ἄρθρον αὐτό. Εἰς τὰ «Παναθήναια» ἐκάμαμεν μίαν σατυρικὴν ἐπιθεώρησιν τῶν συγχρόνων Ἀθηναϊκῶν γεγονότων, μὲ γραμμὰς χονδρὰς, κτυπητῆς καὶ ἐντυπωτικῆς σατύρας.
Ἡ κριτικὴ τῶν ἐφημερίδων δὲν ὑπῆρξεν εὐνοϊκὴ πρὸς τὸ ἔργον αὐτό· τὸ κοινὸν ὅμως τοῦ ἐξεδήλωσε ζωηρωτάτην συμπάθειαν καὶ ἐπὶ τριάντα πέντε παραστάσεις ὅλαι αἱ Ἀθῆναι παρήλασαν ἀπὸ τὴν «Νέαν Σκηνὴν» χειροκροτοῦσαι, ξεκαρδιζόμεναι εἰς τὰ γέλοια, ζητοῦσαι ἐπανάληψιν τῶν μᾶλλον κτυπητῶν σκηνῶν. Ἐδόθη εἰς τὸ ἴδιον θέατρον καὶ «Ὁ ἄνθρωπος τῆς ἡμέρας» φάρσα τοῦ κ. Μωραϊτίνη, συγγραφέως τοῦ «Μαραθωνίου Δρόμου». Ὁ εὐφυὴς χρονογράφος τοῦ «Ἐμπρὸς» δὲν εἶχε εἰς τὸ δεύτερον ἔργον του τὴν ἐπιτυχίαν τὴν ὁποίαν εἶχεν εἰς τὸ πρῶτον. Ὁ «Ἄνθρωπος τῆς ἡμέρας» ἐπανελήφθη δέκα φορὰς καὶ ἐσταμάτησε. Τρεῖς κωμῳδίαι τοῦ κ. Δεληκατερίνη, μονόπρακτοι, ἔκαμαν καὶ αὐταὶ πολὺ καλὰ τὸ μέρος των εἰς τὴν θεατρικὴν περίοδον τῆς «Νέας Σκηνῆς, τῆς ὁποίας ὅμως πραγματικὴ θεατρικὴ ἐπιτυχία ἀπομένουν τὰ «Παναθήναια» ζητούμενα διαρκῶς ἀπὸ τὸ κοινὸν, τὸ ὁποῖον εὑρῆκεν ὀλίγας καὶ τὰς τριάντα πέντε παραστάσεις.
Ὁ θίασος τοῦ κ. Βονασέρα, περιλαμβάνων στοιχεῖα μᾶλλον δραματικὰ, ἔδωκε περισσότερον δράματα παρὰ κωμῳδίας. Ἔπειτα ἀπὸ δύο τρία ξένα ἔργα εἰς τὰ ὁποῖα ὁ θίασος ἐσημείωσεν ἐπιτυχίας καὶ ἐκτελέσεως καὶ εἰσπράξεων ἦλθεν ἡ σειρὰ τῶν ἑλληνικῶν. Ὁ λεπτοτέχνης τοῦ ὕφους καὶ των ἰδεῶν ὁ Νιρβάνας, ἔδωκεν εἰς αὐτὸ τὸ δράμα του «Ὁ Ἀρχιτέκτων Μάρθας» ἐνώπιον τοῦ ἐκλεκτοτέρου πνευματικοῦ κοινοῦ τῶν Ἀθηνῶν. Καὶ ὁ «Ἀρχιτέκτων Μάρθας» ἔκαμε τὴν ἐντύπωσιν ποῦ ἐπεριμένετο. Ὁ συγγραφεύς του συνεκράτησε τὸ ενδιαφέρον τοῦ κοινοῦ μὲ χαρακτῆρας δυνατοὺς καὶ μὲ φράσιν λεπτὴν τὴν φράσιν ποῦ γράφει πάντοτε ὁ ὡραῖος αὐτὸς χειριστὴς τοῦ ὕφους. Καὶ ταὐτοχρόνως σχεδὸν ἐδόθη εἰς τὸ ἴδιον θέατρον ἡ «Βασίλλισσα Σαββά» δραμάτιον τοῦ ὑπογράφοντος τὰς γραμμὰς αὐτάς. Δὲν ἐπιτρέπεται βεβαίως εἰς ἐμὲ νὰ γράψω περὶ ἔργου τὸ ὁποῖον φέρει τὸ ὄνομά μου. Δὲν εἶναι ὅμως δυνατὸν νὰ κατηγορηθῶ ὅτι περιαυτολογῶ, ἂν περιορισθῶ εἰς τὴν σημείωσιν γεγονότων, ὅτι δηλαδὴ ὅλαι αἱ πνευματικαὶ Ἀθῆναι κατέκλυσαν τὸ θέατρον κατὰ τὴν πρώτην παράστασιν, ὅτι ὁ συγγραφεὺς ἐπὶ τρεῖς ἐσπέρας ἐκαλεῖτο ἐπανειλημμένως εἰς τὴν σκηνὴν, καὶ ὅτι τὴν ἑπομένην οὔτε μία ἀντίθετος γνώμη δὲν ἦλθε νὰ ταράξῃ τὴν ὁμοφωνίαν τοῦ τύπου ἐνθουσιωδῶς ἐκφραζομένου.
Καὶ τέλος ἀπὸ προχθὲς ὁ θίασος Βονασέρα δίδει ἕνα νέον ἔργον «Ὁ γυιὸς τοῦ Ἴσκιου» πρῶτον θεατρικὸν ἔργον ἑνὸς νέου συγγραφέως τοῦ κ. Σπ. Μελᾶ, ὁ ὁποῖος εἰσέρχεται θριαμβευτικῶς εἰς τὸ θέατρον. Ὁ κ. Μελᾶς ἐπῆρε κἄποιαν μακρυνὴν ἀπήχησιν ἑλληνικῶν παραδόσεων, τὴν μετέβαλεν ὅπως τοῦ ἐχρειάζετο καὶ μᾶς ἔδωκεν ἕνα δράμα περισσότερον ποιητικὸν παρὰ πραγματικὸν, ἀλλὰ μὲ τόσην ψυχὴν, Ἑλληνικὴν ψυχὴν μέσα του, ὥστε νὰ μᾶς τινάξῃ τὸν συγγραφέα του ψηλὰ πολὺ ψηλὰ εἰς τὴν ἐκτίμησίν μας. Νεώτατος ὁ κ. Μελᾶς μᾶς ἔδειξε θεατρικὴν καὶ ποιητικὴν δύναμιν ἀσυνήθη. Σήμερον εἶναι ὁ ἄνθρωπος τῆς ἡμέρας εἰς τὰς Ἀθήνας, ἐνῷ χθὲς ἀκόμη δὲν τὸν ἐγνώριζε κανείς. Εἰς τὸ θέατρον κάθε βράδυ ζητεῖται εἰς τὴν σκηνὴν καὶ δέχεται συγχαρητήρια καὶ ἄνθη. Αἱ κυρίαι ζητοῦν νὰ τὸν γνωρίσουν· τὸ ἔργον του ἦλθε κατ’ εὐθεῖαν εἰς τὴν ψυχὴν τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ καὶ οἱ ἀκροαταὶ ἀφοῦ κρατήσουν εἰς ὅλην τὴν πρᾶξιν τὴν ἀναπνοήν των ξεσποῦν ἔπειτα εἰς ἀτελείωτα χειροκροτήματα.
Εἰς αὐτὰς τὰς ἐπιτυχίας τῶν δύω θεάτρων, πρέπει νὰ προσθέσωμεν καὶ ἐπιτυχίας ἄλλων Ἑλληνικῶν ἔργων, λαϊκωτέρων αὐτῶν, εἰς τὰ λαϊκώτερα θέατρα, τῆς «Νεαπόλεως» καὶ τοῦ «Ἀθηναίου». Εἰς τὴν «Νεάπολιν ἔδωκεν ὁ κ. Δημητρακόπουλος τοὺς «Βασιλεῖς ἐν Ἐξορίᾳ» τελευταῖον δράμα τοῦ Ὀθωνικοῦ κύκλου, νέον διὰ τὰς Ἀθήνας. Καὶ μολονότι γενικῶς ἐκρίθη ὅτι τὸ ἔργον αὐτὸ εἶνε τὸ καλλίτερον ἀπὸ ὅσα ἐγράφησαν διὰ τὰς περιπετείας των πρώτων βασιλέων, καὶ μολονότι εὐκολωτάτη ὑπῆρξεν ἡ γνώμη τῶν ἐφημερίδων δὲν κατωρθώθη μεγάλη σειρὰ παραστάσεων, πιθανώτατα ἕνεκα τοῦ κόπον πλέον τοῦ κοινοῦ, ἀπέναντι τῶν Ὀθωνικῶν δραμάτων. Τοὐναντίον ἄλλο δράμα τοῦ κ. Ποταμιάνου αὐτό «Ὁ Κολοκοτρώνης εἰς θάνατον» σκηνοποιηθεῖσα ἱστορία τῆς καταδίκης τοῦ μεγάλου Πελοποννησίου στρατηγοῦ ἔφθασε τὰς εἴκοσι παραστάσεις πρὸ κοινοῦ τὸ ὁποῖον ἐτραβοῦσαν αἱ μεγάλαι πατριωτικαὶ φράσεις καὶ. τα ἱστορικὰ εἰρωνικώτατα ρητὰ τοῦ Γέρου τοῦ Μωρηᾶ.
Τώρα τα θέατρα κλείουν τὸ ἕνα μετὰ τὸ ἄλλο. Οἱ θίασοι ἑτοιμάζουν τὰς ἀποσκευάς των διὰ τὰ τέσσαρα σημεῖα τοῦ Ἑλληνικοῦ κόσμου. Καὶ ταυτοχρόνως τὸ «Βασιλικὸν θέατρον» καταρτίζει τὸ πρόγραμμά του, εἰς τὸ ὁποῖον καθὼς λέγεται, κατωρθώθη νὰ συγκεντρωθοῦν ἐφέτος τα ὀνόματα τῶν καλλιτέρων δραματικῶν μας συγγραφέων. Ἀλλὰ τοῦ Βασιλικοῦ ἡ ἐπιτυχία ἐξαρτᾶται ἰδίως ἀπὸ τὸν καιρόν. Ἄν ὁ χειμών εἶναι ἐπιεικὴς τὸ Βασιλικὸν θὰ θριαμβεύσῃ. Ἄν ἔχωμεν τὸν περισινὸν Πολικὸν χειμῶνα, ὁ κ. Βλάχος δὲν θὰ μείνῃ εὐχαριστημένος. Τὸ μέλλον εἶνε ἄδηλον. Αὐτὴν τὴν φορὰν διὰ τὸ Βασιλικὸν θέατρον περισσότερον πρέπει νὰ ἐρωτᾶται ὁ διενθυντὴς τοῦ Ἀστεροσκοπείου, ἀπὸ τὸν διευθυντὴν τοῦ Βασιλικοῦ θεάτρου.
Γ. Β. ΤΣΟΚΟΠΟΥΛΟΣ
