Ἡ ἀχάριστος αὕτη γλισχρότης ἐξηρέθισε τὸν Γαζὴν, ὅστις εἶπε τότε, «Ἂς φύγωμεν ἐντεῦθεν, ἐπειδὴ καὶ ὁ ἄριστος σῖτος εἶναι ῥυπαρὸς εἰς τὰς ῥίνας τῶν παχέων ὄνων»[1].
Καὶ κατέλιπεν οὕτω τὴν Ῥώμην, εἰς τοσαύτην ὅμως ἔνδειαν, ὥστε ἤθελεν ἀποθάνει πραγματικῶς τῆς πείνης, εἰμὴ τὸν συνέτρεχεν ὁ ἡγεμὼν τῆς Φεῤῥάρας Ἡρακλῆς ὁ ἐξ Ἕστης, προσκαλῶν αὐτὸν ἐκεῖ, Διατρίψας δ’ αὖθις ἐπ’ ὀλίγον εἰς τὴν πόλιν ταύτην μετέβη εἰς τὴν ἐφημερίαν αὐτοῦ ἐν Βρουτίοις, καὶ ἐκεῖ ἀπεβίωσεν ὑπερεκατονταέτης (1478, ἢ 1484)[2].
Τὸν Γαζὴν ἐπήνεσαν οἱ Φίλελφος, Κάρβων, Λαῖτος, Σκάλας, Βάρβαρος, Σαβέλλικος, Κρίνιτος, Παῤῥάσιος, Ἄλδος, Ἔρασμος, Βουδαῖος, καὶ ἄλλοι τότε σοφοὶ τῆς Εὐρώπης[3].
Ἄγγελος δ’ ὁ Πολιτιανὸς ἐποίησεν αὐτῷ τὸ ἑξῆς ἐπιτύμβιον·
Κεῖτο μέγας ποτὶ ἀγὼν Γαζῆ Θεοδώροιο ἀμφὶ
Μούσαις τ’ Αὐσονίαις, ἠδ’ Ἑλικωνιάσι·
Ταῖς μὲν γὰρ γενεὴν, ταῖς δ’ αὖ θρεπτήρι’ ὤφειλεν,
Ἑλλὰς γὰρ τέκε τὸν γ’, Αὐσονίη δ’ ἔτραφεν,
Ἶσον δ’ ἀμφοτέρων σοφίῃ, γλώττῃ τ’ ἐκέκαστο.
Τόν, οὔτ’ αὐτὸς ζῶν, οὔτ’ ἄρ’ ἔκρινε θανὼν,
Ἀλλὰ καὶ Ἰταλίης μεγάλῃ ἔπι Ἑλλάδι κεῖσθαι
Εἵλετο, ὄφρα κλέος ξυνὸν ᾗ ἀμφοτέραις[4].
—Γραμματικὴ Ἑλληνική. (ἐτυπώθη ἐν Παρισίοις 1516, Φλωρεντίᾳ 1520, Βενετίᾳ 1525, Βασιλείᾳ 1522, 1529, 1551, πλειστάκις ἐκδοθεῖσα ἐν Βενετίᾳ. Νεόφυτος ὁ Καυσοκαλυβίτης ἔγραψε χιλιοσέλιδον ὑπόμνημα εἰς ταύτην).
—Περὶ μηνῶν, (συνεξεδόθη τῇ γραμματικῇ· καὶ ὕστερον ὑπὸ Πεταβίου ἐν Οὐρανολογίῳ, καὶ Γρονοβίου ἐν Θησαυρῷ Ἑλληνικῶν ἀρχαιοτήτων).
—Περὶ ἀρχαιογονίας Τούρκων. (συνεξεδόθη τῇ ἱστορίᾳ Χαλκοκονδύλου ἐν Βασιλείᾳ 1556 μετὰ Λατινικῆς μεταφράσεως Καστειλόνου· καὶ τῷ 1653 ἐν Συμμίκτοις μεθ’ ἑτέρας Λατινικῆς μεταφράσεως Ἀλλατίου).
—Παράφρασις Βατραχομυομαχίας Ὁμήρου, (ἐξεδόθη ὑπὸ Φοντάνη).
- ↑ «Effugere hinc lubet, postquam optimæ segetes in olfactu præpinguibus asinis sordescunt».
- ↑ Ἄλλοι λέγουσιν ὅτι ἀπέθανεν ἐν Ῥώμῃ· παρὰ πάντων ὅμως ὁμολογεῖται, καὶ ἰδίᾳ τοῦ Πολιτιανοῦ, ὅτι ἐτάφη ἐν Καλαυρίᾳ.
- ↑ Iovii, Elogia—Hodius lib. I, cap. III.—Gyraldi, dialog. de pœtis temp.—Pier. Valeriani, de infelicitate litteraratorum 70. —Boernerus—Buissopade (Biogr. Univ).
- ↑ Miscellanea cap. XC.
