εἶναι εὔκολα νὰ βγοῦνε. Ὁ κόσμος μὲ τὸ νὰ εἶναι περιωρισμένος δὲν μπορεῖ παρὰ νὰ ἐκδηλώνεται σὲ περιωρισμένο ἀριθμὸ συνδυασμῶν, ποῦ θ’ ἀπασχολοῦνε ὡρισμένο χρονικὸ διάστημα. Ἔτσι, στὸ παρελθόν, ἀφοῦ ὁ Χρόνος ἤτανε ἄπειρος, θὰ πῆ πῶς ὁ ὡρισμένος αὐτὸς ἀριθμὸς τῶν συνδυασμῶν ἐπαναλήφθηκε, καὶ μάλιστα ἄπειρες φορές, καὶ ὅτι καὶ ἡ τωρινὴ στιγμὴ ξαναβρέθηκε στὸ ἄπειρο αὐτὸ χρονικὸ διάστημα, πανόμοια, ἄπειρες φορές. Τὸν ἴδιο συλλογισμὸ κάνωντας καὶ γιὰ τὸ μέλλον, στὸ ὁποῖο ὁ Χρόνος αἰώνια θὰ ρέει, συμπεραίνουμε εὔκολα ὅτι οἱ ἴδιοι συνδυασμοὶ ἀδιάκοπα θὰ ξαναγυρίζουν, ἀφοῦ μάλιστα κάθε ἰδέα τελικοῦ σκοποῦ ὁριστικὰ καταδικάζεται ἀπὸ τὸ πνεῦμα.
Αὐτὴ εἶναι, στὸ σκελετό της, ἡ ὑπόθεσις τοῦ Αἰώνιου Γυρισμοῦ. Στὸ Ζαρατούστρα αὐτὴ ἡ θεωρία διατυπώνεται μὲ περισσότερο λυρισμό, μὲ κάποια μυστικοπάθεια, σ’ ἕνα τοπεῖο φωτισμένο ἀπὸ τὸ φεγγάρι, ἀνάμεσα σὲ συμβολικὰ ἐρείπια, μὲ ὗφος ποιητικὸ καὶ γεμᾶτο μυστήριο καὶ σὰν ἀγωνία μεταφυσική. Γι’ αὐτὸ καὶ μοιάζει ἴσως σὰν μυστικιστικὴ ἐνόραση, σὰν μεταφυσικὸ παραλήρημα, προωρισμένο νὰ λύωση στὸ πρῶτο φύσημα τοῦ λογισμοῦ.
Καὶ ὅμως, καὶ σ’ αὐτὸ ἀκόμα τὸ μέρος τοῦ Ζαρατούστρα, ἡ λογικὴ δὲν χάνει τὰ δικαιώματά της. Μόνο ποῦ τὰ ἄλλα ἐπιχειρήματα, τὰ βοηθητικὰ νὰ ποῦμε, μπαίνουν κατὰ μέρος, καὶ ὁ ἄξωνας τῆς σκέψης, ἡ βάση τοῦ συλλογισμοῦ περιορίζεται στὴν ἰδέα τοῦ Χρόνου. Ἐπειδὴ δὲ ἀκριβῶς τέτοια δικαιολογημένη ἀξία δίνεται στὸ Χρόνο στὸ κομμάτι αὐτὸ τοῦ κεφαλαίου «Γιὰ τὸ ὅραμα κι’ τὸ αἴνιγμα» τοῦ Ζαρατούστρα (3ο βιβλίο) καλὸ θεωροῦμε νὰ παραθέσουμε τὴ μετάφρασή του, ποῦ θὰ χρησιμευσῃ καὶ τὴν θεωρία νὰ φωτίσῃ σ’ ὅλες τὶς συνέπειές της, καὶ τὴν κεντρικὴ ἰδέα τοῦ συλλογισμοῦ νὰ μᾶς δώσῃ.
Ὁ Ζαρατούστρας μιλεῖ στὸ Πνεῦμα τῆς νωθρότητας, τὸν νᾶνο, μ’ αὐτά τὰ λόγια.
«Ἰδέ αὐτὸ τὸ περίστυλο νἄνε: ἔχει δύο πρόσωπα, δύο δρόμοι σμίγουν ἐδῶ: κανένας δὲν τοὺς ἀκολούθησε ἔως τὴν ἄκρη.
Αὐτὸς ὁ μακρὺς δρόμος ποῦ κατεβαίνει, αὐτὸς ὁ δρόμος ἁπλώνεται σὲ μιὰν αἰωνιότητα καὶ αὐτὸς ὁ μακρὺς δρόμος ποῦ ἀνεβαίνει—εἶναι μιὰν ἄλλη αἰωνιότητα.
Αὐτοὶ οἱ δρόμοι εἶναι ἐνάντιοι, σκοντάφτουν ὁ ἕνας μὲ τὸν ἄλλο. — καὶ εἶναι ἐδῶ σ’ αὐτὸ τὸ περίστυλο ποῦ συναντοῦνται. Τὸ ὄνομα τοῦ περίστυλου βρίσκεται γραμμένο σ’ ἕνα ἀέτωμα, λέγεται «στιγμή»,
Ἀλλὰ ἐὰν κάποιος ἀκολουθοῦσε ἕναν ἀπὸ τοὺς δύο δρόμους — πάντα καὶ πάντα πιὸ μακρυά: πιστεύεις νἄνε πῶς αὐτοὶ οἱ δρόμοι θάτανε πάντα «ἐνάντιοι»!
Κάθε πρᾶγμα ποῦ εἶναι ἴσιο εἶναι ψέμμα ἐμουρμούρισε ὁ νᾶνος μὲ περιφρόνηση. Κάθε ἀλήθεια εἶναι καμπύλη, κι ὁ χρόνος ἀκόμα εἶναι κύκλος.
Πνεῦμα τῆς νωθρότητας! εἶπα μὲ θυμὸ, μὴ παίρνεις ἀλαφρὰ τὸ ζήτημα! γιατὶ σὲ παραιτῶ αὐτοῦ στραβόποδα—καὶ μὴν ξεχνας πὼς ἐγὼ εἶμαι ποῦ σ’ ἔφερα ἐδῶ ἀπάνω».
Παρατήρησε αὐτὴ στιγμὴ ἐπανάλαβα, ἀπὸ τοῦτο τὸ περίστυλο τῆς στιγμῆς ἕνας μακρὺς καὶ αἰώνιος δρόμος γυρίζει στὰ πίσω, πίσω μας εἶναι μιὰν αἰωνιότητα.
_-_15.jpg&oldid=105443){kind=link}