λόγος περὶ τῶν ἡρωισμῶν, ὥστε δὲν ὑπελείπετο πρὸς δικαίαν συμπλήρωσιν ἢ νὰ ὁμιλήσῃ τις καὶ περὶ τῶν σφαλμάτων.
Ἐσμὲν πεπεισμένοι ὅτι ὁ στρατὸς δὲν ἔχει ἀνάγκην ἡρώων, διότι τοιούτους ἔχει πολλούς, ἀλλ’ ἔχει ἀνάγκην ἀνδρῶν νουνεχῶν καί εὐσυνειδήτων, οἵτινες, λέγοντες μὲν ἀφ’ ἑνὸς μετὰ θάρρους τὴν πικρὰν ἀλήθειαν, ἀφ’ ἑτέρου νὰ συνεργάζωνται πρὸς ἐπιτέλεσιν τελειοτέρου ὠφελίμου ἔργου. Δι’ ἐσταυρωμένων χειρῶν, διὰ τῶν ἱστορικῶν περγαμηνῶν καὶ τῆς καυχήσεως οὐδέποτε θέλει ἐπιτευχθῆ τι καλόν· διὰ τὸ μέλλον ἀπαιτεῖται ἐργασία ὁμαλή, συνεχής, λελογισμένη. Ὁ Ἑλληνικὸς στρατὸς ἔχων τὴν φιλοτιμίαν καὶ τὸν ἡρωισμὸν τῶν προγόνων του γνωρίζει νὰ ἀποθνήσκῃ, ἀλλὰ δὲν ἀρκεῖ τοῦτο, πρέπει νὰ γνωρίζῃ νὰ ἐνεργῇ· οἱ στρατοὶ δὲν μάχονται διὰ νὰ ἀποθνήσκωσι, ἀλλὰ διὰ νὰ νικῶσιν. Ἡρωισμὸς ἄσκοπος εἶναι πάντοτε ἀφροσύνη ὀλεθρίας ἔχουσα συνεπείας διὰ τὴν πατρίδα. Ὁ ἡρωισμός, ὡς καὶ πᾶν ἄλλο, πρέπει νὰ ἔχῃ σκοπόν, ὅστις συνήθως εἶναι ἡ διάσωσις τῆς τιμῆς, ἀλλ’ ἡ στρατιωτικὴ ἐπιστήμη προσπαθεῖ ἵνα μὴ ὁ στρατὸς λαμβάνῃ ἀνάγκην τοῦ ἡρωϊσμοῦ του.
Ἕν τῶν μεγαλειτέρων κακῶν τῶν ὑπαρχόντων ἐν τῷ στρατεύματι εἶναι οἱ ἄνθρωποι, οἵτινες ὑπὲρ πᾶσαν ἐπιστήμην καὶ μελέτην θέτουσι τὴν στιγμιαίαν ἔμπνευσιν, καὶ καταφρονοῦντες πᾶσαν βαθεῖαν σπουδὴν καὶ πραγματικὴν ἐργασίαν, ἐπιζητοῦσιν ἐν τῇ ἐπιπολῇ καὶ τῆ ἐπιφανείᾳ τὴν στρατιωτικὴν τοῦ τόπον μόρφωσιν· τοὺς ἐπιβλαβεῖς τούτους στιγματίζομεν πρὸ τῆς δημοσίας συνειδήσεως διὰ τῆς περιβοήτου ἐπωνυμίας «ἀνθρώπους τῆς κλάρας». Οἱ ἄνθρωποι οὗτοι πρέπει νὰ ἐκλείψωσιν ἢ τοὐλάχιστον νὰ σιγήσωσιν· ἡ ἀνάμιξις τούτων καθιστᾷ τὴν στρατιωτικὴν μηχανὴν πλήρη σκωρίας, ἣν ἐπαυξάνει ἡ ἀδράνεια, καὶ ἐξαρθρόνει αὐτήν. Οὗτοι εἰσὶν οἱ σάρακες, οἵτινες κατατρώγουσι τὰς ῥίζας τοῦ στρατιωτικοῦ μέλλοντος καὶ ἐκμυζῶσι τὴν ζωτικὴν ἰκμάδα τοῦ στρατοῦ, καταπνίγοντες πᾶσαν πρόοδον πρὸς βλάβην τοῦ ἐθνικοῦ προορισμοῦ ἡμῶν. Οὐχ ἧττον ἐλπίσωμεν ἐπὶ τὸ μέλλον.
Ἀθήνῃσι, μηνὶ Ἰουλίῳ, 1886.
Sili
