στημα, εἰς τὸ ὁποῖον ἀνήκουσι, νὰ ἦναι καινῶς σαφεῖς ἀφ’ ἑαυτῶν, καὶ ἐνταυτῷ καινῶς περίεργοι καὶ θελκτικαὶ, ὥστε νὰ τὰς μανθάνῃ εὐχαρίστως ὁ μαθητὴς, καὶ νὰ τὰς κρατῇ εὐκόλως εἰς τὴν μνήμην του.
Τὸ δεύτερον μέρος περιέχει παρομοίως δύο βιβλία, ἐξ ὧν τὸ μὲν διαλαμβάνει περὶ τῆς ἀρχαίας Γεωγραφίας· τὸ δὲ, περὶ τῆς νεωτέρας· καὶ εἰς τὰς δύο δὲ προέταξά τινας γνώσεις περὶ τῶν διαφόρων φυλῶν τοῦ ἀνθρωπίνου γένους, περὶ τοῦ πλήθους τῶν κατοίκων τῆς Γῆς, περὶ διαφόρων γλωσσῶν, θρησκειῶν, πολιτειῶν, βαθμοῦ τοῦ πολιτισμοῦ κτλ.
Ἡ ἀρχαία Γεωγραφία, συνιστῶσα τὸ πρῶτον βιβλίον, περιωρίσθη ἕως 32 σελίδες (διπλασίας εἰς τὴν μετάφρ.) καὶ ὅμως περιέχει περὶ ἑκάστου τόπου ἓν ὀνοματολόγιον ἀρκετὰ ἐκτεταμένον. Οἱ μαθηταὶ θέλουν κρατεῖ εὐκόλως εἰς τὴν μνήμην των αὐτὸ τὸ ὀνοματολόγιον, ἐὰν γένῃ φροντὶς μόνον, πώς νὰ ἔχωσι πάντοτε ὑπ’ ὄψιν ἕνα πίνακα [1]. Εἰς τὰ παλαιὰ ὀνόματα ἔταξα τὰ ἀντικρίζοντα εἰς αὐτὰ νέα ἐν παρενθέσει· οἷον Δελφοὶ (Καστρὶ), τὰ ὁποῖα ἀμφότερα πρέπει συγχρόνως νὰ μανθάνωσιν οἱ μαθηταί· ἀλλὰ διὰ νὰ μὴ βαρύνω τὸ μνημονικὸν αὐτῶν, ἐφρόντισα εἰς τὸ ἀρχαῖον ὄνομα νὰ μὴ προσθέτω τὸ νεώτερον, πάρεξ ὅταν τοῦτο τὸ τελευταῖον σημαίνῃ κανένα ὁπωσοῦν μεγάλον τόπον. Ἂν ὅμως μία πόλις ἀρχαία ἀντικρίζει τὴν σήμερον εἰς κανένα μικρὸν καὶ ἀσήμαντον τόπον, τούτου τ’ ὄνομα ἀποσιωπᾶται [2].
Λαλῶν δὲ περὶ τῆς νέας Γεωγραφ. ἔκαμα τὸ αὐτὸ, βάλλων ἐν παρενθέσει καὶ τὸ παλαιὸν ὄνομα· οἷον Καφᾶς (Θεοδοσία)· ἀλλὰ τότε μόνον, ὅταν τὸ ἀρχαῖον ὄνομα ᾗναι ἱκανῶς γνωστόν.
Εἰς τὴν περιγραφὴν δὲ ἑκάστου τόπου περιωρίσθην ν’ ἀναφέρω τὰ κυριωτέρας διαιρέσεις καὶ πόλεις αὐτοῦ, ἀναμιγνύων εἰς τὸ
- ↑ Οἱ Γεωγραφικοὶ Πίνακες, οἵτινες εἶναι ἀναγκαῖοι εἰς τὸν μαθητὴν, διὰ νὰ σπουδάσῃ τὸ παρὸν στοιχειῶδες μάθημα, εἶναι οἱ ἐξῆς· Εἷς περιέχων τὰ δύο ἡμισφαίρια καὶ ὀνομαζόμενος Πίναξ ἐπιπεδοσφαίρων mappemunde. 4 Παραστήνοντες τὰ 4 μέρη τοῦ κόσμου. 2 Παραστήνοντες ὁ εἷς τὴν ἀρχαίαν Ἑλλάδα, καὶ ὁ ἕτερος τὴν ἀρχαίαν Ἰταλίαν. — Εἷς τοῦ βασιλείου τῆς Ἑλλάδος. Οἱ δύο σχολαστικοὶ Ἄτλαντες καὶ τῶν δύο ἡμισφαιρίων ὁ Πίναξ, ἐκδοθέντες ὑπὸ Γ. Θ. Παγῶντος ἀρκοῦσιν εἰς τοὺς διδασκομένους τὴν παροῦσαν Γεωγραφίαν· διὰ δὲ τὴν ἀρχαίαν χρησιμεύει ὁ Ἄτλας ὑπὸ Δ. Μαυροκορδάτου ἐκδοθεὶς τὸ 1841 ἐν Ἀθήναις. Ὁ Μ.
- ↑ Εἰς τὴν περιγραφὴν τῶν ἀρχαίων πόλεων τῆς Ἑλλάδος ἡμεῖς ἐκάμαμεν ἐξαίρεσιν· διότι, διὰ νὰ προσδιορίσωμεν τὴν θέσιν αὐτῶν, ὅπου εἴχομεν τὴν βεβαιότητα, μᾶς ἐφάνη εὔλογον νὰ προσθέσωμεν καὶ τὸ νέον ὄνομα τοῦ νῦν χωρίου, τὸ ὁποῖον ὑπάρχει εἰς ἐκείνην τὴν θέσιν, καὶ ἂν ἦναι μικρὸν καὶ ἀσήμαντον. Ὁ Μ.
