128. Αηρ. Ὁ ἀὴρ ὁ συστήνων τὸ μεγαλήτερον μέρος τῆς ἀτμοσφαίρας εἶναι σύνθετος κυρίως ἀπὸ τρεῖς ἄλλας ἀερομόρφους οὐσίας, ἀπὸ τὸ ὀξυγόνον, ἐπιτήδειον στοιχεῖον εἰς ἀναπνοὴν τῶν ζωϊκῶν σωμάτων, ἀπὸ τὸ νιτρογόνον ἢ ἄζωτον, καὶ ἀπὸ ὀλίγον ἀνθρακικὸν ὀξύ. Κἀνὲν τῶν δύο τελευταίων δὲν εἶναι ἐπιτήδειον εἰς ἀναπνοὴν, ἀλλ’ ἑνούμενα μὲ τὸ πρῶτον συστήνουσι μίγμα πνευστὸν καὶ καυστόν.
129. Ὁ ἀὴρ εἶναι ῥευστὸν σῶμα, διαφανὲς, συνθλιπτὸν, ἐλαστικὸν καὶ βαρύ· εἶναι δ’ ἐλαφρότερον 770 φορὰς ἀπὸ τὸ ὕδωρ. Τὸ βάρος μιᾶς στήλης ἀέρος, λαμβανομένης ἀπὸ τὴν ἀνωτάτην ἄκραν τῆς ἀτμοσφαίρας ἕως εἰς τὴν ἐπιφάνειαν τῆς θαλάσσης, ζυγίζει ὅσον στήλη ὕδατος ἰσοπαχὴς καὶ ὑψηλὴ 32 ποδ. ἢ ὅσον στήλη ὑδραργύρου ὑψηλὴ 28 δακτ. Τοῦτο ἐβεβαιώθησαν διὰ τοῦ λεγομένου βαρομέτρου τοῦ ἐφευρεθέντος ὑπὸ Τοῤῥικηλλίου Φλωρεντινοῦ, τοῦ μαθητοῦ τοῦ Γαλιλαίου. Εἶναι δὲ τὸ βαρόμετρον ὑέλινος σίφων ἐστραμμένος ἢ καμπυλωμένος κατὰ τὸ κάτωθεν μέρος του, τὸ ὁποῖον εἶναι ἀνοικτόν· γεμίζεται δὲ ἀπὸ ὑδράργυρον, ἔπειτα ἀναστρέφεται· ὁ δὲ ὑδράργυρος καταβαίνει μὲν, ἀλλὰ σταματᾷ μετέωρος εἰς ὕψος 28 δακτ. ἐπειδὴ τὸ βάρος τῆς ἀτμοσφαιρικῆς στήλης, ἐπενεργούσης εἰς τὸ ἀνοικτὸν μέρος τοῦ σίφωνος μὲ τὴν θλίψιν της, ἀντισηκόνει τὴν στήλην τοῦ ὑδραργύρου. Ὅταν δὲ ἀναβαίνῃ τις ἐπί τινος ὅρους ἔχων βαρόμετρον, παρατηρεῖ, ὅτι ὁ ὑδράργυρος καταπίπτει εἰς 27 δακτ. 26, 25 καὶ ἑξῆς, κατὰ τὸ ὕψος εἰς τὸ ὁποῖον θέλει ἀναβῇ· ἐπειδὴ τὸ μῆκος τῆς ἀερίου στήλης σμικρύνεται, καὶ ἑπομένως καὶ τὸ βάρος της, ὅθεν καταπιέζει ὀλιγώτερον διὰ τοῦ στομίου τοῦ σίφωνος τὸν ὑδράργυρον. Ἐκ τῆς θεωρίας, τῆς κατὰ τὴν ἀρχὴν ταύτην, δύναταί τις τοῦ βαρομέτρου νὰ γνωρίσῃ καὶ τὸ ὕψος τῶν ὀρέων· ἀλλ’ ἀπαιτοῦνται πολλοὶ ὑπολογισμοὶ, ἐπειδὴ ἡ τοῦ ἀέρος πυκνότης δὲν εἶναι ἡ αὐτὴ καθ’ ὅλα τὰ ὕψη.
130. Τῷ ὄντι ὁ ἀὴρ εἶναι συνθλιπτὸς καὶ ἐλαστικὸς, τουτἔστιν δύναται νὰ κατέχῃ ὀλίγην ἢ πλειοτέραν ἔκτασιν συνθλιβόμενος ἢ ἀφινόμενος ἄθλιπτος. Ἀλλὰ τὰ κατώτερα στρώματα τῆς ἀτμοσφαίρας, καταθλιβόμενα ὑπὸ τῶν ἐπικειμένων, ἕπεται νὰ ἦναι πυκνότερα καὶ βαρύτερα, τὰ δὲ ὑψηλότερα νὰ ἦναι ἐλαφρότερα· ὥστε ἄν τις, ἀφ’ οὗ ὑψωθῇ ἓν διάστημα, ἴδῃ καταπίπτοντα τὸν ὑδράργυρον ἕνα δάκτυλον, πρέπει πάλιν νὰ ἀναβῇ πλειότερον τοῦ πρώτου διὰ νὰ καταπέσῃ ἄλλον ἕνα δάκτυλον ὁ ὑδράργυρος. Νομίζουσι δὲ οἱ σοφοὶ, ὅτι τὸ ὁλόκληρον ὕψος τῆς ἀτμοσφαίρας δὲν ὑπερβαίνει τὸ διάστημα 18 ἢ 20 λευγῶν ἢ 70—90 χιλιαμέτρων.
