Σελίδα:Γεωγραφία Στοιχειώδης.pdf/36

Από Βικιθήκη
Η σελίδα αυτή έχει ελεγχθεί για πιθανά λάθη.
20
ΣΤΟΙΧ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ

ναι εἰς μοίρας τοῦ πλάτους. Αἱ δὲ ἄλλαι δύο (ἡ εἰς τὰ ἄνω καὶ ἡ εἰς τὰ κάτω) εἰκονίζουσι τὸν Ἰσημερινὸν διῃρημένον καὶ αὐτὸν εἰς μοίρας τοῦ μήκους. Αἱ ἀπὸ δεξιῶν πρὸς τὰ ἀριστερὰ ἠγμέναι καμπύλαι γραμμαὶ εἰκονίζουσι τοὺς παραλλήλους· αἱ δὲ ἀπὸ τὰ ἄνω πρὸς τὰ κάτω, τοὺς μεσημβρινοὺς. Ἐκ τούτων δὲ κατανοεῖται εὐκόλως, ὅτι τοῦ ἀνοιγομένου ἐνώπιον ἡμῶν πίνακος τὸ δεξιὸν μέρος (δηλ. τὸ ἀντικρίζον εἰς τὴν δεξιάν ἡμῶν χεῖρα) ἀντικρίζει εἰς τὴν ἀνατολήν· τὸ δ’ ἀπέναντι, εἰς τὴν δύσιν· τὸ κάτω εἰς τὴν Μεσημβρίαν, καὶ τὸ ἄνω εἰς τὴν Ἄρκτον.

Ὅταν, δοθέντων τοῦ μήκους καὶ τοῦ πλάτους μιᾶς πόλεως, θέλω νὰ εὕρω τὴν θέσιν αὐτῆς ἐπὶ τοῦ χάρτου, πρέπει πρῶτον νὰ βεβαιωθῶ τίς εἶναι ὁ πρῶτος Μεσημβρινὸς (ἤτοι πόθεν διαβαίνει (31) ὁ τοῦ προκειμένου χάρτου, καὶ τίς ὁ Μεσημβρινὸς, ἀφ’ οὗ ἐλήφθη τὸ διδόμενον πλάτος, καὶ ἐὰν δὲν ἦναι ὁ αὐτὸς, πράσσωμεν ὅ,τι εἴπομεν ἀνωτέρω (32)· ἔπειτα ἀριθμοῦντες, τὰς μὲν μοίρας τοῦ δοθέντος μήκους ἐπὶ τῆς γραμμῆς τῆς εἰκονιζούσης τὸν Ἰσημερινὸν διὰ νὰ σημειώσωμεν τὸν ἀπ’ αὐτῆς, ἢ πλησίον αὐτῆς, ἀρχόμενον μεσημβρινὸν τοῦ τόπου· τὰς δὲ τοῦ δοθέντος πλάτους ἐπὶ τῆς γραμμῆς τῆς εἰκονιζούσης τὸν πρῶτον Μεσημβρινὸν, καὶ σημειοῦμεν ὁμοίως τὸν ἀρχόμενον ἐκεῖθεν παράλληλον, ὅπου δὲ οὗτος διασταυροῦται μὲ τὸν σημειωθέντα μεσημβρινὸν, ἐκεῖ που ὑπάρχει ἡ ζητουμένη πόλις. Οὕτω θέλεις εὐρεῖ τὴν πόλιν τῶν Παρισίων, φέρ’ εἰπεῖν, ἔχουσαν πλάτος 49° ἐπὶ μὲν τῶν πινάκων τῶν ἐχόντων πρῶτον μεσημβρινὸν τὸν δι’ αὐτῆς ταύτης τῆς πόλεως διερχόμενον, κειμένην ὅπου ὁ διὰ τῆς 49° διερχόμενος παράλληλος διασταυροῦται μὲ αὐτὸν τὸν πρῶτον μεσημβρινόν· ἐπὶ δὲ τῶν ἐχόντων πρῶτον μεσημβρινὸν τὸν ἐκ τῆς νήσου Φέῤῥου, ὅπου ὁ ἄνω ῥηθεὶς παράλληλος διασταυροῦται μὲ τὸν ἀπὸ τῆς 20° ἀπὸ τοῦ πρώτου μεσημβρινοῦ ἀρχόμενον μεσημβρινόν.

Διὰ νὰ γνωρίσω δὲ τὴν ἀπ’ ἀλλήλων ἀπόστασιν δύο πόλεων ἐπὶ τοῦ πίνακος, λαμβάνω διὰ διαβήτου τὸ μῆκος τῆς κλίμακος (48) καὶ μὲ τό αὐτὸ διάνοιγμα φέρω αὐτὸν ὁσάκις χωρεῖ εἰς τὸ μεταξὺ τῶν δύο πόλεων διάστημα· ἐννοεῖται, ὅτι τὸ διάστημα τοῦτο θέλει εἶσθαι τοσάκις ἶσον εἰς μίλλια, ὅσα περιέχει ἡ κλίμαξ, ἢ τὸ ληφθὲν μέρος τῆς κλίμακος, ἐὰν τύχῃ μικροτέρα αὐτῆς ἡ μεταξύ τῶν δύο τόπων ἀπόστασις. Πρέπει δὲ νὰ σημειώσωμεν, ὅτι ἡ οὕτω λογιζομένη ἀπόστασις κατ’ εὐθεῖαν γραμμήν δύναται νὰ ἦναι βραχυτέρα τῆς πραγματικῆς, ὅταν συλλογισθῶμεν τὰς πρὸς ὁδοιπορίαν ὁδοὺς λαμβανούσας διαφόρους ἑλιγμοὺς ἕνεκα τοῦ δυσβάτου τῶν τόπων, τῶν ὀρέων κλ.