Σελίδα:Περί νομίσματος και της κτητικής δυνάμεως των πολύτιμων μετάλλων κατά τους βυζαντινούς χρόνους.pdf/37

Από Βικιθήκη
Αυτή η σελίδα έχει εγκριθεί.
35

στὸν ἐπινόημα τοῦ ἐπάρχου Χαδηνοῦ,[1] δι’ οὗ ἐδημεύθη ἡ περιουσία πλουσίων κτηματιῶν καὶ παρεσχέθη εἰς αὐτοὺς ἐνιαυσία σύνταξις 40 νομισμάτων.[2] Ὅτι ὅμως τὸ ποσὸν τοῦτο ἐλογίζετο ἐπαρκὲς πρὸς ἀξιοπρεπῆ βίον πλουσίου κτηματίου δὲν καταφαίνεται ἐκ τοῦ Παχυμέρη, διότι οἱ κτηματίαι παθόντες ἃ οὐκ ἤλπισαν πώποτε, ἐπαναστάτησαν ἢ ἀπέβαλον τὴν πρὸς τὸ μάχεσθαι προθυμίαν, ἐξ οὗ πολλαὶ συμφοραὶ καὶ ἄρσις ἐν τέλει τοῦ Χαδηνείου μέτρου.

Ἐν τούτοις καὶ ἐκ του Παχυμέρη ὅπως καὶ ἐκ τοῦ Συναξαριστοῦ προκύπτει ὁπωσδήποτε ὅτι ἡ κτητικὴ ἀξία τῶν μετάλλων ἦτο μεγαλυτέρα τότε ἢ νῦν, διότι σήμερον ὑπουργός, ὅσον ἁρπακτικὸς καὶ ἂν ἦτο, δὲν θὰ ἐτόλμα νὰ προτείνῃ εἰς «ἄνδρας βαθυπλούτους κτήμασι καὶ θρέμμασι βρίθοντας» νὰ ζήσωσι μὲ 600 δραχμὰς κατ’ ἔτος.

2ον) Νομικαὶ πηγαί. Ἐκ διατάξεών τινων τοῦ ἀστικοῦ, ἔτι δὲ μᾶλλον τοῦ ποινικοῦ δικαίου, δύναται νὰ διαφανῇ τίς λογίζεται ὡς πλούσιος. Ἡ μεγάλη δ’ ὅμως συντηρητικότης τῆς βυζαντινῆς νομοθεσίας ἀποτελεῖ πρόσκομμα εἰς τοιούτου εἴδους πορίσματα, διότι, ἐν ᾧ ἀναμφηρίστως αἱ αὐξομειώσεις τοῦ πλούτου ὑπῆρξαν σημαντικαὶ κατὰ τὸν δωδεκααίωνα βίον τῆς αὐτοκρατορίας,[3] αἱ διατάξεις ἐφ’ ὧν βασίζομεν τοὺς ὑπολογισμοὺς ἡμῶν μένουσιν ἀμετάβλητοι. Ὅθεν, πρὶν χρησιμοποιήσωμεν ταύτας, πρέπει νὰ ἐξακριβώσωμεν τὴν ἐποχὴν καθ’ ἣν τὸ πρῶτον ἐθεσπίσθησαν, μόνον δὲ διὰ τὴν ἔρευναν τῆς ἐποχῆς ἐκείνης νὰ χρησιμοποιῶμεν αὐτάς.

Καὶ ταῦτα ἐν γένει. Ἐρχόμενοι εἰς τὰς λεπτομερείας παρατηροῦμεν ὅτι ἐκ μὲν τῶν διατάξεων τοῦ αστικοῦ δικαίου ἢ μᾶλλον ἀξία προσοχῆς εἶναι η γνωστὴ διάταξις περὶ ἀπόρου καὶ ἀπροίκου χήρας, ἥτις λαμβάνει τὸ τέταρτον μέρος τῆς οὐσίας τοῦ ἀνδρὸς «οὕτω μέντοιγε ὥστε μὴ ὑπερβαίνειν τὴν τῶν ἑκατὸν τοῦ χρυσίου λιτρῶν ποσότητα».

Σήμερον δὲν θὰ ἐφαίνετο βεβαίως ὑπερβολικόν, ἐὰν ἡ χήρα πλουσίου ἀνδρὸς ἐλάμβανε τετράκις ἢ πεντάκις πλειότερα τῶν 108,000 δραχμῶν· πάντως δὲ τὸ ποσὸν τοῦτο φαίνεται τόσον ἀνεπαρκὲς καὶ ἐνίοτε μάλιστα ἀντιβαῖνον εἰς τὴν κοινὴν συνείδησιν, ὥστε κατεβλήθη προσπάθεια δι’ ἑρμηνείας τοῦ κειμένου νὰ ὑπολογισθῶσιν αἱ ἑκατὸν λῖτραι

  1. ↑ Πρβλ. καὶ τὸ περὶ δημοσίας οἰκονομίας τῶν Παλαιολόγων παράρτημα ἐν τῷ ἡμετέρῳ συστήματι.
  2. ↑ Κατὰ τὸν Καλλιγᾶν (Περὶ Δουλοπαροικίας ἐν Μελέταις καὶ Λόγοις, σελ. 283 - 4) τὸ μέτρον ἐφηρμόσθη μόνον ἐν ταῖς ἀνατολικαῖς ἐπαρχίαις. Ὁ Mortreuil (τόμ. Γ′, σελ. 115) φαίνεται θεωρῶν αὐτὸ γενικώτερον.
  3. ↑ Πρβλ. ἀνωτ. σελ. 12 - 13.
Ανακτήθηκε από «https://el.wikisource.org/w/index.php?title=Σελίδα:Περί_νομίσματος_και_της_κτητικής_δυνάμεως_των_πολύτιμων_μετάλλων_κατά_τους_βυζαντινούς_χρόνους.pdf/37&oldid=139029»