προειδοποιεῖτο ὑπὸ ὀθωμανοῦ τινος, ἀρχαίου οἰκογενειακοῦ φίλου καὶ ἐσώζετο διὰ φυγῆς ἐξ Ἀδριανουπόλεως τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ καθ’ ἣν ἔμελλε νὰ ἀπαγχονισθῇ ὅπως ἀπηγχονίσθησαν τόσοι ἄλλοι. Καταφυγὼν δὲ εἰς χωρίον τι τοῦ Αἴμου, ἔμεινεν αὐτόθι ἐπὶ πολλὰ ἔτη κρυπτόμενος ἐν πολλῇ ταλαιπωρίᾳ, ὅτε, τῶν πραγμάτων βελτιωθέντων, ἐπανῆλθεν εἰς Ἀδριανούπολιν, κᾀκεῖθεν περισυλλέξας τὴν ἀπολειφθεῖσαν οἰκογενειακὴν περιουσίαν, ἀπῆλθεν εἰς Παρισίους πρὸς ἐκμάθησιν τῆς ἰατρικῆς, ἧς ἐπὶ τέλους ἀνηγορεύθη διδάκτωρ. Ἐπανελθὼν δ’ εἰς Κωνσταντινούπουλιν, ἐφείλκυσε διὰ τῆς ἐπιστημονικῆς αὐτοῦ ἱκανότητος τὴν κοινὴν ὑπόληψιν, καὶ τῆς ἰατρικῆς αὐτοῦ φήμης περιελθούσης εἰς τὰ ὦτα τοῦ Σουλτάνου Μαχμούτ, προσελήφθη ὑπ’ αὐτοῦ ὡς ἰατρὸς τῶν ἀνακτόρων καὶ πολλὰ ἔλαβεν ἔκτοτε δείγματα ἐξαιρέτου ἡγεμονικῆς εὐνοίας. Τότε ἐνυμφεύθη τὴν Λουκίαν Μαυροκορδάτου, πατρόθεν μὲν τὸ γένος ἕλκουσιν ἐξ Ἀλεξάνδρου Μαυροκορδάτου τοῦ ἐξ Ἀπορρήτων, μητρόθεν δ’ ἐκ τῶν ἡγεμόνων Μουρούζη καὶ γυναῖκα ἴσως την μᾶλλον εὐπαίδευτον ἐκ τῶν Ἑλληνίδων τῆς ἐποχῆς αὐτῆς.
Ὁ Ἀλέξανδρος ἐγεννήθη ἐν ἔτει 1835 ἐν Κωνσταντινουπόλει, καὶ τὰ μὲν πρῶτα μαθήματα ἔλαβε παρὰ τῆς λογίας αὐτοῦ μητρός, εἶτα δὲ ἐμαθήτευσεν ὑπὸ τοὺς ἐπιφανεστέρους τῶν τότε διδασκάλων καὶ ἰδίως ὑπὸ τὸν ἀείμνηστον Ἠλίαν Τανταλίδην, παρ’ ὧν ἐδιδάχθη κάλλιστα τὴν ἀρχαίαν ἑλληνικήν, ἣν πεζήν τε καὶ ἔμμετρον λίαν εὐχερῶς καὶ χαριέντως γράφει· ἐπ’ ἴσης δ’ ἐδιδάχθη τὴν λατινικήν, τουρκικήν, περσικὴν καὶ ἀραβικὴν ὑπὸ ἁρμοδίων διδασκάλων. Οὕτω δὲ καταρτισθείς, ἀπῆλθεν εἰς Παρισίους, ἔνθα σπουδάσας περὶ τὴν νομικήν, ἀνηγορεύθη διδάκτωρ αὐτῆς. Ἐπιστρέψας εἰς Κωνσταντινούπολιν καὶ ἐκτιμηθεὶς προσηκόντως ὑπὸ τοῦ ἀναμορφωτοῦ τῆς Τουρκίας Ρεσὴτ πασᾶ, εἰσήχθη ὑπ’ αὐτοῦ εἰς τὴν ὑπηρεσίαν τῆς αὐτοκρατορικῆς κυβερνήσεως καὶ πλεῖστα ἔγγραφα ἐπίσημα τῶν τότε χρόνων εἰσὶν ἔργα τοῦ Ἀλεξάνδρου, γράφοντος μετὰ τῆς αὐτῆς εὐχερείας τὴν τουρκικὴν ὅσον καὶ τὴν γαλλικήν, πλεῖσται δὲ δυσχερεῖς ἀποστολαὶ ἀνετέθησαν αὐτῷ, καὶ ταύτας μετὰ πολλῆς διεξήγαγε δεξιότητος· διότι ὁ Ρεσὴτ πασᾶς, βλέπων τὴν εὐφυΐαν καὶ μάθησιν τοῦ Ἀλεξάνδρου, ἐμύησεν αὐτὸν εἰς τὰς τρίβους τῆς διπλωματίας, περὶ ἃς αὐτὸς ἦτο, ὡς γνωστόν, ἐντριβέστατος. Αὐτὸν δὲ εἰς ἐκτάκτους ἀποστολὰς καὶ ὑπηρεσίας μετεχειρίσθησαν καὶ οἱ τοῦ Ρεσὴτ πασᾶ διάδοχοι Φουάτ πασᾶς καὶ Ἀαλῆ πασᾶς, διεξήγαγε δὲ ταύτας μετὰ θαυμαστῆς ἐπιδεξιότητος ὅθεν καὶ ὅτε ἐδέησεν οἱ χριστιανοὶ νὰ διορισθῶσιν εἰς ἀνωτέρας θέσεις, πρῶτος ὁ Ἀλέξανδρος διωρίσθη ὑφυπουργὸς τῶν δημοσίων ἔργων, οὐδενὸς μέχρι
