οἱ τοιοῦτοι κομῆται δὲν δύνανται νὰ ἐπανέλθωσι πάλιν καὶ νὰ μᾶς γένωσιν ὁρατοί.
* Ἀφ’ οὗ καιροῦ ἐτελειοποιήθησαν τὰ τηλεσκόπια, ἀνεκαλύφθησαν πολλοὶ κομῆται εἰσερχόμενοι εἰς τὸ ἡλιακὸν ἡμῶν σύστημα· ἀπὸ τοῦ 1845 ἕως τοῦ 1856 παρετηρήθησαν 39 νέοι κομῆται ἀνὰ δύο ἕως 5 ἢ καὶ 7 κατά τινα ἔτη φαινόμενα· δὲν γνωρίζεται δὲ ὑπὸ τῶν ἀστρονόμων ἡ πορεία οὐδ’ ὁ χρόνος τῆς ἐπανόδου αὐτῶν, πλὴν 4 μόνων, ἐξ ὧν εἷς εἶναι καὶ ὁ ἐπὶ Καρόλου τοῦ Ε′ ἀναφανεῖς τὸ 1556, καὶ προσδοκώμενος ἵνα ἐπανέλθῃ μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1856 καὶ 1860, διότι κάμνει τὴν περίοδόν του εἰς 300 περίπου ἔτη.
Ἀναφέρονται ὡς μέγιστοι κομῆται οἱ φανέντες κατὰ τὰ 1402 Μ. Χ. 1532, 1577, 1618, 1744 καὶ 1843. Τούτου τοῦ τελευταίου ἡ κόμη εἶχε μῆκος 60 ἑκατομ. λευγῶν καὶ πλάτος 1 ½ ἑκατομ: ὁ δὲ Πυρὴν 19 χιλ: λευγῶν διάμετρον. Καὶ τοῦτο νέα ἀπόδειξις περὶ τῆς ἀχανεστάτης ἐκτάσεως τῶν Οὐρανῶν καὶ τοῦ μεγέθους αὐτῶν τῶν σωμάτων, παρὰ τὴν ἀπόστασιν τῆς Γῆς ἀπὸ τοῦ Ἡλίου οὖσαν 34 ἑκατομ: λευγῶν (51) καὶ τὴν διάμετρον αὐτῆς 2864. Ἐν ᾧ δὲ ἔχουσι τοσοῦτον μέγεθος, ἡ ὕλη ἐξ ἧς σύγκεινται, εἶναι ἀραιοτάτη, μυριάκις καὶ ἑκατομμυριάκις ὀλιγώτερον πυκνὴ τοῦ ἐν ᾧ ζῶμεν ἀτμοσφαιρικοῦ ἀέρος· διότι, ὡς εἴπομεν, διὰ μέσου τοῦ πυρῆνος αὐτῶν διορῶνται τὰ ὄπισθεν εὑρισκόμενα μεσαίου μεγέθους ἄστρα, ἐν ᾧ τὰ νέφη ἰσκιάζουσι καὶ ἀποκρύπτουσι καὶ αὐτὸν τὸν μέγιστον φωστῆρα τοῦ Οὐρανοῦ, τὸν Ἥλιον. Ἀφ’ οὗ δὲ σύγκεινται οἱ κομῆται ἐκ τοσοῦτον ἀραιᾶς ὕλης, ἕπεται ὅτι οὐδεμίαν δύνανται νὰ ἔχωσιν ἐπιῤῥοὴν, ἢ βλάβην νὰ προξενήσωσιν εἰς ὅσα τυχὸν κατὰ τὴν πορείαν των πλησιάσωσιν ἄλλα οὐράνια σώματα, πολλαπλασίαν αὐτῶν πυκνότητα καὶ ἐλκτικὴν δύναμιν ἑπομένως ἔχοντα. Ἐκ τούτου κατανοεῖται προσέτι εὐκόλως, ὅτι τὰ διαφημισθέντα ἐσχάτως περὶ συγκρούσεως τοῦ προσδοκωμένου πλανήτου μετὰ τῆς Γῆς, καὶ διχοτομίας ἢ ἐξαφανίσεως αὐτῆς, εἰσὶν ὅλως ἀνυπόστατα.
64. Ὀνομάζουσι δορυφόρους ἢ ἀκολούθους οὐράνια τινα σώματα, τὰ ὁποῖα περιφέρονται περὶ τοὺς Πλανήτας, κινούμενα ἀπὸ δυσμῶν πρὸς ἀνατολὰς, ἐνῷ καὶ ἐκεῖνοι γυρίζουσι κύκλῳ τοῦ Ἡλίου. Ἕως σήμερον γνωρίζομεν πέντε μόνους πλανήτας ἔχοντας καὶ δορυφόρους· δηλ: τὴν Γῆν, τὸν Δία, τὸν Κρόνον, τὸν Οὐρανὸν, καὶ τὸν Ποσειδῶνα.
Ὁ δορυφόρος τῆς Γῆς εἶναι ἡ Σελήνη· ἀλλὰ περὶ αὐτῆς θέλομεν λαλήσει κατόπιν ἐκτενέστερον.
Ὁ δὲ Ζεὺς ἔχει τέσσαρας ἀκολούθους, οἵ τινες διακρίνονται μόνον διὰ τῶν τηλεσκοπίων. Ἡ περὶ ἑαυτοὺς περιστροφική των κίνησις εἶναι ἴση μὲ τὴν περὶ τὸν Δία περιφοράν των. Αὕτη δὲ ἡ περιφορὰ δὲν εἶναι πολυχρόνιος· ἐπειδὴ τοῦ μὲν πλησιεστέρου εἰς τὸν Δία ἐπιτελεῖται εἰς μίαν ἡμέραν καὶ 18 ὥρ: τοῦ δὲ ἀπωτάτου, εἰς 16: ἡμέρας καὶ 16: ὥρας.
65. Ἐκ τούτου συνάγεται, ὅτι οἱ δορυφόροι οὗτοι πρέπει νὰ ὑπόκηνται καὶ εἰς συχνὰς ἐκλείψεις· καὶ ἐπειδὴ αἱ τῆς Σελήνης εἶναι σπανιώταται, οἱ Ἀστρονόμοι καὶ οἱ περιηγηταὶ μεταχειρίζονται συχνότατα τὰς τῶν δορυφόρων πρὸς εὕρεσιν τοῦ μήκους, κατὰ τὴν ὁποίαν προεξηγήσαμεν μέθοδον (41).
