σως ἢ ἐμμέσως.» Ἐπισκοπῶν δέ τις τὴν διαίρεσιν τοῦ Κράτους κατὰ νομοὺς καὶ ἐπαρχίας καὶ δήμους ἔμπλεως χαρᾶς διαβλέπει ὅτι πολλὴ φροντὶς ἐλήφθη ὅπως προέλθωσιν εἰς μέσον καὶ αὖθις τὰ ἀρχαῖα ἐκεῖνα τῆς διοικήσεως ὀνόματα καὶ ἡ ἀνάμνησις τῶν κατὰ τόπους θαυμασίων ἔργων τοῦ ποτὲ ἐνδόξου ἑλληνικοῦ λαοῦ τῆς ἀρχαίας Ἑλλάδος, ἀλλὰ σύναμα καὶ ὅτι μετὰ μεγάλης προσοχῆς ἠσχολήθη ἡ ἀντιβασιλεία ἵνα πάντα τὰ τῆς διοικήσεως τεθῶσιν ὑπὸ τοὺς πόδας τῆς κυβερνήσεως καὶ τοῦ βασιλέως καὶ τὰ πάντα ἀπορρέωσιν ἐξ αὐτῶν. Οὕτω δὲ τῷ λαῷ πλὴν τῆς ἐκλογῆς ὑποδεεστέρων τινῶν ὑπαλλήλων καὶ τῶν δημοτικῶν συμβούλων, οὐδὲν ἄλλο ὑπελείφθη καὶ πᾶσα αὐτοδιοίκησις ἁρμόζουσα τοῖς Ἕλλησι κατεστράφη, εἰσαχθείσης τῆς βαυαρικῆς νομοθεσίας.
Μετὰ τὴν κατὰ νομοὺς καὶ τὴν ἄλλην διαίρεσιν τῆς χώρας ἡ Ἀντιβασιλεία ἐστράφη πρὸς ἀναζήτησιν τῶν μέσων ἐκείνων, δι’ ὧν ἤθελεν ἐπιτευχθῇ ἡ ἐσωτερικὴ εὐημερία τοῦ νεαροῦ Κράτους καὶ κατὰ πρῶτον μὲν ἐπεδόθη εἰς τὰ τῆς ἐκπαιδεύσεως.
Τὰ ἐκπαιδευτικὰ νομοθετήματα τοῦ Μάουρερ, καίπερ μὴ ὄντα ἀνάλογα πρὸς τὴν τότε κατάστασιν καὶ τὰς πρώτας ἀνάγκας, ἀποτελοῦσιν ὅμως ἔργον ἐμβριθὲς τιμῶν τὴν δεινότητα τοῦ σοφοῦ ἐκείνου ἀνδρός, οὗτινος τὸ ἔργον δυστυχῶς ἀνεκόπη διὰ τῆς ἀνακλήσεως αὐτοῦ. Ἐὰν ὁ Μάουρερ ἔμενεν, ἡ ἐκπαίδευσις ἤθελε τεθῇ, ἔκτοτε, ἐπὶ ἀσαλεύτων βάσεων· διὰ τῆς ἀναχωρήσεως ὅμως αὐτοῦ ἐβλάβη σπουδαίως τὸ ἐκπαιδευτικὸν σύστημα διότι, εἰ καὶ τηρηθὲν ὡς πρὸς τὰ γενικὰ σημεῖα, ἐφηρμόσθη ὅμως κακῶς ὑπὸ τῶν διαδεξαμένων αὐτὸν. Τὸ μόνον ὅπερ ἠδύνατό τις νὰ ἀντιπαρατηρήση τῷ Μάουρερ εἶναι ἡ σπουδὴ αὐτοῦ πρὸς ἵδρυσιν ἀνωτάτων ἐκπαιδευτηρίων, πρὸς ἵδρυσιν Πανεπιστημίου καὶ Ἀκαδημίας καθ’ ὃν χρόνον οἱ πόροι τοῦ ἀρτισυστάτου Κράτους καὶ αἱ κοινωνικαὶ ἀνάγκαι ἐπέβαλον τὴν ἀποκλειστικὴν μέριμναν περὶ τῆς κατωτάτης καὶ μέσης ἐκπαιδεύσεως. Ἀλλ’ ὁ Γερμανὸς σοφός, δὲν ἠδύνατο λέγει ὁ κ. Κυριακίδης, νὰ κατανοήσῃ πῶς ἦτο δυνατὸν ἐν τῇ κατ’ ἐξοχὴν χώρᾳ τῶν γραμμάτων καὶ τῆς φιλολογίας, νὰ μὴ ἱδρυθῇ ἀνώτατον ἐκπαιδευτήριον ἅμα τῇ ἐθνικῇ ἀποκαταστάσει, πῶς ἦτο δυνατὸν νὰ ὑπάρχῃ Ἑλλὰς ἄνευ Πανεπεστημίου, καὶ τούτου ἕνεκα
