τυχεῖς ἀγορητὰς εἰς τροφοὺς βαυκαλιζούσας πολλοὺς τῶν ἀκροατῶν αὐτῶν;…
Ἀλλ’ ἡ μουσικὴ δὲν εἶνε ἁπλῶς μόνον τέχνη μιμητικὴ κατάλληλος εἰς τὸ νὰ μιμῆται καὶ ζωγραφίζῃ ἐν ἡμῖν τὰς εἰκόνας τῶν ἐν τῇ φύσει διαφόρων σκηνῶν ἢ φαινομένων. Ἡ Μουσικὴ εἶνε πρὸ πάντων καὶ κατ’ ἐξοχὴν τέχνη ἐκφραστική, ἡ μουσικὴ ἐκφράζει καὶ ἐκφράζουσα διεγείρει ἐν ἡμῖν τὰς διαφόρους συγκινήσεις τὰ διάφορα πάθη καὶ τὰς ποικίλας εὐαρέστους ἢ δυσαρέστους ἠθικὰς διαθέσεις, ὅσαι συνταράττουσι τὸ πνεῦμα, τὴν ψυχὴν καὶ τὴν καρδίαν ἡμῶν. Ἡ Μουσικὴ παριστᾷ τὰς ἰδέας διὰ τῶν αἰσθημάτων, τὰ αἰσθήματα διὰ τῶν τόνων καὶ ἐκφράζει τὰ πάθη, ἅτινα διεγείρει εἰς τὸν μυχὸν τῶν καρδιῶν μας, ἐκφράζει καὶ ἐκφράζουσα διεγείρει τὴν χαράν, τὴν εὐχαρίστησιν, τὴν λύπην, τὴν ὀργήν, τὸν φόβον, τὴν ἐλπίδα, τὴν ἀπελπισίαν, τὸν ἐνθουσιασμόν, τὸν πόνον, τὸ μῖσος. τοὺς στεναγμούς, τὰ δάκρυα καὶ πάσας ἐν γένει τὰς συγκινήσεις ψυχῆς διεγηγερμένης· ζωγραφεῖ τὴν ὑλικὴν στοργὴν καὶ τὸ πατρικὸν ἢ μητρικὸν φίλτρον, εἶνε ἡ ἰδιάζουσα μυστηριώδης γλῶσσα τῶν καρδιῶν καὶ τῶν ψυχῶν, δι’ ἧς μεταδίδεται ἡ θερμότης ταῦ εὐγενοῦς καὶ ἁγνοῦ ἔρωτος πρὸς τὸν πλησίον, πρὸς τὸν ὑπέρτατον δημιουργὸν τοῦ σύμπαντος. Ἐνῷ δὲ περιγράφει τὴν φρίκην τοῦ λυγμοῦ καὶ στυγεροῦ θανάτου καὶ τὴν ἐξ αὐτοῦ ὀδύνην, διαχύνει εἰς τὰς τετραυματισμένας καρδίας τὸ γλυκὺ καὶ θεῖον βάλσαμον τῆς παρηγορίας καὶ τῆς ἀνακουφίσεως.
Ἐνταῦθα δὲν δυνάμεθα νὰ παραλείψωμεν ἱστορικὸν γεγονὸς λίαν συγκινητικὸν καὶ ἅμα ἱκανῶς παραστατικὸν τῆς εὐεργετικῆς ταύτης δυνάμεως τῆς μουσικῆς, ἣν ὁ μέγας μουσουργὸς Mendelssohn διηγεῖται ἐν τοῖς ἀπομνημονεύμασιν αὑτοῦ· «Ἡ βαρώνη Ἔρτμανν — λέγει ὁ Mendelssohn — μοὶ περιέγραφε ποτὲ τὸν θάνατον τοῦ τελευταίου αὐτῆς τέκνου καὶ πῶς ὁ Βετόβεν ὁ μουσικοδιδάσκαλος καὶ ἀγαπητὸς αὐτῆς φίλος δὲν ἔσχε τὸ θάρρος νὰ ἐπισκεφθῇ αὐτὴν μετὰ τὴν σκληρὰν καὶ ὀδυνηρὰν ταύτην ἀπώλειάν της· πῶς ἡμέραν τινὰ ὁ διδάσκαλος μὴ δυνάμενος πλέον ν’ ἀντιστῇ εἰς τὴν ἐπιθυμίαν τοῦ νὰ σφίγξῃ τὴν χεῖρά της παρεκάλεσεν αὐτὴν νὰ διέλθῃ ἐκ τῆς οἰκίας του· πῶς αὕτη ὑπήκουσεν εἰς τὴν πρόσκλησιν καὶ πῶς ὁ Βετόβεν ἄφωνος καὶ μὲ καθύγρους ὀφθαλμοὺς ὑπεδέχθη αὐτὴν ἐπὶ τῆς κλίμακος τῆς οἰκίας του· πῶς τέλος ἀμφότεροι, ὁ εἷς ἀπέναντι τοῦ ἄλλου, ἔμειναν ἐπὶ μακρὸν βωβοί, πνίγοντες τοὺς λυγμοὺς αὐτῶν, ἀνίκανοι ν’ ἀρθρώσωσι λέξιν, ἕως οὗ
