τοὺς Βυζαντινοὺς αὖθις καταφεύγοντας εἰς ἐπινόημα συχνὸν καὶ παρ’ ἀρχαίοις, τὴν μονοπωλίαν τοῦ σίτου,[1] ἐνδεικνύει δὲ συνάμα ὅτι ἡ μονοπωλία αὕτη, ἧς καὶ ἄλλα προγενέστερα εὑρίσκομεν παραδείγματα, δὲν ἦτο, ὡς ἔγραψάν τινες, θεσμὸς μόνιμος. Πληροφορεῖ πρὸς τούτοις ὅτι τὰ ¾ τοῦ μοδίου, ἤτοι περίπου 5 χιλιόγραμμα (4,88 διὰ τὴν ἀκρίβειαν) ἐτιμῶντο 15 δραχμῶν, τιμῆς ὑπερδεκαπλασίας τῆς σημερινῆς καὶ ἥτις μονονουχὶ καταδικάζουσα τοὺς ἀνθρώπους εἰς λιμοκτονίαν[2] ἐνεκολάφθη ὡς ἀνεξίτηλον στίγμα εἰς τὴν μνήμην τοῦ ὑπευθύνου· οὐδὲν δ’ ὅμως διασαφηνίζει περὶ τῆς τιμῆς τοῦ σίτου ἐν ὁμαλαῖς περιστάσεσι.
Συμπέρασμα περὶ τῆς τιμῆς τοῦ σίτου ἀπὸ τοῦ η′ - ια′ αἰῶνος. – Ἐκ τῶν ἀνωτέρω συνάγεται τὸ ἀδύνατον παντὸς ἀσφαλοῦς συμπεράσματος. Αἱ ἀφορῶσαι εἰς τὸν Νικηφόρον καὶ τὸν Παραπινάκιον πληροφορίαι μικρὸν χρησιμεύουσι, καθ’ ὃ παρέχουσαι τιμὰς αἰσχροκερδοῦς μονοπωλίου. Ἐπίσης εἰς ἐξαιρετικὰς περιστάσεις ἀναφέρονται αἱ περὶ τῶν χρόνων τοῦ Κοπρωνύμου καὶ τοῦ Βασιλείου Α′ εἰδήσεις. Εἶναι ἀληθὲς ὅτι ἡ μέση τιμὴ τοῦ σίτου ἦτο κατὰ μὲν τὸν ἔνατον αἰῶνα 78 λεπτὰ κατὰ μόδιον ἢ 12 λεπτὰ κατὰ χιλιόγραμμον, τριάκοντα δ’ ἔτη πρὸ τοῦ Φωκᾶ, δηλαδὴ ἐπὶ τοῦ Πορφυρογεννήτου, 98 καὶ 15 λεπτά. Ἀλλὰ τὰ συμπεράσματα ταῦτα, ἱκανοποιητικὰ ἄλλως διότι σημειοῦσιν ἀφ’ ἑνὸς διαφορὰν ἀξιόλογον μεταξὺ τῶν τότε καὶ τῶν σήμερον τιμῶν μεταξὺ τοῦ η′ καὶ τοῦ
- ↑ Βλ. Ἀνδρεάδην, Αἱ δημοσιονομικαὶ θεωρίαι τοῦ Ἀριστοτέλους καὶ τῆς σχολῆς αὐτοῦ (Ἀθῆναι, 1915), σελ. 91.
- ↑ Πρβλ. τὴν ἔκφρασιν τοῦ Σκυλίτζη «λιμὸν μέγιστον καὶ τῶν πώποτε μνημονευομένων ἀπανθρωπότατον».
Τοῦτο εἶναι ἀπόδειξις ὅτι ὁ Ζωναρᾶς ἢ ἀνακριβῶς διηγεῖται τὰ πράγματα ἢ χρῆται τῇ λέξει μεδίμνῳ ἀντὶ τῆς λέξεως μοδίου, διότι ἂν τὰ ¾ τοῦ μεδίμνου ἐτιμῶντο ἑνὸς νομίσματος, ἕκαστος μόδιος θὰ ἐτιμᾶτό τι πλέον τῶν τριῶν δραχμῶν, καὶ τὸ χιλιόγραμμον 60 λεπτῶν, ὁπότε δὲν θὰ ἐπρόκειτο περὶ τοῦ ἀπανθρωποτάτου τῶν λιμῶν.
ν’ ἀγοράζωσι τὰ σιτηρὰ ἐκ τῆς κληθείσης βασιλικῆς ἐκείνης ἀποθήκης. Ἐντεῦθεν δὲ προῆλθεν ὑπέρογκος τιμὴ τοῦ σίτου, πωλουμένου ἀντὶ χρυσοῦ νομίσματος καθ’ ἕκαστον μόδιον· οὐδὲ περιωρίζετο τὸ κακὸς εἰς τοῦτο καὶ μόνον, ἀλλὰ πρὸς τὸ μονοπώλιον ἐκεῖνο συνεδέοντο παντοῖαι καταχρήσεις τοῦ λογοθέτου, ὠφελουμένου πρὸς τοῖς ἄλλοις ἐν πινάκιον, ἤτοι τὸ τέταρτον τοῦ μοδίου καθ’ ἑκάστην μονάδα. Τῆς δὲ τοιαύτης παρεισπράξεως ἀποδοθείσης εἰς τὸν βασιλέα ἐπωνομάσθη ὁ Μιχαὴλ Παραπινάκιος».
