τεχνίας»· αἱ πλεῖσται σελίδες αὐτῆς, γεγραμμέναι εἰς τὸ διανθὲς τοῦ συγγραφέως ὕφος, δὲν διερμηνεύουσι μόνον τὰ μυστήρια τῆς ἀρχαίας τέχνης, ἀλλὰ — τούτου πολὺ περισσότερον — εἷναι τοσοῦτον ἁρμονικαὶ καὶ εὔτεχνοι, οὐχὶ μετὰ γνώσεως μόνης, ἀλλὰ καὶ μετ’ αἰσθήματος ἀποκαλύψεις αὐτῶν, κινοῦσαι καὶ ἀκουσίως τὴν σκέψιν, ὅτι σοφώτερος τοῦ σοφοῦ ὁ πρὸς τῇ γνώσει τῆς σοφίας τὴν τέχνην τοῦ λόγου ἑνῶν.
Ὁ ἐπιθυμῶν νὰ σχηματίσῃ ἰδέαν τοῦ πνεύματος δι’ οὗ εὔνους ἡ φύσις ἐπροίκισε τὸν κ. Ῥαγκαβῆν, ἂς ἀναδράμῃ εἰς τὴν μακρὰν περίοδον τοῦ διπλωματικοῦ αὐτοῦ σταδίου, ἥτις εἶνε γόνιμος εἰς περιέργους λεπτομερείας, καὶ χαριέστατα ἀνέκδοτα, τῶν ὁποίων ἥρως εἷνε ὁ κατὰ τὸν Τανταλίδην «τοσούτσικος τὸ σῶμα καὶ τηλικοῦτος τὴν φαντασίαν.» Κρίνομεν ἄσκοπον νὰ ἀναγράψομεν ἐξ αὐτῶν καὶ τὰ χαρακτηριστικώτερα, διότι πάντα ἐπανειλημμένως ἀνεγράφησαν ὑπό τε τοῦ ἐγχωρίου καὶ τοῦ ξένου τύπου, κυκλοφοροῦσι δὲ ἀπὸ στόματος εἰς στόμα. Ἀλλ’ ὁ θέλων νὰ διακρίνῃ σαφέστερον καὶ ἀληθέστερον τὸ πνεῦμα αὐτοῦ ἂς φυλλολογήσῃ τοὺς δώδεκα ἢ δέκα τέσσαρας — μέχρι τοῦδε — τόμους τῶν «Φιλολογικῶν ἁπάντων,» ἂς ἐγκύψῃ εἰς τὴν ἀνάγνωσιν τῶν ᾀσμάτων, τῶν εἰδυλλίων, τῶν δραμάτων, τῶν κωμῳδιῶν, τῶν διηγημάτων, τῶν μεταφράσεων αὐτοῦ. Οὐδεὶς κίνδυνος πλήξεως ἐκ μονοτονίας· ἡ πανδαισία, εἰς ἣν καλεῖ ὁ ποιητὴς, συνίσταται ἐκ ποικιλωτάτων ἐδεσμάτων, ἀνομοιοτάτων τὸ πολὺ πρὸς ἄλληλα. Καὶ ἄν οὐδένα τίτλον εἶχεν ὁ κ. Ῥαγκαβὴς, εἰμὴ τὸν τοῦ ποιητοῦ καὶ διηγηματογράφου, πάλιν θὰ ἦτο ὁ πολυγραφώτερος, ἐγκυκλοπαιδικώτερος, ἐπινοητικώτερος καὶ εὐφυέστερος τῶν ἡμετέρων λογίων. Ἡ φαντασία του εἷνε πλήρης δόσεως… τυχοδιωκτικῆς. Ἡ ποίησίς του στερεῖται ἰδίου κόσμου, ἐφ’ οὗ οἰκοδομοῦσα καλιὰν ἀνέτως νὰ διατρίβῃ. Ἡ Μοῦσά του ἐνθυμίζει τὰς Ἀθιγγανίδας τοῦ Πούσκιν, αἵτινες περιπλανῶνται ἀπὸ τόπου εἰς τόπον, ἀνέστιοι καὶ ἀφρόντιδες, ἐμπνέουσαι τὸν ἔρωτα, ἀγαπῶσαι καὶ αὐταί, ἀλλὰ μεταλλάττουσαι τοὺς ἐραστὰς αὐτῶν, ὡς αἱ λοιπαὶ γυναῖκες τὰ ἐνδύματα.
Εἶνε ποιητὴς ὁ κ. Ῥαγκαβὴς, ἀλλὰ, πλειότερον ἔτι, εἷνε εἷς ἐρασιτέχνης τῆς ποιήσεως· οἱ στίχοι αὐτοῦ ἐν τοῖς πλείστοις δὲν εἷνε ἀπόρροια τῶν αἰσθημάτων του· τοὐναντίον πολλάκις ὑπεδύθη ἀλλότρια αἰσθήματα ἐπὶ μόνῳ τῷ σκοπῷ νὰ γράψῃ μελῳδικοὺς στίχους καὶ νὰ παρατάξῃ σπανίας ὁμοιοκαταληξίας.
Ἐκ τῶν κρυπτῶν τῆς τύχης μου ἀδύτων
Φωνὴ μυστηριώδης ἀπεφάνθη
Εἰς τὴν καρδίαν, ὄχι τί ᾐσθάνθη,
Τί δυνατὸν νὰ αἰσθανθῇ τῇ ἦτον
