Νεοκλῆς Καζάζης
Δεν προτίθεμαι νὰ ὑποτυπώσω πλήρη τὴν φυσιογνωμίαν τῆς Γυναικὸς ἐν τῷ πίνακι τοῦ ἀνθρωπίνου βίου. Τὸ πρόβλημα αὐτῆς διατελεῖ μέχρι τῆς σήμερον δυσχερὲς καὶ δύσλυτον, περὶ δὲ τὴν λύσιν αὐτοῦ ἠστόχησαν ἀπ’ αἰώνων κατὰ τὸ μᾶλλον καὶ ἧττον καὶ αἱ μᾶλλον πεπολιτισμέναι ἱστορικαὶ κοινωνίαι καὶ ἡ ἐπιστήμη. Ὅτε κοινωνικόν τι ἢ ἱστορικὸν θέμα παρίσταται ὑπὸ τὴν μορφὴν προβλήματος, σημαίνει ὅτι ἐκ τῆς φύσεως αὐτοῦ προκαλεῖ ἀντιθέτους γνώμας συζητήσεις καὶ ἀμφισβητήσεις, ἀείποτε δὲ παρατείνεται καὶ ἀναβάλλεται ἡ ὁριστικὴ αὐτοῦ λύσις. Τῆς γυναικὸς τὸ θέμα ἐστὶν ἀναντιρρήτως ἐκ τῶν προβλημάτων τούτων. Ἀφ’ ἧς ἡμέρας κατέστη ἡ πρώτῃ κοινωνία διὰ τῆς φυσικῆς καὶ ἠθικῆς ἑνώσεως ἀνδρὸς καὶ γυναικός, ἐτέθη καὶ τὸ πρόβλημα αὐτῆς. Καὶ ἔλυσαν μὲν αὐτὸ διαφοροτρόπως ἑκάστη ἱστορικὴ κοινωνία καὶ ἕκαστος αἰὼν μέχρι τῆς σήμερον· ἀλλ’ ἅπασαι αὗται αἱ λύσεις φέρουσι τὸν χαρακτῆρα τῆς προσωρινότητος.
Ἐν τῷ καθ’ ἡμᾶς αἰῶνι τὸ πρόβλημα τοῦτο ἐτέθη καὶ πάλιν μετὰ μείζονος ἐννοίας. Ἡ θύελλα τῆς γαλλικῆς ἐπαναστάσεως, τὰ δι’ αὐτῆς προκηρυχθέντα δόγματα ἐλευθερίας, ἰσότητος καὶ αὐτονομίας τῶν ἀνθρώπων ἔμελλον νὰ ἐξεγείρωσι ταυτοχρόνως καὶ τὴν συνείδησιν τῆς γυναικός. Ἔχουσι τοῦτο τὸ ἰδιάζον αἱ μεγάλαι ἱστορικαὶ ἐπαναστάσεις, ἀφ’ ὧν ἐγκαινίζεται
