διάστημα τῶν δύο ἄστρων θέλει φανῆ μεγαλείτερον, ἔξω μόνον ἂν ἡ διάμετρος, ττ′: ἦναι ἀπειράκις μικρὰ ὡς πρὸς τὰς γραμμὰς ἢ, ἀποστάσεις τΕ, τέ, καὶ οὕτως ἔχει τῷ ὄντι τὸ πρᾶγμα. Διότι, ἂν κατὰ τὸ τ εὑρίσκωμεν ὅτι τὰ ἄστρα Ε έ ἀπέχουσιν ἀπ’ ἀλλήλων 2° κατὰ τὸ τ’ εὑρίσκεται πάλιν ἡ ἀπόστασίς των ἀκριβῶς ἡ αὐτή. Ἐκ τούτου συμπεραίνεται ἀναγκαίως ὅτι ἡ γραμμὴ ττ′ εἶναι ἀπειράκις μικρὰ ὡς πρὸς τὰς τΕ, τέ: ἢ μ’ ἄλλας λέξεις, ὅτι αἱ 68,000,000 λεῦγαι εἶναι ἓν σημεῖον μόνον συγκρινόμεναι μὲ τὴν ἀφ’ ἡμῶν ἀπόστασιν τῶν ἄστρων. Ἂν ἡ διαφορὰ ἦτο μόνον ἡμίσεος λεπτοῦ δευτέρου, τὰ ἄστρα αὐτὰ θέλουν ἀπέχει ἀφ’ ἡμῶν 430,000 φορὰς πλειότερον ἢ ὁ Ἥλιος, ἤγουν 30: διλιόνια λεύγας. Ἀλλ’ αὐτὴ ἡ διαφορὰ εἶναι μηδὲ ἡμίσεος λεπτοῦ· ἄρα ἡ ἀπόστασις αὐτῶν εἶναι ἔτι μεγαλειτέρα.
101. Διὰ τοῦτον τὸν λόγον καὶ οἱ δύο πόλοι τῆς Γῆς ὁποιαιδήποτε μέρη καὶ ἂν κατέχῃ αὕτη τῆς τροχιᾶς της, βλέπουσι πάντοτε πρὸς τὰ αὐτὰ σημεῖα τοῦ Οὐρανοῦ. Καὶ τῷ ὄντι, ἂν κατὰ τὸ σημεῖον τ (σχ. 19) ὁ γήϊνος Πόλος α βλέπῃ πρὸς τὸ Πολικὸν ἄστρον ε, ὅταν ἡ Γῆ ἔλθῃ εἰς τὸ τ′, ὁ Πόλος ά ἔπρεπε νὰ βλέπῃ ἢ ν’ ἀντικρίζῃ εἰς τὸ έ, καὶ ὁ Πολικὸς ἀστὴρ ἔπρεπε νὰ φαίνηται μετατοπισμένος καθ’ ὅλον τὸ περιτρεχθὲν διάστημα ὑπὸ τῆς Γῆς. Ἀλλ’ ὁ Πόλος βλέπει πρὸς ἐκεῖνο πάντοτε· συνάγεται ἄρα ὅτι ἡ γραμμὴ ττ′, ἤγουν ἡ διάμετρος τῆς γηΐνου τροχιᾶς, εἶναι ἓν σημεῖον ὡς πρὸς τὴν ἄπειρον ἀπόστασιν τοῦ ἄστρου. Ἀνίσως φαντασθῶμεν μίαν σφαῖραν, ἔχουσαν διάμετρον ἴσην μὲ τὴν τῆς γηΐνου τροχιᾶς, ἤγουν 68,000,000 λευγ: ἡ σφαῖρα αὕτη θέλει εἶσθαι 14,000 διλιόνια φορὰς μεγαλειτέρα ἀπὸ τὴν Γῆν καὶ 11 μιλ: φορὰς περίπου μεγαλητέρα τοῦ Ἡλίου· καὶ ὅμως ἡ τοιαύτη σφαῖρα βλεπομένη ἀπὸ τὰ ἄστρα, ἤθελεν εἶσθαι ἓν σημεῖον χωρὶς ἔκτασιν, καὶ ἦτο ἀδύνατον νὰ γένῃ ἐκεῖθεν ὁρατὴ, ἂν δὲν εἶχε φῶς ζωηρὸν καὶ ἴδιόν της. Τοῦτο μᾶς ἀποδεικνύει, ὅτι οἱ ἀπλανεῖς ἀστέρες δὲν δύνανται νὰ ἦναι εἰμὴ σώματα αὐτόφωτα· ἴσως καὶ οὗτοι εἶναι ἄλλοι Ἥλιοι, περὶ τοὺς ὁποίους, ὡς περὶ κέντρον, κινοῦνται ἰσάριθμα συστήματα πλανητῶν.
Ἡ ὑδρόγειος ἄρα σφαῖρα, τὴν ὁποίαν κατοικοῦμεν, καὶ τῆς ὁποίας τὸ μέγεθος μᾶς ἐφάνη κατ’ ἀρχὰς τόσον μέγα, δὲν εἶναι εἰ μὴ ἓν σημεῖον ἀδιαίρετον ἐν τῷ μέσῳ τοῦ ἀπείρου διαστήματος, εἰς τὸ ὁποῖον ἡ παντοδύναμος χεὶρ τοῦ Δημιουργοῦ κατέταξε τὸν ἄπειρον ἀριθμὸν τῶν οὐρανίων σωμάτων.
