Σελίδα:Νεοελληνική Φιλολογία.pdf/735

Από Βικιθήκη
Η σελίδα αυτή έχει ελεγχθεί για πιθανά λάθη.
729
ΔΕΚΑΤΟΣ ΕΝΝΑΤΟΣ ΑΙΩΝ.

τοῦ Ἀδαμαντίῳ Κοραῆ, κατὰ συμβουλὴν τούτου ἐξελέξατο τὰ μαθήματα περὶ ἃ ἔμελλε ν’ ἀσχοληθῇ· ὅθεν ἐδιδάχθη τὰς φυσικὰς ἐπιστήμας, ἀκροαζόμενος ἰδίως τὸν διάσημον χημικὸν Θενάρδον, καὶ τελειοποιῶν ὅσας εἶχεν ἐξ Ἑλλάδος μαθηματικὰς γνώσεις παρῆν τακτικῶς καὶ εἰς τὰς παραδόσεις τῶν διδασκάλων τῆς φιλοσοφίας.

Ἐγερθέντος τότε τοῦ περὶ γλώσσης ζητήματος ὁ Βάμβας ἀσπασθεὶς τὴν γνώμην τοῦ σοφοῦ συμπολίτου του πολλὰ ὑπὲρ αὐτῆς συζητῶν τοῖς ἀντιδοξοῦσιν ἔγραψεν. Ἐνταῦθα δ’ ἐξέδωκε καὶ τὴν ῥητορικὴν αὐτοῦ (1818) εὐμενῶς ὑπὸ πάντων προσδεχθεῖσαν διὰ τὸ εὔληπτον τοῦ ὕφους, καὶ τὸ περιληπτικὸν καὶ εὐμέθοδον τῆς συντάξεως.

Ἰδρυθείσης τῆς ἐν Χίῳ σχολῆς, οἱ κάτοικοι ἀποταθέντες πρὸς τὸν Κοραῆν ἐζήτησαν κατάληλον διευθυντὴν αὐτῆς. Κατὰ δὲ θερμὴν τοῦ Κοραῆ σύστασιν ἐλθὼν εἰς Χίον ὁ Βάμβας (1815) ἀνενδότως εἰργάσθη πρὸς τακτοποίησιν τῆς Σχολῆς, ἧς ἐπὶ ἑξαετίαν προέστη.

Κατὰ πρῶτον διῄρεσεν αὐτὴν εἰς πέντε τάξεις, ὑποδιαιρέσας τὰς πολυαριθμοτέρας εἰς τμήματα· καὶ τὴν μὲν διδασκαλίαν τῆς ἑλληνικῆς γλώσσης καὶ φιλολογίας ἀνέθηκεν εἰς Κωνσταντῖνον τὸν Βαρδαλάχον, συνεργοὺς παραλαβόντα τὸν Ἀπόστολον Ψωμᾶν, καὶ ἑτέρους πολλοὺς καὶ καλοὺς διδασκάλους· τὴν δὲ διδασκαλίαν τῶν μαθηματικῶν ἀφῆκε καὶ εἰς τὸν πρότερον διδάσκοντα Ἰωάννην Τσελεπὴν, ξένας δὲ γλώσσας, ὡς ἀναγκαίας, ἐνέκρινεν εἰς τὸν κανονισμὸν τὴν γαλλικὴν καὶ τουρκικὴν, καὶ τῆς μὲν πρώτης διδάσκαλον διώρισε τὸν Γάλλων Ἰούλιον Δαβὶδ, τῆς δὲ δευτέρας ἕτερον· συστήσας δὲ καὶ ἕδραν τῆς ναυτικῆς ἐπιστήμης ἀνέθηκε τὴν διδασκαλίαν αὐτῆς εἰς τὸν Ἰταλὸν Ἀντώνιον Σκάσην. Φιλοσοφίαν δὲ καὶ φυσικὰς ἐπιστήμας ἀνεδέξατο καὶ μετὰ κλέους ἐδίδαξεν αὐτὸς ὁ σχολαρχῶν Βάμβας, πάσας τὰς φυσικὰς καὶ χημικὰς ἀληθείας διὰ πραγμάτων ἐπιβεβαιῶν, ὡς ἔχων πρόχειρα πάντα τὰ πρὸς τοῦτο ἐργαλεῖα.

Ὁ Βάμβας μεμυημένος τὰ τῆς ἑλληνικῆς ἐθνεγερσίας, παρέλαβε τοὺς ἐν τῇ σχολῇ τῆς Χίου φοιτῶντας Ὑδραίους, καὶ μετ’ αὐτῶν μεταβὰς εἰς τὴν νῆσον διὰ πυρετώδους εὐγλωττίας διήγειρε τὸ ἑλληνικὸν φρόνημα τῶν νησιωτῶν, ἐξορμῶν εἰς ἐπανάστασιν. Καταπλεύσαντος εἰς Ὕδραν τοῦ Δημητρίου Ὑψηλάντου, ὁ Βάμβας παρηκολούθησεν αὐτῷ ὡς γραμματεὺς εἰς Πελοπόννησον, πολλῶν καὶ καλῶν γενόμεμενος πρόξενος τῇ πατρίδι, αὐτοσχέδιον ἐν τοῖς στρατοπέδοις ἀγορεύων, προσκαλῶν ἐπὶ τὰ ὅπλα καὶ τὴν ἐλευθερίαν, καὶ προτρέπων