Σελίδα:Νεοελληνική Φιλολογία.pdf/739

Από Βικιθήκη
Η σελίδα αυτή έχει ελεγχθεί για πιθανά λάθη.
733
ΔΕΚΑΤΟΣ ΕΝΑΤΟΣ ΑΙΩΝ.

τῶν ὡραιοτέρων περικοπῶν τοῦ ἀνὰ χεῖρας συγγραφέως, ἢ ποιητοῦ, πρὸς ἄσκησιν τῆς μνήμης, καὶ πρὸς πλουτισμὸν τοῦ νοὸς μὲ ἰδιωτισμοὺς καὶ φράσεις, μὲ καλλιτεχνίας καὶ ὀρθῆς συντάξεως τρόπους, μὲ διαφόρους ἰδέας καὶ ῥήσεις· ἔδιδε πρὸς τούτοις εἰς τοὺς μαθητὰς τὴν ἀφορμὴν ν’ ἀπανθίζωσιν, ὡς μέλισσαι, ἐκ τοῦ λειμῶνος τῶν Μουσῶν τὰ κάλλιστα, ἀπαιτῶν ἀπὸ αὐτοὺς γυμνάσματα ῥητορικὰ καὶ ποιητικὰ εἴς τε τὴν ἀρχαίαν καὶ τὴν νεωτέραν Ἑλληνικὴν γλῶσσαν. Ἦσαν δὲ τὰ ῥητορικὰ γυμνάσματα εἰς μὲν τὸ ἐπιδεικτικὸν εἶδος, ἐγκώμια ἐνδόξων ἀνδρῶν, πόλεων, ἐθνῶν, ἀρετῶν, ἐπιστήμης τινὸς, ἢ τέχνης. Εἰς δὲ τὸ συμβουλευτικὸν, παραινέσεις περὶ σωφροσύνης, δικαιοσύνης, φιλομαθείας, φιλογενείας, ἐν γένει λόγοι προτρεπτικοὶ ἐπ’ ἀρετὴν καὶ καλοκαγαθίαν. Εἰς δὲ τὸ δικανικὸν εἶδος, ἐνίοτε γυμνάσματα κατὰ μίμησιν τοῦ ΙΒʹ Νεκρικοῦ διαλόγου τοῦ Λουκιανοῦ. Παρὰ ταῦτα περιεῖχον τὰ γυμνάσματα διηγήματα ἱστορικὰ, ἐπιστολῶν καὶ μύθων σχεδιάσματα, εἰς δὲ τὴν ποίησιν, ἐπιγράμματα ἐπιδεικτικὰ, προτρεπτικὰ, ἐπιτύμβια, ἀναθηματικὰ, εἴδη Πινδαρικὰ, εἰδύλλια.

Ἕνεκα τῶν διδασκόντων τὸ ἐν Σμύρνῃ Γυμνάσιον τοιαύτην ἀπέκτησε φήμην, ὥστ’ ἐνταῦθα πολλοὶ πολλαχόθεν τῆς Ἑλλάδος συνέῤῥεον οἱ μαθητεύοντες. Προχωροῦντος δὲ τοῦ χρόνου τὸ φιλολογικὸν γυμνάσιον ἐκ μερικοῦ κατέστη δημόσιον (1812), μ’ ὅλας τὰς θορυβώδεις κραυγὰς καὶ ἀντενεργείας τῶν ἀντιζήλων.

Ἐπὶ τέλους ὅμως τὰ ἐν Σμύρνῃ ἀλληλομαχοῦντα σχολεῖα εἰς δύο διαιρεθέντα στρατόπεδα πόλεμον περὶ ἐξοντώσεως ἀνέλαβον. Εἰς μάτην ὁ τότε (1818) πατριάρχης Κύριλλος καὶ μετ’ αὐτοῦ ἡ ἱερὰ Σύνοδος, καὶ ἄλλοι τῶν προκριτῶν τοῦ γένους προσεπάθησαν νὰ κατευνάσωσι τὸν θόρυβον, πατρικῶς συμβουλεύοντες τοὺς αἰτίους τῶν σκανδάλων λογιωτάτους τῆς Εὐαγγελικῆς σχολῆς. Ἀλλ’ οὗτοι ὁλοτελῶς πλέον ἀφηνιάσαντες οὐδένα ἤκουον. Ἀπουσιάζοντος τότε εἰς Βιέννην τοῦ Κούμα, ὁ Οἰκονόμος ἀκλόνητος καὶ στεῤῥὸς τὸ φρόνημα μετ’ εὐαγγελικῆς ὄντως μακροψυχίας ὑπέμενε τὰς προσβολὰς τῶν ἀντιπάλων. Ἐπὶ τέλους ὅμως μὴ ὑποφέρων νὰ βλέπῃ τὴν Σμύρνην διασχιζομένην ὑπὸ τῆς θεοστυγοῦς ἔριδος, μετέβη εἰς Μιτυλήνην. Τότε δὲ (1819) Γρηγόριος ὁ πατριάρχης καὶ ἡ περὶ αὐτὸν Σύνοδος προσεκάλεσαν εἰς τὴν βασιλεύουσαν ἵνα κηρύξῃ τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ.

Ἐκραγείσης τῆς ἑλληνικῆς ἐπαναστάσεως, καὶ τρομεροῦ ἐγερθέντος ὑπὸ τῶν βαρβάρων διωγμοῦ, ὁ Οἰκονόμος κατέφυγε μετ’ ἄλλων εἰς