Καὶ οἱ ἅγιοι δὲ πατέρες, οἷοι οἱ τῆς ἐν Τριδέντῳ Συνόδου, θεωροῦντες τὴν αὐτοκτονίαν ἐπινόημα τοῦ Διαβόλου, ἐψήφιζον ἀφορισμὸν κατὰ τῶν αὐτοκτονούντων, ὡς καὶ κατὰ τῶν μονομαχούντων.
Ἀλλὰ καὶ αἱ θεωρίαι τῶν μὲν καὶ οἱ ἀφορισμοὶ τῶν δὲ, δὲν ἐπήνεγκον πρακτικὰ ἀποτελέσματα ἐν κοινωνίαις, ἐν αἷς ὑφίσταντο τὰ φυσικὰ καὶ ἠθικὰ αἴτια τὰ προκαλοῦντα τὴν διατάραξιν τῶν νεύρων ἢ τῶν φρενῶν. Καὶ αὐτὴ δὲ ἡ σωζομένη νομικὴ τῶν ἀρχαίων ἑλλήνων διάταξις ἡ τιμωροῦσα τὸ πτῶμα τοῦ αὐτοκτονοῦντος διὰ τῆς ἀποκοπῆς τῆς χειρὸς ἐνέχουσά τι ἀπεχθὲς, ἥκιστα πρακτικὴ ἤθελεν ἀποδειχθῇ. «Ἐάν τις αὐτὸν διαχρήσηται» — κατὰ τὸν ἀρχικὸν νόμον — «τὴν χεῖρα τὴν τοῦτο πράξασαν ἀποκόπτειν καὶ χωρὶς τοῦ σώματος θάπτειν.»
Βεβαίως ἡ αὐτοκτονία δὲν θὰ μείνῃ δι’ ἡμᾶς ἱστορικὴ λέξις ἐνθυμίζουσα τὸν ἡρωϊκὸν θάνατον τοῦ Καψάλη καὶ τὴν δεδικαιολογημένην αὐτοκτονίαν τῶν χορευουσῶν Σουλιωτισσῶν τῆς Κιάφας, ἢ τὸ πηδημα τῆς Σαπφοῦς καὶ τὸ μαρτυρολόγιον τῶν ἀπὸ τοῦ Λευκάτα πεσόντων, ἀλλὰ θὰ βλέπομεν ἴσως θύματα αὐτῆς ἐφ’ ὅσον πολλαπλασιάζονται αἱ κοινωνικαὶ ἀνάγκαι καὶ οἱ δυσεπίτευκτοι πόθοι, ὁ δὲ μετριασμὸς αὐτῶν θέλει ἐπιφέρει καὶ τὸν μετριασμὸν τῶν αὐτοκτονιῶν· διότι αὐτὴ ἡ στατιστικὴ μαρτυρεῖ ὅτι ἡ πενία καὶ αἱ στερήσεις εἰσὶν ἡ ῥιζικὴ αἰτία ἡ παράγουσα κατὰ τὸ πλεῖστον τὰς ἐγκεφαλικὰς καὶ νευρικάς διαταράξεις. Οὕτω τοὐλάχιστον ἀποδεικνύει ἡ στατιστικὴ τῶν κατὰ τὸ παρελθὸν ἔτος αὐτοκτονησάντων ἐν Γαλλίᾳ 7,572 ἀνθρώπων. Ἐπειδὴ δὲ περὶ ταύτης ὁ λόγος, πρόχειρός τις σύγκρισις αὐτῶν πρὸς τὰς ἐν Ἑλλάδι παρέχει παρηγόρους τινὰς σκέψεις ὅτι τὸ ὑποβόσκον ἐν Ἑλλάδι κοινωνικὸν νόσημα δὲν ἔλαβεν ἔτι ἐπιφόβους διαστάσεις. Οὕτως ἀπέναντι 7512 αὐτοκτονησάντων ἐν Γαλλία, ἡ σύγκρισις τῶν ἐν Ἑλλάδι τοιούτων, τριάκοντα ἴσως ἐν ἑνὶ ἔτει, καταδεικνύει τὴν διαφορὰν, λαμβανομένης ὑπ’ ὄψει καὶ τῆς ἀναλογίας τοῦ πληθυσμοῦ· ὁ γυναικεῖος πληθυσμὸς ἐν Ἑλλάδι δὲν παρουσιάζει εἰμὴ ἓν ἢ δύο θύματα, ἐν ᾧ ἐν Γαλλίᾳ 1608 γυναῖκες κατὰ τὸν αὐτὸν χρόνον ηὐτοκτόνησαν. Ἔτι δὲ περιεργοτέρα διαφορὰ ὅτι οὐδεὶς ἐν Ἐλλάδι ἐξελέξατο τὸν ἀπαγχονισμὸν ἐν ᾧ ἐν Γαλλίᾳ 3,307 τοιοῦτοι εὗρον τὴν ἀγχόνην καταλληλοτέραν· ἀλλ’ οὔτε κατὰ τὰς ἡλι-
