Σελίδα:Περί νομίσματος και της κτητικής δυνάμεως των πολύτιμων μετάλλων κατά τους βυζαντινούς χρόνους.pdf/24

Από Βικιθήκη
Αυτή η σελίδα έχει εγκριθεί.
22

τοῦ ἀνεβίβασαν τὴν τιμὴν τοῦ χιλιογράμμου εἰς 60 λεπτά, τιμὴν τετραπλασίαν τῆς κατ’ Ἰούλιον 1914.

2ον) Τοῦ φορτώματος δύο ἡμιόνων ὄντος[1] 200 χιλιογράμμων περίπου, ἕπεται ὅτι τριάκοντα ή τεσσαράκοντα ἔτη πρὸ τοῦ Νικηφόρου (ὅτε δηλ. ὁ στρατιώτης ἦτο νέος) 200 χιλ. σίτου ἐτιμῶντο 30 δρ., τοῦθ’ ὅπερ ὑποβιβάζει τὴν τιμὴν τοῦ χιλιογράμμου εἰς 15 λεπτά, δηλαδὴ εἰς τὸ ἥμισυ περίπου τῆς πρὸ τοῦ παρόντος πολέμου τιμῆς.

Ἔλθωμεν νῦν εἰς τὴν κατὰ τὸν ἑνδέκατον αἰῶνα περίφημον ἐπὶ τῶν σιτηρῶν κερδοσκοπίαν τοῦ Μιχαὴλ Δούκα Παραπινακίου.

Ὁ ἐπὶ τοῦ προκειμένου ἀξιοπιστότερος[2] τῶν μαρτύρων Σκυλίτζης ἀφηγεῖται τὰ πράγματα ὡς ἐξῆς:

«Ὁ δὲ (Νικηφορίτζης), ποριμώτατος ὢν εἰς κακίαν, εἴπερ τις ἕτερος, καὶ τοῦ κερδαλέου χάριν μηδενὸς δυσφήμου ὀνόματος ἀπεχόμενος, φούνδακα[3] ἐν τῇ Ῥαιδεστῷ καὶ μονοπωλεῖον συνεστήσατο, κωλύσας καὶ ἀπείρξας τοὺς πωλοῦντας ἅπαντας, τὸ βασιλικὸν δὲ μόνον πρατήριον ἐμηχανήσατο· παρ ὃ καὶ λιμὸν ἐπραγματεύσατο μέγιστον καὶ τῶν πώποτε μνημονευομένων ἀπανθρωπότατον, ὡς καὶ τῷ βασιλεῖ ἀντ’ ἐπωνυμίας γενέσθαι αὐτόν, καὶ ἀπὸ τούτου μᾶλλον ἢ τοῦ προγονικοῦ γινώσκεσθαι τοῖς μετέπειτα· Μιχαὴλ γάρ τις εἰπών, εἰ μὴ προσθείη καὶ τὸν Παραπινάκιον, οὐκ ἂν γένοιτο συντόμως γνωριμώτερος, διὰ τὸ τηνικαῦτα τὸν μόδιον παρὰ πινάκιον τῷ νομίσματι πιπράσκεσθαι» (ἐν ἐκδ. Βόννης, Κεδρηνοῦ τόμ. Β′, 714).

Τὸ χωρίον[4] εἶναι ἐνδιαφέρον ἀπὸ πολλῶν ἀπόψεων, διότι δεικνύει


  1. Κατὰ τὰς πληροφορίας τοῦ κ. Σπ. Χασιώτου.
  2. Καθ’ ὃ πάντοτε ἀκριβολόγος, πρὸς δὲ καὶ σύγχρονος. Ὁ μεταγενέστερος Ζωναρᾶς (XVIII 16, σελ. 712, τόμ. Γ′ Βόννης) γράφει: «Σίτου δὲ γενομένης ἐνδείας ἐν ταῖς ἡμέραις τούτου, ὥστε μὴ ὅλον μέδιμνον εἰς νόμισμα ἀποδίδοσθαι, ἀλλὰ παρὰ πινάκιον, εἰς ἐπώνυμον τῷ βασιλεῖ τὸ κοινὸν δυστύχημα ἐχρημάτισεν, ὡς καὶ μέχρι τοῦδε οὕτω καλεῖσθαι τοῦτον τὸν ἄνακτα· οὐ γάρ τις ἄλλως γνωριεῖ τοῦτον, εἰμὴ τὸν Παραπινάκιον εἴποι». Τὸν Ζωναρᾶν ἀκολουθοῦσιν οἱ Monnier καὶ Platon (N. R. H. 1914, σελ. 151, σημ. 2) καὶ ὁ Du Cange (Glossarium ἐν λέξει πινάκιον).
  3. Η λέξις παρέμεινε γνωστὴ ἐκ τῶν ὑπὸ τῶν Βενετῶν ἐν Ἑπτανήσῳ δημιουργηθέντων φοντέγωνφοντίκων (βλ. Α. Ἀνδρεάδην, Ἡ οἰκονομικὴ διοίκησις τῆς Ἑπτανήσου ἐπὶ Βενετοκρατίας, 2 τόμ. Ἀθῆναι, 1914, τόμ. Β′. σελ. 57 κἀ.).
  4. Τοῦτο παραφράζει ἀκριβέστερον τοῦ Παπαρρηγοπούλου (πρβλ. Δ′ 399) ὁ Λάμπρος (Ε′, 402) ὡς ἐξῆς:
    «Συμπεσούσης ἀφθονίας σίτου ὁ λογοθέτης Νικηφορίτσης ἐνήργησεν ὅπως περισυλλεχθῇ ἅπασα ἡ παραγωγὴ τῆς Θράκης εἰς ἀποθήκην ἐκτὸς τῆς πόλεως Ῥαιδεστοῦ καὶ κηρυχθέντος μονοπωλίου τοῦ σίτου, ἐξηναγκάσθησαν οἱ πολῖται