δύο ἐξ αὐτῶν χήρας! ἢ τὸν ἐνθυμούμενον ὅτι εἶχε τόσα τέκνα καὶ ἀπώλεσεν αὐτά! Ἀκούσατε τὸν καγχασμὸν ἐκείνου τοῦ ἀέργου, ὅστις ἐπροκαλεῖτο νὰ καταγράψῃ τὸ ἐπάγγελμα του, γράφει δὲ τὴν λέξιν: κτηματίας ἢ εἰσοδηματίας, ἢ σύζυγος, ἢ διώκτης τύχης (ἵν’ ἀποφύγῃ τὴν λέξιν τυχοδιώκτης), καὶ τὸν ὑπόκωφον στεναγμὸν τοῦ ἄλλου, ὅστις ἐν τῇ οἰκείᾳ στήλῃ ζωγραφίζει τὴν λέξιν: ἀπόστρατος, ἀπόμαχος, συνταξιοῦχος κλπ., ἀνομολογῶν ὅτι δι’ αὐτὸν ἐξέλιπεν ἤδη ὁ χρόνος, καθ’ ὃν δύναται ν’ ἀναγράψῃ ὅτι ἐνασκεῖ ἐπάγγελμα προδίδον ἐνέργειαν, ἐργασίαν, κίνησιν, ζωήν!
Ὁ φόβος δὲ τῆς ἐγγράφου ὁμολογίας τῆς ἀληθοῦς ἡλικίας παρήγαγεν ἀριστουργήματα ἀριθμητικῶν ὑπολογισμῶν, ἀνατρέποντα τὸ κοινῶς γνωστὸν ὅτι ἡ ἡλικία τῶν μητέρων εἶνε μεγαλειτέρα τῆς τῶν τέκνων. Οὕτως ἀνέγνωσα ὅτι ἡ δεῖνα μήτηρ, ἄγουσα ἡλικίαν 22 ἐτῶν, ἔχει τέκνον ἂν ὄχι συνομίληκον αὐτῇ ἀλλὰ 13 ἢ 14 ἐτῶν· ἄλλη δὲ χήρα εἰκοσιτετραετὴς ὅτι ἔχει τρία τέκνα, ὧν τὸ μεγαλείτερον, εἶνε κόρη δεκαοκταετὴς μεμνηστευμένη μετὰ νέου, ὅστις ἐσημειώθη ἐν τῇ οἰκεία στήλῃ ὡς διανυκτερεύσας ἐν τῇ οἰκία κατὰ τὴν νύκτα τῆς ἀπογραφῆς· καί τις ἀπόστρατος ἄγαμος ὅτι ἔχει ἡλικίαν μὲν 40 ἐτῶν, δύο δὲ παράσημα, ὧν τὸ ἓν τοῦ συντάγματος τοῦ 1843 καὶ τὸ ἕτερον τοῦ 1821.
Ἡ συνοπτικωτέρα συλλογὴ τῶν ἀνεκδότων, παρατραγῴδων, παρεννοήσεων καὶ παρεξηγήσεων ἐν τοῖς δελτίοις τῆς ἀπογραφῆς ἠδύνατο νὰ πληρώσῃ τόμους ὁλοκλήρους, χρησιμεύσῃ δὲ ὡς βάσις εὐρυτάτων κοινωνιολογικῶν καὶ ψυχολογικῶν μελετῶν. Ἰδίως παρετηρήθη ἀφ’ ἑνὸς μὲν ἡ προθυμία μερικῶν ἐξύπνων οἵτινες ἤθελον ν’ ἀστειευθῶσι κολακευόμενοι ἐκ τῆς πεποιθήσεως ὅτι μένει ἀτιμώρητος ὁ συμπληρῶν δι’ εὐφυϊῶν τὰς στήλας, καὶ ἀφ’ ἑτέρου ἡ πεποίθησις μερικῶν μὴ ἐφευρόντων τὴν πυρίτιδα ὅτι τὰ παραδιδόμενα αὐτοῖς πρὸς συμπλήρωσιν δελτία τῆς ἀπογραφῆς
