εἰς οὓς τοκογλυφικῶς ἐπώλησε καθ’ ἕκαστον μῆνα ἀντὶ δύο χρυσῶν ὅ τι πρότερον εἶχεν ἀγοράσῃ ἀντὶ ἑνός».
Τιθέμενοι κατὰ μέρος τὴν β′ τιμήν, ἥτις εἶναι αὐθαίρετος καθ’ ὃ τιμὴ μονοπωλίου, παρατηροῦμεν ὅτι ἓν νόμισμα κατὰ δύο sextarios papienses,[1] ἂν ὁ τικίνιος σεξτάριος εἶχε τὴν συνήθη τῶν σεξταρίων χωρητικότητα, δηλαδὴ ἦτο τὸ ἕκτον τοῦ μοδίου, ἀποτελεῖ τιμὴν τριπλασίαν τῆς ἀναγραφομένης ὑπὸ τοῦ Κεδρηνοῦ· δοθέντος δ’ ὅτι ὁ Λουϊτπράνδος ἐξογκώνει πάντοτε τὰ πράγματα, ἀγόμεθα εἰς τὸ συμπέρασμα ὅτι ὁ βυζαντινὸς χρονογράφος μένει ἐντὸς τῆς ἀληθείας.
Τὸ δ’ ἀντιφατικὸν παρὰ τῷ Κεδρηνῷ[2] ἀνέκδοτον ἔχει ὧδε:
«Ὁ δὲ Νικηφόρος ἔχαιρε μᾶλλον ἢ ἐβοήθει θλιβομένους ὀρῶν τοὺς ὑπηκόους, καὶ οὐχ οὗτος μόνον, ἀλλὰ καὶ Λέων ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ, ταῖς καπηλείαις προσκείμενος τῶν εἰδῶν, πολλῶν καὶ ποικίλων δεινῶν τὴν οἰκουμένην ἐνέπλησεν, ὢν τὴν αἰσχροκέρδειαν εὐτραπέλως οἱ πολῖται διεκωμῴδουν, ἐξελθόντος γάρ ποτε τοῦ βασιλέως ἐν τῷ πεδίῳ ὥστε γυμνάσαι τὸν στρατόν, ἐπεί τις ἦλθε πολιὸς τὴν τρίχα καὶ ἐπειρᾶτο συναριθμηθῆναι τοῖς στρατιώταις, φησὶ πρὸς αὐτὸν «οὐ δέ, ὦ ἄνθρωπε, γέρων ὢν πῶς τοῖς ἐμοῖς στρατιώταις ἐπείγῃ συναριθμηθῆναι;» ὁ δ’ εὐστόχως ὑπολαβὼν «πολὺ δυνατώτερός εἰμι νῦν» ἔφη «ἢ ὅτε ἤκμαζον», αὐτοῦ δὲ «καὶ πῶς;» ἐρομένου «ὅτι περ» ἔφη «τὸν τοῦ νομίσματος σῖτον πρότερον δυσὶν ἡμιόνοις ἐπιφορτίζων, ἐπὶ τῆς σῆς βασιλείας δύο νομισμάτων σῖτον ἀβαρῶς ἐπὶ τῶν ὤμων φέρω», συνεὶς οὖν τὴν εἰρωνείαν ἀνεχώρησε, μηδὲν ταραχθείς».
Ἂν θελήσωμεν ν’ ἀκριβολογήσωμεν ἐπὶ τῆς εἰρωνικῆς, ἀλλὰ πάντως ἐχούσης βάσιν ἀπαντήσεως τοῦ στρατιώτου, ποριζόμεθα δύο στατιστικὰ συμπεράσματα.
1ον) Τοῦ ὑπ’ ἀνδρὸς βασταζομένου φορτίου ὄντως 50 χιλιογράμμων περίπου, τοῦ δὲ βάρους τούτου τιμωμένου δύο νομισμάτων ἢ 30 δρ., ἕπεται ὅτι αἱ κερδοσκοπίαι τοῦ Νικηφόρου καὶ τοῦ ἀδελφοῦ αὐ-
- ↑ Αἱ Βυζαντιναὶ Μελέται, σελ. 551, μεταφράζουσιν ὀρθῶς τὸ papiensis τικίνιος, ἐσφαλμένως δ’ ὅμως τὸ sextarius μέδιμνος. Ἀληθῶς ἡ χωρητικότης τοῦ σεξταρίου ἐποίκιλλε πολύ. Variae fuit capacitatis sextarius pro variis locis, cum in aridis cum in liquidis, λέγει τὸ Glossarium mediae et infimae latinitatis. Ἀλλ’ ἐκ τῶν πολλῶν παραδειγμάτων, ἅτινα παρέχει, προκύπτει, ὅτι ἂν ἐνιαχοῦ τὸ μέτρον τοῦτο ἀναφαίνεται ὡς τὸ δέκατον ἕκτον τοῦ μοδίου, συνηθέστερον δὲ τὸ ἕκτον (ἐξ οὗ καὶ ἡ λέξις sextarius), οὐδαμοῦ παρουσιάζεται ὡς μέτρον ἀνώτερον τοῦ μοδίου καὶ δὴ ἴσον τῷ μεδίμνῳ. Δυστυχῶς παρ’ ἐπιμόνους ἐρεύνας οὐδαμοῦ κατώρθωσα νὰ εὕρω ἐν Ἀθήναις πληροφορίαν περὶ τῶν σταθμῶν ἐν Τικίνῳ κατὰ τὸν ι′ αἰῶνα.
- ↑ Σελ. 374.
