ὑπὸ τοῦ Κράτους, ἐκ δὲ τῶν ἐπιλοίπων αἱ μὲν συνετηροῦντο παρά τε τοῦ Κράτους καὶ τῶν κοινοτήτων, αἱ δὲ μόνον παρὰ τῶν κοινοτήτων καὶ τῶν δωρεῶν τῶν φιλομούσων.
Ἀλλὰ καὶ περὶ ἐκπαιδεύσεως δημοδιδασκάλων κατεβλήθη φροντίς· τῇ 6ῃ Φεβρουαρίου τοῦ 1843 ἱδρύθη τὸ «πρώτυπον διδασκαλεῖον» πρὸς ἐκπαίδευσιν δημοδιδασκάλων, ἐξ οὗ μέχρι τοῦ 1839, ἐν διαστήματι τοὐτέστι πέντε μόνον ἐτῶν ἀπεφοίτησαν 255 δημοδιδάσκαλοι. Οἱ καθηγηταὶ τῆς Σχολῆς ταύτης ἀπετέλεσαν ἐξεταστικὴν ἐπιτροπήν, ἐνώπιον τῆς ὁποίας ὤφειλε νὰ ἐμφανισθῇ πᾶς ἐπιθυμῶν νὰ ἐξασκήσῃ τὸ τοῦ δημοδιδασκάλου ἐπάγγελμα ὅπως ὑποβληθῇ εἰς ἐξετάσεις, ἐκ δὲ τῶν ἐμφανισθέντων μόνον 30 ἐπέτυχον ἀδείας τριτοβαθμίου δημοδιδασκάλου, καὶ τοῦτο ὑπὸ τὸν ὅρον τῆς, μετὰ διετίαν καὶ πάλιν, ἐμφανίσεως πρὸ τῆς ἐπιτροπῆς καὶ ὑποβολῆς αὐτῶν εἰς νέαν δοκιμασίαν, ὅπως λάβωσι τὸν ὁριστικὸν αὐτῶν διορισμὸν ἢ καὶ ἐπιτύχωσι προβιβασμοῦ, εἰς τὴν χριστιανικὴν κατήχησιν, καλλιγραφίαν, τὴν θεωρητικῶς καὶ πρακτικῶς γνῶσιν τῆς ἑλληνικῆς γραμματικῆς, ἔγγραφον ἔκθεσιν ἰδεῶν, ἀριθμητικήν, στοιχεῖα ζωγραφικῆς, ἱερὰν καὶ ἑλληνικὴν ἱστορίαν, γεωγραφίαν, γεωμετρίαν, γυμναστικήν, φωνητικὴν μουσικήν, στοιχεῖα ἀστρονομίας κτλ. Ἐθεσπίσθη δὲ τοῦτο· διότι ἀφ’ ἑνὸς μὲν ὑπῆρχεν ἔλλειψις δημοδιδασκάλων, ἀφ’ ἑτέρου ὅμως καὶ πληθὺς ἀναξίων τοιούτων καὶ παντελῶς ἀμαθῶν.
Καὶ ἡ ἐφαρμογὴ δὲ τοῦ νόμου περὶ δημοτικῆς ἐκπαιδεύσεως ταχέως προὐχώρησεν ὡς πρὸς τὸν ἀριθμὸν τῶν σχολῶν, ἀλλὰ δυστυχῶς δὲν ἐτηρήθη τὸ ἀρχικῶς δοθὲν αὐταῖς πρακτικὸν πρόγραμμα. Ἐπὶ τοσοῦτον ἀνεπτύχθη, ὥστε κατὰ τὸ 1843 ὁ ἀριθμὸς τῶν ἱδρυθεισῶν δημοτικῶν σχολῶν ἀνῆλθεν εἰς 252 ἐχούσας 23,000 μαθητῶν. Ἐκ τῶν 252 τούτων σχολῶν 23 ἦσαν ἀφιερωμέναι εἰς τὴν ἐκπαίδευσιν τῶν θηλέων, 67 συνετηροῦντο ὑπὸ τοῦ Κράτους, 130 ὑπὸ τῶν δήμων, 25 ὑπὸ φιλομούσων καὶ 7 ἐν Τήνῳ ἐκ τῶν εἰσπράξεων τοῦ ναοῦ τῆς Εὐαγγελιστρίας. Χάριν δὲ τῶν ἐν Αἰγίνῃ ἀποκαταστάντων Ψαριανῶν ἱδρύθη ἐκεῖ σχολεῖον, οὐ διδάσκαλος διωρίσθη, τῇ 23ῃ Ἰανουαρίου 1843, ὁ Ἠλίας Χριστοφίδης· ἐν δὲ Ναυπλίῳ χάριν τῶν Γερμανῶν ἱδρύθη, τῇ 1ῃ Φεβρουαρίου 1834,
