Σελίδα:Περί νομίσματος και της κτητικής δυνάμεως των πολύτιμων μετάλλων κατά τους βυζαντινούς χρόνους.pdf/38

Από Βικιθήκη
Αυτή η σελίδα έχει εγκριθεί.
36

χρυσοῦ ἐπὶ τῇ βάσει τῆς κτητικῆς αὐτῶν ἀξίας. Ἐκ τούτων σαφῶς προκύπτει ὅτι, ὅτε ἐθεσπίσθη τὸ πρῶτον η διάταξις, 108,000 δραχμῶν ἴσχυον πολὺ περισσότερον ἢ νῦν.

Ἐκ τῶν ποινικῶν διατάξεων ἂς συνήντησα ἡ χρησιμωτέρα δι’ ἡμᾶς εἶναι διάταξίς τις ἀναφαινομένη τὸ πρῶτον[1] ἐν τῇ Ἐκλογῇ (XVII, 29)[2] καὶ ἔχουσα ὡς ἐξῆς:

«Ὁ παρθένῳ κόρῃ μιγνύμενος, ἐκείνης μὲν προαιρέσει ἀγνοούντων δὲ τῶν γονέων, τῆς πράξεως διαγινωσκομένης, εἰ μὲν θέλει λαβεῖν αὐτὴν εἰς γυναῖκα καὶ συναινοῦσι καὶ οἱ γονεῖς, γινέσθω τὸ συνάλλαγμα· εἰ δὲ ἓν μέρος τῶν γονέων, ἢ ἑκατέρου προσώπου οὐ θελήσει, εἰ μὲν εὔπορός ἐστιν ὁ φθορεύς, τῇ φθαρείσῃ κόρῃ διδότω χρυσίου λίτραν μίαν· εἰ δὲ ἐνδεέστερος εἴη, τὸ ἥμισυ τῆς ὑποστάσεως αὑτοῦ· εἰ δὲ παντελῶς εἴη ἄπορος, τυπτόμενος καὶ κουρευόμενος ἐξοριζέσθω».

Ἡ σπουδαιότης τοῦ κειμένου[3] ἔγκειται ἐν τούτῳ, ὅτι προκειμένου περὶ πράξεως πρὸς ἣν ὁ βυζαντινὸς νομοθέτης αἰσθάνεται μεγάλην ἀποστροφὴν[4] καὶ δι’ ἣν κατὰ τῶν πτωχῶν θεσπίζεται σωματικὴ ποινὴ καὶ ἐξορία, ὁ πλούσιος ὑπάγεται εἰς καταβολὴν μιᾶς μόνον λίτρας. Τί ἄλλο σημαίνει τοῦτο ἢ ὅτι ἐπὶ τῶν πρώτων εἰκονομάχων 1080 δραχμαὶ ἐλογίζοντο ποσὸν σπουδαῖον.

Ὅτι δ’ οὕτως εἶχον τὰ πράγματα καταφαίνεται ἔτι σαφέστερον ἐκ τῆς περιόδου τῆς ἀφορώσης εἰς ἐκείνους οἵτινες δὲν ἦσαν οὔτε πλούσιοι οὔτε πένητες· οὗτοι ἐστεροῦντο τοῦ ἡμίσεος τῆς οὐσίας αὑτῶν· τὸ ἥμισυ τοῦτο ἦτο προφανῶς ποσὸν μικρότερον τῆς λίτρας δι’ ἧς ἐζημιοῦτο ὁ πλούσιος· ἄρα ὁ ἔχων περιουσίαν δύο λιτρῶν καὶ ἄνω ἐλογίζετο ως εὐπορῶν.

Ἴσως δ’ ὅμως ἡ ὅλη διάταξις ἀπηχεῖ μόνον τὴν ἀναμφισβητήτως ἐπικρατήσασαν μεγάλην πενίαν κατὰ τὴν οἰκτρὰν περίοδον εἰς ἣν ἔθηκε τέρμα ἡ μεγαλοφυΐα Λέοντος τοῦ Ἰσαύρου. Πράγματι ἐν τῇ βυζαν-


  1. Επαναλαμβάνεται εἰς τὸν Πρόχειρον Νόμον, XXXIX, 65, εν τῇ Synopsis Minor (σελ. 130, ἔκδ. Ζαχαρίου), τῇ Ἑξαβίβλῳ VI, 3, 5 κτλ.
  2. Σελ. 48 ἔκδ. Ζαχαρίου (Χεϊδελβέργη, 1837).
  3. Συγγενὴς πρὸς αὐτὸ ἀλλ’ ἧττον σπουδαία ἀπὸ τῆς ἡμετέρας ἀπόψεως εἶναι ἄλλη διάταξις τῆς Ἐκλογῆς (XVII, 22) διασωθεῖσα καὶ αὕτη μέχρις Ἀρμενοπούλου (VI, 3, 2) καὶ ἔχουσα ὡς ἐξῆς: «Ὁ εἰς ἀλλοτρίαν δούλην πορνεύων τῶν μὲν εὐπόρων ὑπάρχων παρέχετω ὑπὲρ τοῦ πταίσματος τῷ δεσπότῃ τῆς δούλης νομίσματα λς′· εἰ δὲ εὐτελὴς εἴη, τυπτέσθω καὶ καθόσον εὐπορεῖ κατ’ ἀναλογίαν τῶν λς′ νομισμάτων διδότω».
  4. Ὡς καὶ διὰ πάντα τὰ κατὰ τῶν ἠθῶν ἀδικήματα, δι’ ἔνια τῶν ὁποίων θεσπίζει σκληρὰς προσωπικὰς ποινάς.