παραφορᾶς ἐξανέστη ἐπὶ τὰ ὅπλα· παρευθὺς δὲ εἶτα ἐπράϋνεν αὐτὸν τὴν ἁρμονίαν χαλάσας κατὰ τὸν Λύδιον τρόπον.
Μεγάλως ἐτιμᾶτο καὶ ἐκαλλιεργεῖτο ἡ μουσικὴ ἐν τῇ ἀρχαιότητι ὡς ἐξημεροῦσα καὶ ἐξευγενίζουσα τὰ ἤθη. Οἱ Κυναιθεῖς δὲ κάτοικοι ὁμωνύμου πόλεως ἐν Ἀρκαδίᾳ, ἱστορεῖται, ὅτι παραμελήσαντες ποτὲ ἐντελῶς τὴν σπουδὴν τῆς μουσικῆς ὑπερέβησαν κατὰ τὴν σκληρότητα καὶ τὴν θηριωδίαν ὅλους τοὺς Ἕλληνας καὶ οὐδέποτε ἐν Ἑλλάδι ὑπῆρξε πόλις γενομένη τὸ θέατρον τοσούτων στυγερῶν καὶ ἀποτροπαίων κακουργημάτων. Ἕνεκα τούτου μάλιστα οἱ Ἀρκάδες ἐπὶ τέλους ἠναγκάσθησαν τὴν μὲν πόλιν αὐτῶν νὰ καταστρέψωσιν ἐκ θεμελίων, πάντας δὲ τοὺς ἀγρίους κατοίκους νὰ ἐκδιώξωσιν ἐξ ὅλης τῆς Ἀρκαδίας!
Ἡ ἐξαίρετος αὕτη καὶ θαυμαστὴ ἐπίδρασις τῆς μουσικῆς παρὰ τοῖς ἀρχαίοις ὀφείλεται βεβαίως καὶ εἰς ὑπερβολὰς τῶν εὐφαντάστων τότε συγγραφέων, ἄλλα δὲν εἶνε καὶ διόλου ἀπίθανος, ὅταν λάβωμεν ὑπ’ ὄψιν τὸν ζωηρὸν καὶ θερμὸν χαρακτῆρα τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων, τὸν πρὸς τὴν μουσικὴν μέγαν ἔρωτά των καὶ τὴν παρ’ αὐτοῖς ἐξαίρετον ἀνάπτυξιν τῆς μουσικῆς τέχνης.
Ἀλλὰ καὶ καθ’ ἁπάσας τὰς ἐποχὰς καὶ καθ’ ἅπαντας τοὺς λαοὺς ἡ μουσικὴ οὐδέποτε ἔπαυσε νὰ ἔχῃ τὰ ἀνέκδοτα αὐτῆς τῆς θαυμασίου ἐνεργείας της, καὶ πολύτομον συλλογὴν δύναταί τις ν’ ἀπαρτίσῃ, ἐὰν ἐπιχειρήσῃ νὰ ἀναφέρῃ αὐτά. Καὶ πάντα δὲ ταῦτα, ἐὰν ὦσιν ὑπερβολικὰ, δεικνύουσιν ὅμως ἐξάπαντος ποίας λατρείας καὶ ὑπολήψεως καὶ ἀγάπης ἔτυχεν ἡ μουσικὴ παρ’ ἅπασι τοῖς λαοῖς, καὶ ὁποία ἠθικὴ δύναμις ὁμοφώνως παρ’ ἁπάντων τῶν λαῶν ἀνεγνωρίσθη εἰς τὴν μουσικήν.
Ἐὰν δὲ παρὰ τοῖς ἀρχαίοις ἡ μουσικὴ εἶχε τοιαύτην δύναμιν καὶ ἔφερε τοιαῦτα ἀποτελέσματα, οὐχ ἧττον καὶ ἡ νεωτέρα μουσικὴ δὲν εἶνε ἄμοιρος τοιούτων παραδειγμάτων θαυμαστῆς ἐνεργείας. Ἡ ἱστορία τῆς νεωτέρας μουσικῆς τέχνης ἐπίσης γέμει τοιούτων γεγονότων.
Ἐὰν ὁ ἀρχαῖος Ἕλλην μουσικὸς Τιμόθεος ἠδύνατο διὰ μὲν τοῦ Φρυγίου τρόπου νὰ διεγείρῃ τὴν ὁρμὴν καὶ τὸν θυμὸν τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου, διὰ δὲ τοῦ Λυδίου νὰ πραΰνῃ αὐτὸν, ἡ νεωτέρα μουσικὴ εἰς τὸν βασιλέα τῆς Δανιμαρκίας Eric διήγειρε τοιαύτην μανίαν, ὥστε εἰς τὸ ζενὶθ τῆς μουσικῆς εὐαισθησίας του ἐφόνευε τοὺς καλλιτέρους ὑπηρέτας του, οἵτινες, φαίνεται, ἐστε-
