Κατὰ τὴν γαλλικὴν ἐν Αἰγύπτῳ ἐκστρατείαν, ὅπως ὁ μέγας Ναπολέων προσελκύσηται τοὺς προέχοντας ἐν αὐτῇ μουσουλμάνους, ἐσκέφθη νὰ ἐκπλήξῃ αὐτοὺς προσκαλῶν εἰς διοργανισθεῖσαν συναυλίαν ἐκ διακεκριμένων εὐρωπαίων μουσικῶν. Τὰ πάντα ὅμως εἰς μάτην· οὐδὲ αὐτὰ τὰ ἐκλεκτότερα μουσικὰ μέρη τῶν ἀριστουργημάτων τῶν εὐρωπαίων μουσουργῶν ἴσχυσαν νὰ συγκινήσωσιν τοὺς ἀπαθεῖς μωαμεθανούς· ἕνεκα δὲ τούτου ὁ παριστάμενος στρατηγὸς Monge στενοχωρηθεὶς ἀνέκραξεν ἐν ὀργῇ· «αὐτοὶ οἱ ἀχυροκέφαλοι εἶνε ἀνάξιοι μουσικῆς· μὴ ματαιοπονεῖτε· παίξατε εἰς αὐτοὺς τὸ Mabrough, διότι αὐτὸ τοῖς πρέπει!» Τὸ Mabrough ἐθεωρεῖτο τότε ἐν Γαλλίᾳ ὡς μελῳδία ἐκ τῶν κοινοτέρων καὶ τετριμμένων. Πλὴν ἅμα ἡ ὀρχήστρα ἤρξατο ἀνακρούουσα ταύτην παρευθὺς οἱ μουσουλμάνοι κατελήφθησαν ὑπὸ συγκινήσεως, ἡ δὲ εὐχαρίστησις καὶ ζωηρὰ συγκίνησις ἐζωγραφεῖτο καταφανῶς ἐπὶ τοῦ προσώπου αὐτῶν. Τὸ περίεργον καὶ ἀπροσδόκητον τοῦτο συμβὰν τότε παρεκίνησε τὸν Σατωμβριάνδον νὰ ἐρευνήσῃ περὶ τοῦ πράγματος καὶ ὄντως μετ’ ὀλίγον ἀνεκάλυψεν, ὅτι ἡ μελῳδία Mabrough ἦτο ἀσιανὴ γνωσθεῖσα ἐν τοῖς ἁγίοις τόποις καὶ μετενεχθεῖσα εἰς Γαλλίαν ὑπὸ τῶν σταυροφόρων.
Ἐὰν ἡ μουσικὴ ᾖνε γλῶσσα παγκόσμιος, διατί νὰ μὴ κατανοῆται ἐξ ἴσου παρὰ πάντων τῶν λαῶν; Ἡ κλίσις πρὸς τὴν τοιαύτην ἢ τοιαύτην μουσικὴν εἶνε ἆρα ἁπλῆ ἰδιοτροπία τοῦ αἰσθητηρίου τῆς ἀκοῆς; Διατί ἓν μουσικὸν μέλος εἰς τοὺς μὲν ἀρέσκει, εἰς τοὺς δὲ ἀπαρέσκει; Συμβαίνει ἆρα διὰ τὴν ἀκοήν, ὅ,τι καὶ διὰ τὴν ὅρασιν, ἐν ᾗ ἀδυνατοῦμεν νὰ δώσωμεν τὸν λόγον, διατί εἰς τοὺς μὲν εὐαρεστεῖ τὸ κυανοῦν χρῶμα, εἰς τοὺς δὲ τὸ πορφυροῦν καὶ εἰς ἄλλως τὸ πράσινον; Συμβαίνει διὰ τὴν ἀκοὴν ὅ,τι συμβαίνει καὶ διὰ τὴν ὄσφρησιν, πρὸς ἣν εἰς ἄλλα μὲν ἄτομα εὐχαριστεῖ ἡ ὀσμὴ τοῦ ῥόδου, ἐνῷ εἰς ἄλλα ἡ αὐτὴ ὀσμὴ δυσαρεστεῖ; Ἀναφέρεται μάλιστα, ὅτι κυρία τις τόσον ἀπεστρέφετο τὸ ἄρωμα τοῦ ῥόδου, ὥστε ἔπιπτε λειπόθυμος, ἅμα ὡς ἡ ὀσμὴ αὐτοῦ προσέβαλλε τὴν ὄσφρησίν της. Δεχομένη δέ ποτε τὴν ἐπίσκεψιν φίλης της, ἐλειποθύμησεν, ὡς εἶδεν ἐπὶ τοῦ στήθους τῆς φίλης της εἰσερχομένης, προσηρμοσμένον ὡραιότατον ῥόδον, τὸ ὁποῖον αὕτη ἔδρεψεν ἐκ τῆς συλλογῆς ἀνθέων.. τεχνητῶν ἐμπόρου τινὸς!…
Ἀλλ’ ἡ κλίσις καὶ διάθεσις εἰς τὴν μουσικὴν δὲν εἶνε ἰδιοτροπία. Ἡ διὰ τῆς μουσικῆς παράστασις καὶ ἔκφρασις τῶν αἰ-
