τοιαύτας συνθήκας μόνον ἀνεπτύχθησαν ἔκπαλαι καὶ ἐξεπολιτίσθησαν τὰ ἔθνη. Ἐν δὲ τῷ σημερινῷ σιδηρῷ αἰῶνι τῆς τέχνης καὶ τῆς βιομηχανίας ἡ συγκοινωνία εἶναι ὁ σπουδαιότατος τῶν παραγόντων τῆς ἐθνικῆς προόδου καὶ εὐημερίας.
Ὅταν λαός τις λαμβάνει τοιαῦτα δῶρα παρὰ τῆς κυβερνήσεώς του, παρὰ τῆς πολιτείας, ἔχει καὶ οὗτος πρὸς αὐτὴν ἀναλόγους ὑποχρεώσεις. Ὑπάρχει συναλλαγὴ μεταξὺ λαοῦ καὶ κυβερνήσεως, οὐχὶ συναλλαγὴ ὡς ἐκείνη, ἣν ηὐλόγησεν ὁ ἐφετεινὸς βασιλικὸς λόγος, ἀλλὰ συναλλαγὴ ἔντιμος, ἠθικὴ, ὑγιής. Ὅταν μία κυβέρνησις ἀναλαμβάνει τὴν ἐκτέλεσιν καὶ πραγματοποίησιν μεγάλων ἔργων, γενναίας ὑποσχομένων ὠφελείας εἰς τὸν τόπον, δικαιοῦται, ὑποχρεοῦται μάλιστα, νὰ εἴπῃ εἰς τον λαὸν: Σοὶ παρέχω πάντα τὰ ἠθικὰ καὶ ὑλικά μέσα πρὸς τὴν πρόοδόν σου, πρὸς τὴν εὐημερίαν σου. Θέλεις διοίκησιν; θέλεις σύστημα συγκοινωνίας, ὀδούς σιδηρᾶς καὶ μὴ, τηλεγράφους, ταχυδρομεῖα, πᾶν ὃ,τι ἐν γένει προβιβάζει τὴν ἀνθρωπίνην γνῶσιν καὶ καθιστᾷ μακρότερον τὸν βίον καὶ τῶν ἀτόμων καὶ τῶν λαῶν; Θέλεις στρατιωτικὴν καὶ ναυτικὴν ὀργάνωσιν, ἱκανὴν νά σὲ καταστήσῃ ἡμέραν τινὰ ἄξιον νὰ καταλάβῃς τὴν ἐν τῇ ἱστορίᾳ πρέπουσάν σοι θέσιν; Θέλεις ἐκπαίδευσιν καὶ διανοητικὸν φωτισμὸν, ὥστε ὅταν προσέρχησαι εἰς τὴν κάλπην τῆς ἐθνικῆς ἐτυμηγορίας πρὸς ἐκλογὴν τῶν ἀντιπροσώπων σου, νὰ μή καθίστασαι παίγνιον καὶ ἕρμαιον τῆς δημαγωγίας, ἀλλὰ νὰ ψηφοφορῇς ἐν γνώσει τελείᾳ τῶν καθηκόντων καὶ δικαιωμάτων σου, τῆς καταστάσεως τῆς πατρίδος σου, τοῦ ποιοῦ τῶν ἀνθρώπων, εἰς οὖς ἐμπιστεύεσαι τὸ ὕψιστον, τὸ ἱερώτατον τῶν ἐν τῇ πολιτείᾳ ὑπουργημάτων, τὴν ἀντιπροσωπείαν σου; Ὀφείλεις νά ὑποβληθῇς εἰς ὑποχρεώσεις, νὰ προσενέγκῃς εἰς τὴν πολιτείαν τὸ ἀναλογοῦν σοι μέρος πρὸς συντήρησιν αὐτῆς καὶ ἐπίτευξιν τῶν μεγάλων σκοπῶν, οἵτινες πρὸς χάριν σοῦ ἐπιδιώκονται. Οἱ καταβαλλόμενοι ὑπὸ σοῦ φόροι ἀποβλέπουσιν εἰς τὴν ὠφέλειάν σου, εἰς τὴν σωτηρίαν σου· ἐπιστρέφουσιν πάλιν μετὰ τῶν τόκων αὐτῶν εἰς τὸ ταμεῖόν σου.
