Σελίδα:Γεωγραφία Στοιχειώδης.pdf/71

Από Βικιθήκη
Η σελίδα αυτή έχει ελεγχθεί για πιθανά λάθη.
55
ΠΕΡ. Β′. ΜΕΡΟΣ Α′. ΒΙΒΛ. Β′. ΚΕΦ. Γ′.

νας λάβας ἢ ἀναλελυμένας ὕλας, αἱ ὁποῖαι καταβαίνουσιν ὡς πύρινοι ποταμοὶ ἀπὸ τὰ πλευρὰ αὐτῶν τῶν ὀρέων. Συχνάκις ὁμοῦ μὲ τὰς ἐκρήξεις συμβαίνουσι καὶ σεισμοὶ, γινόμενοι ἀπὸ τοὺς ἐγκεκλεισμένους ἀτμοὺς εἰς ἐσωτερικὰ κοιλώματα, ἐκτεινομένους ὑπὸ τῆς θερμότητος τοῦ πυρός.

Τὰ διασημότερα ἡφαίστεια ὄρη εἶναι· ἡ Αἴτνα τῆς Σικελίας, ὁ Βεσούβιος εἰς τὴν Ἰταλίαν· ἡ Ἕκλα εἰς τὴν νῆσον Ἰσλανδίαν ὑποκειμένην εἰς τὴν Δανιμαρκίαν, τὸ Κοτοπάξιον καὶ τὸ Ἀντίσανον εἰς τὰς Κορδιλιέρας, περιεχούσας ὑπὲρ τὰ 50 ἡφαίστεια· τὸ βουνὸν τοῦ Ἁγίου Ἡλιοῦ εἰς τὴν Ῥωσσικὴν Ἀμερικήν· ὁ πρηὼν τῆς Τενερίφης εἰς τὴν ὁμώνυμον νῆσον, ἀνήκουσαν εἰς τὰς Καναρίας νήσους παρὰ τῇ Ἀφρικῇ κτλ.

149. Αἰ ὑψηλότεραι κορυφαὶ τῶν ὀρέων εἶναι ἀδιακόπως χιονοσκέπαστοι (131). Τὴν ἄνοιξιν κόπτονται στεφάναι χιόνων, αἱ ὁποῖαι, κατακρημνιζόμεναι μετὰ κρότου εἰς τὰς κοιλάδας, ἀφανίζουν ὅ,τι τύχωσιν ἐμπρός των. Διὰ δὲ τὴν ἔντασιν τοῦ κρύους (132) καὶ τὴν ἀραιότητα τοῦ ἀέρος (130) εἰς τὰ ὑψηλότατα μέρη δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ κατοικήσῃ τις ἐκεῖ. Διὰ ταῦτα ὁ ὑψηλότερος τόπος, ὁ κατοικημένος εἰς τὴν Εὐρώπην, εἶναι ὁ Ξενὼν τοῦ μεγάλου Σαινβερνάρδου ὅρους εἰς τὰς Ἄλπεις εἰς 7,500 ποδ: ὕψος· εἰς δὲ τὴν Ἀμερικὴν ἡ ἔπαυλις τοῦ Ἀντισάνου, εἰς τὰς Κορδιλιέρας, 12,600 πόδ: ὑψηλὰ, καὶ ἡ πόλις Ποτόσιον 12,500 πόδ: (529).

150. Προϊοντα. Τῆς γῆς τὰ προϊόντα διαιροῦνται εἰς 2 μεγάλας κλάσεις, ἐξ ὤν ἡ μὲν περιέχει τὰ ὀργανικὰ σώματα· τὰ συγκείμενα δηλ: ἐξ ὑφάσματος στεῤῥῶν μερῶν, περιεχόντων ὑγρὰ κινούμενα· (ὅλα δ’ αὐτὰ τὰ σώματα γεννῶνται ἐξ ὁμοίων των, αὐξάνουσι καὶ φθείρονται εἰς ἐποχὰς ὡρισμένας)· ἡ δὲ περιέχει τὰ μὴ ὀργανικὰ σώματαὀρυκτὰ, συγκείμενα ἀπὸ μόρια συσσωρευμένα, μὴ ἔχοντα ἄλλο τι πρὸς ἄλληλα παρὰ τῆς συνοχῆς καὶ συναφείας σχέσεις. Ἡ ἐπιστήμη ἡ διαλαμβάνουσα περὶ ὅλων αὐτῶν τῶν σωμάτων λέγεται Φυσικὴ Ἱστορία, διαιρουμένη εἰς πολλοὺς κλάδους.

151. Τὰ ἐνωργανισμένα σώματα συστήνουσι δύο σειρὰς, τὴν τῶν ζώων καὶ τὴν τῶν φυτῶν, ἢ, ὡς λέγουσιν οἱ νεώτεροι, τὸ βασίλειον τῶν ζώων καὶ τὸ βασίλειον τῶν φυτῶν. Τὸ πρῶτον ἐξετάζει ἡ ἐπιστήμη ἡ λεγομένη Ζωολογία. Αὕτη δὲ περιλαμβάνει· ά) τὰ Μαστοφόρα ἢ Ζωοτόκα, ἤγουν τὰ ζῶα τὰ γεννῶντα ὅμοιά των ζωντανὰ, καὶ τρέφοντα αὐτὰ μὲ γάλα· ὅλα αὐτὰ σχεδὸν εἶναι τριχωτά· β′) Τὰ πτηνὰ ὄντα ὠοτόκα, ἤγουν γεννῶντα αὐγὰ, ἐκ τῶν ὁποίων ἐκλέπονται οἱ νεοσσοί των· εἰσὶ δ’ ὅλα