Ἐπὶ τῆς ΜΔ ὑπωρείας τοῦ ἑφ’ οὗ κεῖται ἡ κώμη λόφου ὑπάρχει ἡ εἴσοδος τοῦ Σπηλαίου τῆς Γοραντσῆς ἢ Καλογοραντσῆς, τοῦ καλουμένου ὑπὸ τῶν ἐγχωρίων τῆς Νύφης ἢ τῶν Ἀνεραΐδων ἢ τῆς ὑπογείου μεγάλης λίμνης. Πρὸ τῆς εἰσόδου αὐτοῦ καὶ ἐν αὐτῇ τῇ ἀρχῇ τοῦ ῥύακος, ὃν σχηματίζουσι τὰ ἐξ αὐτοῦ ἐξερχόμενα ὕδατά ἐν καιρῷ χειμῶνος, ὑπάρχει τμῆμα βράχου ἀποκοπὲν ἐκ τῆς ὠθητικῆς δυνάμεως τῶν ἔσωθεν ὑδάτων, ὅπως εὕρωσι διέξοδον. Εἶναι λοιπὸν ὁ βραχώδης οὗτος ὄγκος ὁ ἄλλοτε φράττων τὴν ὀπὴν ταύτην. Ὁ περιηγητὴς εἰσερχόμενος διὰ τῆς ὀπῆς ταύτης, ἧς τὸ μέγεθος εἶναι ἴσον περίπου θύρας, εὑρίσκεται εἰς εὐρεῖαν στρογγύλην φυσικὴν αἴθουσαν ἢ δεξαμενήν. Τὸ ἔδαφος ταύτης εἶναι κοῖλον, ἀλλ’ ἡ κοιλότης αὐτοῦ κανονικωτάτη, εἰ καὶ ἀποτελεῖται ἐκ μεγάλων καὶ μικρῶν λίθων. Ἡ ὀροφὴ τῆς φυσικῆς ταύτης αἰθούσης ἔχει σχῆμα θόλου κανονικοῦ ἐν τῷ μέσῳ τοῦ ὁποίου ὑπάρχει ἐξοχὴ τις ἐπικρεμαμένη οἱονεὶ ὡς πέπων. Οὐδόλως δὲ παράδοξον οἱ πρακτικοὶ ἀρχιτέκτονες τῆς Ἠπείρου νὰ ἔλαβον ἐκ τούτου τὸ σχέδιον νὰ κοσμῶσι τὰς ὀροφὰς (νταβάνια) τῶν αἰθουσῶν διὰ ξυλίνου ὑδροπέπωνος (καρπουζίου) στρογγύλου καὶ εἰς τέσσαρα ἴσα μέρη διαιρουμένου. Τοῦτον ἐκρέμων κεχρωματισμένον διὰ τῶν φυσικῶν χρωμάτων αὐτοῦ ἐν τῷ μέσῳ τοῦ λεγομένου ὀμφαλοῦ τῆς ὀροφῆς (νταβανίου), ὡς ἔστιν ἰδεῖν εἰς πλείστας ἀρχαίας οἰκίας τῶν Ἰωαννίνων, τῶν κωμῶν τοῦ Ζαγορίου καὶ παντοῦ σχεδὸν τῆς Ἠπείρου, ἔνθα σώζονται εὔκτιστοι ἀρχαῖαι οἰκίαι.
Ἀντικρὺ τῆς ἐξωτερικῆς εἰσόδου ὑπάρχει κατ’ εὐθεῖαν γραμμὴν ἑτέρα ὀπὴ ἢ πύλη, δι’ ἧς εἰσέρχεται ὁ περιηγητὴς εἰς τὸ ἐσωτερικὸν σπήλαιον ἢ τὴν λίμνην. Ἡ ἐσωτερικὴ αὕτη ὀπὴ εἶναι κεκοσμημένη ἔνθεν καὶ ἔνθεν δι’ ὡραιοτάτων περιστυλίων ἐκ σταλακτικῶν, ἀλλὰ καὶ τὸ ἄνω αὐτῆς μέρος κοσμεῖται διὰ τοιούτων ποικίλων σχημάτων. Ἐν τῷ ἐσωτερικῷ τοῦ Σπηλαίου τούτου εἰσέρχεται ὁ περιηγητὴς ὑπὸ τὸ φῶς ἀνημμένων δᾴδων καὶ βαδίζει ἀνέτως
