καὶ τὸ ἕτερον πρὸς τὸν Ἀνταρκτικόν· ὅθεν θετομένη τοιουτοτρόπως μέσα εἰς πυξίδα συστήνει τὴν λεγομένην ναυτικὴν ἢ μαγνητικὴν πυξίδα (μπούσουλα), τὴν ὁποίαν ἔχουσιν ὁδηγὸν τοῦ δρόμου των οἱ ναῦται καὶ οἱ ὁδοιπόροι. Ἡ μαγνητικὴ βελόνη δεικνύει δύο φαινόμενα, τὴν ἔκκλισιν αὐτῆς καὶ τὴν ἔγκλισιν. Ἡ μὲν ἔκκλισις συνίσταται εἰς τοῦτο, ὅτι ὁ βελόνη δὲν ἀπευθύνεται πάντοτε ἀκριβῶς πρὸς τὸν Πόλον, ἢ μ’ ἄλλους λόγους, δὲν φέρεται κατὰ τὴν φορὰν τοῦ Μεσημβρινοῦ· ἀλλὰ ἐκκλίνουσα ποτὲ μὲν πρὸς δυσμὰς, ποτὲ δὲ πρὸς ἀνατολὰς, παραλλάσσει εἰς διαφόρους τόπους, εἰς διαφόρους καιρούς τοῦ ἔτους, καὶ εἰς διαφόρους προσέτι ὥρας τῆς ἡμέρας· ἀπαντῶνται δὲ ἐπὶ τῆς γηΐνου σφαίρας μέρη, ὅπου ἡ ἔκκλισις εἶναι μηδέν. Ἡ δ’ ἔγκλισις πάλιν εἶναι τοιαύτη. Ἡ βελόνη, ἐν ᾧ ὑπὸ τὸν Ἰσημερινὸν ἵσταται ὁριζόντειος, ἐγκλίνει πρὸς τὴν Γῆν τὴν ἄκραν της τὴν βορείαν, καθ’ ὅσον τις πλησιάζει πρὸς τὸν Ἀρκτικὸν Πόλον, ὥστε ὑπ’ αὐτὸν τὸν Πόλον θέλει καταντήσει κάθετος εἰς τὸν ὁρίζοντα. Πρὸς μεσημβρίαν δὲ τοῦ Ἰσημερινοῦ ἐγκλίνεται ἡ ἀνταρκτικὴ ἄκρα τῆς βελόνης· ὅθεν οἱ ναῦται, διὰ νὰ διατηρήσωσιν εἰς τὴν βελόνην τὴν ὁριζόντειον θέσιν της, ἀναγκάζονται πολλάκις νὰ κολλῶσι μικρὰ τεμάχια κηρίου εἰς τὴν ἀντίθετον ἄκραν.
141. Ἡ ἐπιφάνεια τῶν στερεῶν τῆς Ὑδρογείου σφαίρας δὲν εἶναι ὁμαλὴ, ἀλλὰ φαίνεται ἔχουσα ἐσοχὰς καὶ ἐξοχὰς, καὶ ἐπίπεδα ἢ πεδιάδας. Αἱ ὑψηλόταται ἐξοχαὶ αὐτῆς ὀνομάζονται ὀροπέδια καὶ ὄρη. Τὰ ὀροπέδια εἶναι μεγάλοι ὄγκοι Γῆς ὑψηλοὶ, συστήνοντες ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον τὸ κέντρον μιᾶς ἠπείρου, ἢ μεγάλης χώρας, ἢ μεγάλης νήσου, ἔχοντες ἐγκλίσεις (κατηφόρους) μακρὰς καὶ μαλακὰς, ἢ μὴ ἀποτόμους. Τὸ μέγιστον τῶν τοιούτων ὀροπεδίων εἶναι τὸ τῆς Θιβετίας εἰς τὸ μέσον τῆς Ἀσίας, ὅθεν οἱ μέγιστοι ποταμοὶ αὐτῆς ἔχουσι τὰς πηγάς των· εἰς δὲ τὴν Ἀμερικὴν τὸ ὀροπέδιον τοῦ Πάστου εἶναι τὸ σημαντικώτερον.
142. Τὰ δὲ ὄρη ἐξεναντίας ἔχουσι κατηφόρους τραχεῖς καὶ κατὰ τὸ μᾶλλον καὶ ἧττον ἀποτόμους· καὶ τὰ ὑψηλὰ αὐτῶν μέρη ἢ αἱ κορυφαὶ ὀνομάζονται ἐκ τοῦ σχήματός των διαφόρως· οἷον ὀβελοὶ, (aiguilles) ὀδόντες, κέρατα, πρηῶνες (pics) κτλ. Εὑρίσκονται δ’ ἐνίοτε μεμονωμένα ὄρη· ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον ὅμως σχηματίζουν ποτὲ μὲν σωρείας, ποτὲ δὲ σειρὰς ἀδιακόπους, αἱ ὁ-
