Σελίδα:Γεωγραφία Στοιχειώδης.pdf/39

Από Βικιθήκη
Η σελίδα αυτή έχει ελεγχθεί για πιθανά λάθη.
23
ΠΕΡ. Β′. ΜΕΡΟΣ Α′. ΚΕΦ. Β′.

τοῦ Ἄρεως καὶ τοῦ Διὸς, ὀνομασθέντες, οἷον Φλορὶς, Ἑστία κλ. εἶναι τόσον μικροὶ, ὥστε ἀδύνατον νὰ γνωρισθῶσιν ἀκριβῶς αἱ καταμετρήσεις τοῦ ὄγκου των, καὶ ὀνομάζονται τηλεσκοπικοὶ Πλανῆται· διότι δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ τοὺς ἴδωσιν ἄλλως εἰμὴ μὲ πολλὰ ἰσχυρὰ (πολλοὶ μεγεθυντικὰ) τηλεσκόπια. Διὰ τοῦτο καὶ οὗτοι καὶ οἱ λοιποὶ 34. τῶν ὁποίων παρελείψαμεν τὰ ὀνόματα, δὲν ἀνεκαλύφθησαν εἰμὴ μετὰ τὴν εὕρεσιν τῶν τοιούτων ἰσχυρῶν τηλεσκοπίων. Ὅλοι δὲ οὗτοι οἱ τηλεσκοπικοὶ φαίνονται εἰς τὸ μεταξὺ τοῦ Ἄρεως καὶ τοῦ Διὸς ἀπόστημα.

Μεγαλήτεροι δὲ τῆς Γῆς εἷναι: ὁ Ζεὺς 4,470 φορὰς· ὁ Κρόνος χιλί: ὁ Οὐρανὸς 82 καὶ ὁ Ποσειδῶν 110 φοράς.

Περιστροφὴ καὶ σχῆμα αὐτῶν.

54. Ὁ Ἑρμῆς, ἡ Ἀφροδίτη καὶ ὁ Ἄρης περιστρέφονται περὶ τὸν ἴδιόν των ἄξονα ἰσοχρόνως σχεδὸν μὲ τὴν Γῆν, ἤγουν εἰς μίαν ἡμέραν· ὁ Ζεὺς καὶ ὁ Κρόνος εἰς 4/10 ἡμέρας ὡς ἔγγιστα, ἢ εἰς 10 ὥρας περίπου. Ἐκ τούτου κατανοεῖται, ἀφ’ οὗ εἶναι τόσον μεγαλήτεροι τῆς Γῆς (53), ὅτι ἡ περιστροφὴ αὐτῶν εἷναι ταχυτάτη. Ἡ τοῦ Διὸς συγκρινομένη μὲ τὴν περιστροφὴν τῆς Γῆς εἶναι 26 φορὰς ταχυτέρα· ἡ δὲ τοῦ Κρόνου 22 φοράς· ἡ τοῦ Οὐρανοῦ καὶ ἡ τοῦ Ποσειδῶνος ἀγνοοῦνται ἕνεκα τῆς μεγίστης αὐτῶν ἀφ’ ἡμῶν ἀποστάσεως.

55. Ἐκ τῆς παρατηρήσεως ἀπεδείχθη, ὅτι ὅλοι αὐτοὶ οἱ Πλανῆται εἶναι ὁμοιόσχημοι μὲ τὴν Γῆν, ἤγουν ὅτι εἶναι πρὸς τὸν Ἰσημερινόν των ἐξωγκωμένοι (φουσκωμένοι), καὶ πεπιεσμένοι πρὸς τοὺς Πόλους. Ἐβεβαιώθησαν δὲ προσέτι, ὅτι ἡ πίεσις αὕτη εἶναι σχεδὸν κατὰ λόγον τῆς ταχύτητος τῆς περιστροφῆς. Ὁ Ζεύς π. χ. ὅστις περιστρέφεται εἰς ἑαυτὸν 26 φορὰς ταχύτερα παρὰ τὴν Γῆν, εἶναι πεπιεσμένος 1/12 ἢ εἰκοσιπεντάκις πλέον ἢ ἐκείνη· ἐκ τούτου δὲ πρέπει νὰ συμπεράνωμεν, ὅτι ἡ κίνησις τῆς περιστροφῆς εἶναι τὸ αἴτιον τῆς πιέσεως.

Καὶ τῷ ὄντι εἶναι γνωστὸν ὅτι τὰ σώματα τὰ στρεφόμενα περί τι κέντρον, τείνουν εἰς τὸ νὰ ἀπομακρυνθῶσιν ἀπ’ αὐτοῦ μὲ πλέον περισσοτέραν ὁρμὴν, ὅσον καὶ ἡ κίνησίς των εἶναι ταχυτέρα· τοῦτο ὀνομάζουσιν ἐνέργειαν τῆς ἀποκέντρου δυνάμεως· αὕτη δὲ ἀντίκειται εἰς τὴν ἐνέργειαν τῆς βαρύτητος, ἢ τῆς ἐπικέντρου δυνάμεως, ἥτις φέρει πρὸς τὸ κέντρον. Διὰ ταῦτα εἰς καθένα Πλανήτην, καθὼς καὶ εἰς τὴν Γῆν, τὸ μέρος τὸ πλησιάζον εἰς τὸν Ἰσημερινὸν ὅπου ἡ κίνησις εἶναι ταχυτάτη, ἔπρεπε νὰ ἀπομακρυνθῇ ἀπὸ τὸ κέντρον, ἤγουν νὰ φουσκωθῇ ἢ νὰ ἐξογκωθῇ· ἡ δὲ ἐξόγκωσις αὕτη