώρθωσε τοῦτο ἄνευ αἵματος καὶ περισπασμῶν.
Κατακρίνουσι τὴν Ἑλλάδα ὡς μὴ πληρώσασαν τὰ δάνεια αὐτῆς, καὶ προέβησαν τινὲς τῶν ἐφημερίδων νὰ τὴν ὀνομάσωσι καὶ ἄτιμον. Ἀλλὰ δὲν ἤθελον οὕτως ἐκφρασθῆ, ἐὰν ἐλάμβανον ὑπ’ ὄψιν ὅτι τὸ μὲν πρῶτον δάνειον ἐγένετο παρὰ πολλῶν ἐπαρχιῶν, ἂν δὲ καὶ δὲν ἐλευθερώθησαν ἅπασαι, ἐζητεῖτο ἡ πληρωμὴ τοῦ ὅλου δανείου ἀπὸ μόνας τὰς ἐλευθερωθείσας ἐπαρχίας, ἀλλὰ τοῦτο οὔτε δυνατὸν ἦτον, οὔτε δίκαιον ἔπρεπε νὰ θεωρηθῇ. Ὡς πρὸς τὸ δεύτερον δὲ, ἡ Ἑλλὰς ἔπρεπε νὰ θεωρηθῇ οἵκτου καὶ οὐχὶ μομφῆς ἀξία, διότι τὸ δάνειον τοῦτο κατεσπαταλεύθη πρὶν φθάσῃ εἰς χεῖρας Ἑλλήνων. Εἶναι δὲ γνωστὸν ὅτι οὐδ’ ὁ κυριώτερος προορισμὸς αὐτοῦ ἔλαβε χώραν, τὸ νὰ χρησιμεύσωσι δηλαδὴ δέκα ἑκατομμύρια δραχμῶν πρὸς ἐμψύχωσιν τῆς γεωργίας, καὶ μόλα ταῦτα ὑπάρχει ἡ διάθεσις μεταξὺ Ἑλλήνων τοῦ ν’ ἀπαλλαχθῶσιν ἀμφοτέρων αὐτῶν τῶν δανείων, καὶ εὑρέθησαν καὶ μεταξὺ τῶν ὑπουργῶν ἄνδρες ἐπιχειρήσαντες διαπραγματεύτεις περὶ αὐτῶν, καὶ ἴσως οὐκ εἰς μακρὰν, θὰ ἴδωμεν ἀποπερατουμένας καὶ τὰς δύο ταύτας ὑποθέσεις. Καθόσον ὅμως ἀφορᾷ τὴν διαχείρισιν Ἑλλήνων ὑπουργῶν, βλέπομεν ὅτι ὅσα δάνεια ἐγένοντο ἐπ’ αὐτῶν, εἶναι ἐπιζήτητα καὶ ἔφθασαν μάλιστα καὶ εἰς ὑπερτίμησιν τῆς ἀρχικῆς αὐτῶν ἀξίας. Ἐὰν δὲ ὑποθέσωμεν ὅτι ἅπασα ἡ Ἑλληνικὴ φυλὴ θὰ συγκεντρωθῇ εἰς ἓν σημεῖον, εἶναι δυνατὸν νὰ μὴ εὑρεθῶσι καὶ ἄτομα, ὁποῖαι αἱ περιστάσεις θέλουν ἀπαιτήσει; Ἡμεῖς τοὐλάχιστον δὲν ἀπελπιζόμεθα.
Ἂς ἐξετάσωμεν ἤδη τὸ ζήτημα ὑπὸ διαφόρους ὄψεις, ἐπιφέροντες καὶ εἰκασίας τινὰς ἢ πιθανὰ συμπεράσματα. Ὑπάρχει συνεννόησις μεταξὺ τριῶν αὐτοκρατόρων, καὶ πολλαὶ διαβεβαιώσεις διαδίδονται περὶ τῆς ἐν γένει εἰρήνης τῆς Εὐρώπης, ἀλλὰ τὸ κίνημα τῆς Ἑρζεγοβίνης, δὲν θέλει ἆρά γε δώσει ἀφορμὴν πρὸς διατάραξιν αὐτῆς; Τί μέλλουν