ὅτι ὁ Παρθενὼν εἶναι ἔργον τοῦ ἀνθρώπου dégénéré; ὅτι τοῦ Πινδάρου αἱ ᾠδαὶ εἶναι ἐκφυλισμὸς τῶν ἀγρίων κραυγῶν τοῦ φυσικοῦ ἀνθρώπου; ὅτι τὸ ἀτμόπλοιον εἶναι οἰκτρὰ παραμόρφωσις τοῦ μονοξύλου; ὅτι ἓν μαγείρευμα λαχάνων ἢ κρέατος εἶναι dégénération τῆς ὠμοφαγίας; καὶ ὅτι τὸ κρεμᾷν τοὺς γεγηρακότας γονεῖς ἀπὸ τῶν δένδρων ἢ κατεσθίειν αὐτοὺς πρέπει ν’ ἀντικαταστήσῃ τὰ γηροκομεῖα καὶ ὀρφανοτροφεῖα· διότι ταῦτα εἶναι ἔργα dégénérés τοῦ ἀνθρώπου;
Εἰς τὸ «ὁμολογουμένως τῇ φύσει ζῆν» νομίζομεν ὅτι τότε μόνον ἀποδίδεται ἡ ἀληθὴς ἔννοια, ὅταν συμπληρωθῇ οὕτως: «ὁμολογουμένως τῇ ἀνθρωπείᾳ φύσει.» Διότι, ἐὰν πᾶν τὸ ἐκ τῶν χειρῶν τοῦ Δημιουργοῦ παραχθὲν εἶναι ὄντως καλόν, μήπως ὁ ἄνθρωπος δὲν προῆλθεν ἐκ τῆς αὐτῆς πανσόφου καὶ παναγάθου χειρός; Διὰ τί λοιπὸν τὸ μὲν φυσικὸν σπήλαιον εἶναι καλὸν διὰ τὸ ζῷον οἴκημα, ὁ δὲ ὑπὸ τοῦ ἀνθρώπου κτιζόμενος οἶκος εἶναι ἔκτρωμα; διὰ τί τὸ μὲν πτέρωμα τοῦ πτηνοῦ εἶναι ὡραῖον, ἡ δὲ ὑπὸ τοῦ ἀνθρώπου παρασκευαζομένη ἐνδυμασία εἶναί τι τερατῶδες, μὴ φυσικόν;
Ἀλλὰ δὲν βλέπομεν — θὰ εἴπῃ τις — τὰς μυρίας τοῦ ἀνθρώπου παρεκτροπάς, τὰς στρεβλώσεις, τὴν δημιουργίαν περιττῶν ἀναγκῶν; Ναί· πάντα ὅμως ταῦτα ἔγκεινται ἐν τῇ φύσει τοῦ ἀνθρώπου· ἀλλ’ ἡ ἀνθρωπότης ἔχει ἐνώπιον αὐτῆς μακρὸν ἔτι μέλλον. Ἡ χελιδών, εἷναι ἀληθές, δὲν ἔγεινέ ποτε χείρων ἑαυτῆς, ἀλλ’ οὔτε ἔγεινεν οὔτε ἐν τῷ μέλλοντι χρόνῳ θὰ γείνῃ καὶ βελτίων.
Ἤδη ἐπανερχόμενοι εἰς τὸ θέμα φρονοῦμεν ὅτι πρόκειται ἐν αὐτῷ περὶ τῆς ἀγωγῆς τῶν παίδων κατ’ οἶκον καὶ ἐν τῇ σχολῇ τῆς συμφώνου τῇ ἀνθρωπείᾳ φύσει. Διότι αὐτὴ ἡ ἔννοια τῆς ἀγωγῆς ὡς ἐπιστήμης ἀποκλείει τὴν ἀόριστον ἔννοιαν τῆς φυσικῆς ἀγωγῆς· ἐὰν δὲ ὑπῆρχε φυσική τις ἀγωγή, δὲν ἔπρεπε νὰ ὑπάρχῃ ζήτημα περὶ ἀγωγῆς.
