Θὰ ἦτο χρεία μακρᾶς καὶ ἰδιαιτέρας ἀναλύσεως, ἵνα καταδειχθῇ ἡ ἑνότης, τὸ ἐν συνόλῳ ἔξοχον τοῦ ποιήματος, διότι τὸ σύνολον εἶνε ἐκεῖνο τὸ ὁποῖον διακρίνει κυρίως τὴν ἁπλῆν ἀπὸ τῆς ἐκτάκτου εὐφυΐας. Μέρη ὡραῖα καὶ πολλάκις ἔξοχα εἰμπορεῖ τις νὰ εὕρῃ καὶ εἰς κοινότατα ἔργα ποιητῶν μετριωτάτων· οὐδ’ εἶνε σπανία ἢ πτωχὴ ἡ ἀπὸ ἀδοκίμου ἐντελῶς στιχουργήματος ἁλιεία στίχων, δυναμένων νἀποδοθῶσι κάλλιστα καὶ εἰς τὸν Οὐγὼ καὶ εἰς τὸν Μυσσὲ καὶ εἰς τὸν Λεοπάρδην. Ὁ μέγας Θερβαντὲς εἶπεν ὅτι δὲν ὑπάρχει βιβλίον τόσῳ κακόν, ὥστε νὰ μὴ περιέχῃ καί τι καλόν· ὁ δὲ Βασιλειάδης, ὅστις περικοπάς τινας τοῦ Παναγιώτου Συνοδινοῦ ὑπέγραψέ ποτε, ὡς γνωστόν, δι’ ὀνομάτων μεγάλων ποιητῶν, ἵνα γελάσῃ κατόπι μὲ τὴν τυφλότητα καὶ τὴν ἀκρισίαν τοῦ κοινοῦ, πιστεύσαντος καὶ θαυμάσαντος ὡς στίχους βυρωνείους μεταφρασμένους τοὺς πρωτοτύπους στίχους τοῦ Συνοδινοῦ, δέν μοι φαίνεται εὑρὼν καὶ πολὺ βάσιμον ὑπὲρ τοῦ ποιητοῦ του ἐπιχείρημα. Ἡμεῖς θὰ παρεκαλοῦμεν τὸν ποιητὴν τῆς Γαλατείας ἓν ὁλόκληρον ποίημα τοῦ κ. Συνοδινοῦ ἢ ἓν δρᾶμα ἰδικόν του νὰ παρουσίαζεν ὡς δῆθεν τοῦ Βύρωνος ἢ τοῦ Λέσιγκ καὶ θὰ ἐβλέπαμεν τότε πόσοι θὰ τὸ ἐπίστευον. Διότι, ἐπαναλαμβάνομεν, τὸ σύνολον συνιστᾷ τὴν μεγαλοφυΐαν καὶ τοῦτο σπανίως ἀπατᾷ. Τί θὰ ἦτο ἐν δρᾶμα ὡς δρᾶμα, ἐὰν εἶνε μόνον πέντε ἢ δέκα ἔξοχα μέρα λυρικά, ἢ πῶς νὰ σωθῇ ὡς ὅλον μορφῆς ποίημα ἐλαττωματικόν, μόνον διότι εὑρίσκεις ἐδῶ κ’ ἐκεῖ δύο-τρεῖς στίχους, ὡραίους διὰ τὴν ἰδέαν μᾶλλον ἢ διὰ τὴν μορφήν; Ἡ κατὰ τὸ σύνολον ἐκτίμησις, ἥτις ἰσχύει ἐν γένει καὶ διὰ τὴν φιλοσοφίαν ἐπίσης ὡς καὶ διὰ τὴν καλλιτεχνίαν. — ἰδέας καὶ πολλάκις πρωτοτύπους συλλαμβάνει καὶ ὁ κοινότερος τῶν ἀνθρώπων, ἀλλὰ σύστημα μόνον ὁ ἐκτάκτως εὐφυὴς — πρέπει νὰ ἐφαρμόζηται ἐν τῇ χρίσει περὶ παντὸς ποιήματος, μικροῦ ἢ μεγάλου, ἀπὸ τοῦ ἔπους μέχρι τοῦ ἐπιγράμματος καὶ ἀπὸ τοῦ δράματος μέχρι τοῦ σοννέτου. Ἀλλ’ ἡμεῖς μέρη μόνον ἀνωφελῆ παρουσιάσαμεν ἐκ τοῦ Ὅρκου, διότι, ὡς εἴπομεν, ἡ κατάδειξις τοῦ μεγαλοπρεποῦς συνόλου ἀπαιτεῖ ἄρθρον εἰδικόν· θὰ ηὐχόμεθα δὲ νὰ ἐγράφετο ὑπό τινος τῶν εἰδικῶν ἵνα χρησιμεύσῃ καὶ ὡς πρόλογος εἰς καμμίαν νέαν καὶ εὔωνον ἔκδοσιν τοῦ Ὅρκου, ἀναγκαίαν διὰ νὰ τεθῇ εἰς εὐρεῖαν κυκλοφορίαν ποίημα, τὸ ὁποῖον εἶνε πράγματι κρῖμα νἀγνοῆται ἀκόμη ὑπ’ ἀνθρώπων, δὲν λέγομεν ἑλλήνων, διότι ἡμεῖς δὲν θεωροῦμεν τὴν Τέχνην δούλην τοῦ ἀμφιβόλου σας πατριωτισμοῦ, ὦ ἀθηναῖοί μου κριτικοί! — ἀλλὰ μὲ ἀξιώσεις φιλοκάλων καὶ ἀνεπτυγμένων. Ἐνταῦθα μόλις εὑρίσκομεν τὸν χῶρον διὰ νὰ ἐξάρωμεν ἀκόμη μίαν φορὰν τὴν ἑνό-
