φράσει που καὶ τῇ ἐννοίᾳ, ἢ πιθανώτερον τὴν πρὸς τὸ ἑπτανησιακὸν ἰδίωμα ἀποκλίνουσαν γλωσσικὴν περιβολὴν τοῦ ποιήματος. Τὸ εἶδος καὶ ὁ τρόπος οὗτος τοῦ κρίνειν, θὰ ἦτο, νομίζω, παρεμφερὴς πρὸς τὴν ἀφελῆ ἀξίωσιν ἐκείνου ὅςτις, προκειμένου νὰ ἐκφέρῃ γνώμην περὶ ὡραίας γυναικός, ἀναμφισβητήτως ὡραίας, ἀνεκάλυπτεν ὅτι ἡ δεῖνα ἀπροςδιόριστος γραμμὴ τοῦ δεξιοῦ ὠτός αἴφνης ἢ τοῦ λιχανοῦ δὲν διαγράφεται ἐπακριβῶς κατὰ τοὺς ἀνατομικοὺς ὅρους τῆς τέχνης, ἀδιαφορῶν ἂν τὸ σύνολον τοῦ σωματικοῦ κάλλους γοητεύῃ καὶ κατακτᾷ ἐξ αὐτομάτου τὸν θεατήν. — «Ἀλλά, κύριε τεχνοκρίτα, τῷ παρατηρεῖς, δὲν βλέπεις ὁποίαν χάριν καὶ ἔκφρασιν καὶ ζωὴν καὶ αἴγλην καὶ δρόσον ἀποπνέει ἡ σπαργῶσα αὐτὴ καλλονή;» — «Ἀδιάφορον, σᾶς ἀπαντᾷ οὗτος. Ἐγὼ δὲν παρατηρῶ τὸ σύνολον· μ’ ἐνδιαφέρει ἡ λεπτομέρεια ἐκείνη τὴν ὁποίαν διακρίνω μόνος ἐγώ!»
Παρερχόμενος ὅθεν παρομοίας τυχὸν λεπτολογίας, ἃς ἤθελεν ἴσως ἀνακαλύψει τὸ ὀξυδερκὲς ὄμμα τοιούτου ἀστείου τεχνοκρίτου, ἀξιοῦντος νὰ ἀντιλαμβάνηται τοῦ αἰσθητοῦ καλοῦ ὑπὸ τὸ μικροσκόπιον, ἀρκοῦμαι νά σοι παρατηρήσω ᾧδε ὅτι μόνον ὡς πρὸς τὸ γλωσσικὸν ἔνδυμα τῶν ὑψηλῶν νοημάτων τοῦ ποιήματος δύναταί τις νὰ καταγνώσῃ ποιάν τινα ἀμέλειαν τοῦ ποιητοῦ. Ἐνίοτε λ. χ ἡ φράσις ὑπολείπεται τῆς ὑψιπετοῦς καὶ φλογερᾶς ἰδέας, ἣν ζητεῖ νὰ περικλείσῃ, ὡς ἀσθενικὸν σῶμα ψυχὴν ἔντονον καὶ διάπυρον. Καί ποτε θαρρεῖς οὕτως ὅτι ἡ ἰδέα καὶ τὸ αἴσθημα πλημμυρεῖ τοὺς στίχους του καὶ διεκφεύγει καὶ ἐξατμίζεται. Οὐτωσὶ ὁ Γούμενος δὲν εἶνε βεβαίως πάντῃ ἀπηλλαγμένος τοῦ ξενοζήλου ἑπτανησιακοῦ ἰδιώματος ὅπερ ζημιοῖ τὰ πλεῖστα τῶν ἔργων τῶν ἑπτανησίιων ποιητῶν, ἂν οὐχὶ ὡς πρὸς τὴν λέξιν — διότι ὁ κ. Μαρτζώκης ἀναμφιλέκτως γνωρίζει τελειότερον παντὸς ἄλλου νὰ ἀρύεται ἐκ τῶν καθαρωτέρων πηγῶν τῆς δημοτικῆς τὴν ἐξωτερικὴν μορφὴν τῶν στίχων του — ἀλλ’ ὡς πρὸς τὸ ὕφος τοὐλάχιστον καὶ τὴν πλοκὴν τῶν λέξεων καὶ τῶν περιόδων. Ἐν τούτοις οἱ στίχοι του εἰσὶ πάντοτε ἔντονοι, πλαστικοί, εὔφωνοι, ζωγραφικώτατοι, πλούσιοι εἰς εἰκόνας καὶ μεταφοράς, καὶ νομίζεις ὅτι αἰσθάνεσαι τὴν φρικίασίν των ἢ τὴν ἁπαλήν των γλυκύτητα καὶ μελῳδίαν ἀλληλοδιαδόχως κυκλοφοροῦσαν εἰς τὰς φλέβας σου, ὁσάκις ὁ ποιητὴς ζωγραφίζει ἐναλλὰξ τὴν ἐξωτερικὴν φύσιν ὁτὲ μὲν γαληνιῶσαν καὶ χλοάζουσκν ἐν ἁρμονίᾳ γραμμῶν καὶ χρωμάτων θαυμασίων, ὁτὲ δὲ ἐξαγριουμένην καὶ βρέμουσαν καὶ οἱονεὶ φρενητιῶσαν ἐν τῇ καταπληκτικῇ συγκρούσει τῶν στοιχείων αὐτῆς. Ἀλλὰ καὶ ὅταν ἀποκαλύπτῃ ἡμῖν τὸν ἐσωτερικὸν αὐτοῦ μικρόκοσμον καὶ τὴν ἐκ τοῦ ἠθικοῦ κόσμου παραγομένην πάλην ἐν τῷ
