Σελίδα:Γεωγραφία Στοιχειώδης.pdf/203

Από Βικιθήκη
Η σελίδα αυτή έχει ελεγχθεί για πιθανά λάθη.
187
ΠΕΡ. Β′. ΜΕΡΟΣ Β′. ΒΙΒΛ. Β′. ΚΕΦ. Α′.

τῶν Σποράδων νήσων, καὶ ἀπὸ τὰς Κυκλάδας (278). Περιλαμβάνει δὲ τὸ Βασίλειον τοῦτο 2,430 λευγ: τετραγ: ἐπιφάνειαν περίπου καὶ ὑπὲρ τὸ ἓν ἑκατομ: κατοίκων ([1]).

ΙΣΤΟΡΙΚΟΝ. Ἡ Ἑλλὰς, ἀφ’ οὗ ὑπεδουλώθη ὑπὸ τῶν Ῥωμαίων, καὶ προσετέθη ἔπειτα εἰς τὴν τῆς Ἀνατολῆς Αὐτοκρατορίαν τῶν Ῥωμαίων, ἢ εἰς τὸ Βυζαντινὸν βασίλειον κατὰ τὸ 395 μ. Χ. ἔπαθεν ἀλληλοδιαδόχως πολλὰς συμφορὰς ἐκ τῶν ἀλλεπαλλήλων ἐπιδρομῶν διαφόρων λαῶν βαρβάρων τῆς Ἄρκτου, ἔπειτα ἐξουσιάσθη ὑπὸ τῶν Φράγκων σταυροφόρων, ὑπὸ τῶν Ἑνετῶν, καὶ τέλος ὑπὸ τῶν Τούρκων, ἀπὸ τὸ κράτος τῶν ὁποίων μετὰ ὀκταετὴ καταστρεπτικὸν πόλεμον ἀποσπασθεῖσα, ἀνεγνωρίσθη ἀνεξάρτητος ὁριστικῶς κατὰ τὸ 1830. Ἐκ τούτων δὲ τῶν ἀλλεπαλλήλων συμφορῶν καὶ ὁ τόπος ἠρημώθη καὶ μετηλλάγη, καὶ οἱ ὀλίγοι μείναντες κάτοικοι ἐξεβαρβαρώθησαν. Κατ’ αὐτὸ τὸ διάστημα τοῦ σιδηροῦ αἰῶνος τῆς Ἑλλάδος μόλις ὀλίγαι τινες τῶν σημαντικῶν πόλεων διασωθεῖσαι, μικραὶ καὶ ταπειναὶ, διεφύλαξαν καὶ τὰ ἀρχαῖα αὐτῶν ὀνόματα παρεφθαρμένα τὰ πλειότερα. Μετὰ δὲ τὴν ἔλευσιν τοῦ βασιλέως, γενομένου τοῦ διοργανισμοῦ τοῦ νέου βασιλείου, ἐδόθησαν τὰ ἀρχαῖα ὀνόματα εἰς τὰς ἐπαρχίας, εἰς τὰς πόλεις καὶ εἰς τοὺς δήμους· ἀλλ’ οἱ ἀναλαβόντες αὐτοὶ τὰ ἀρχαῖα ὀνόματα τόποι δὲν εὑρίσκονται ὅλοι ἀκριβῶς εἰς τὴν αὐτὴν τοποθεσίαν τῶν ὁμωνύμων των ἀρχαίων, ἀλλὰ κατὰ τὸ μᾶλλον καὶ ἧττον τινὲς ἀπέχουσιν ἐκείνων, τῶν ὁποίων αἱ ἀληθεῖς τοποθεσίαι γνωρίζονται ἀπὸ λείψανα ἐρειπίων, ἐπιγραφῶν κλπ. Τὸ αὐτὸ συνέβη καὶ ὡς πρὸς τὰ ὅρια καὶ τήν κατάταξίν τινων ἐκ τῶν ἐπαρχιῶν, ὥστε τινὲς εἰς ἄλλο τμῆμα ἀνήκουσαι τὸ παλαιὸν, συγκατετάχθησαν τὴν σήμερον εἰς ἄλλου τμήματος ἢ νομοῦ ἐπαρχίας.

Σημ. Ὅλη ἡ νῦν ὀνομαζομένη Ἑλλὰς εἶναι τόπος ἐν γένει ὀρεινὸς καὶ εὔκρατος, διακοπτόμενος ἀπὸ κοιλάδας καὶ πεδιάδας εὐφόρους. Καὶ ἐκ τῶν τριῶν μερῶν (ἀπὸ Ἀν. Μ. καὶ Δ.) περικυκλούνενος ὑπὸ τῆς θαλάσσης, ἔχει κόλπους πολλοὺς (251) καὶ λιμένας ἀξιολόγους πανταχοῦ, καταστήνοντας αὐτὸν ἐπιτηδειότατον εἰς τὴν ναυτιλίαν καὶ τὸ ἐμπόριον. Ἡ Ἑλληνικὴ σειρὰ τῶν ὀρέων (116) ἡ Πίνδος διακλαδιζομένη, διέρχεται ὅλην τὴν Στερεὰν Ἑλλάδα, ἐξ ὧν τὰ ὀνομαστότερα εἶναι, εἰς τὰ μεθόρια τῆς Θεσσαλίας, ἡ Ὄρθρυς, καὶ ἡ Οἴτη, ἥτις ἀποπερατουμένη εἰς τὸν Μαλιακὸν κόλπον σχηματίζει μετὰ τῆς θαλάσσης τὴν διόδον τῶν Θερμοπυλῶν (263)· εἰς δὲ τὴν Φωκίδα ὁ Παρνασσὸς, καὶ ὁ Κιθαιρὼν εἰς τὴν Βοιωτίαν κτλ. εἰς δὲ τὴν Πελοπόννησον ἡ Κυλλήνη (Ζήρια) πρὸς τὰ βόρεια μέρη, καὶ ὁ Ταΰγετος πρὸς Μ: εἰς τὴν Λακωνίαν, φθάνων εἰς τὴν θάλασσαν, καὶ σχηματίζων τὰ δύο ἀκρωτήρια, τὸν Μαλέαν καὶ τὸ Ταίναρον. Ποταμοὶ δὲ εἶναι ὀλίγοι οἱ μεγάλοι, οἷον τὸ Ἀσπροπόταμον (Ἀχελῷος) ἀπὸ τῆς


  1. Εἰς τὰ περὶ Ἀρχαίας Γεωγραφίας διαγράψαντες κατ’ ἔκτασιν τὰ περὶ Ἑλλάδος (ἴδ. Μέρ. Β′. Βιβλ. Α′. Κεφ. Γ′. 251) δηλ. περί τε τῆς φυσ: Γεωγραφίας αὐτῆς καὶ περὶ τῆς τότε πολιτικῆς διαιρέσεως διαλαβόντες, περιττὸν κρίνομεν ἐνταῦθα νὰ ἐπαναλάβωμεν τὰ ἐκεῖ ῥηθέντα, μάλιστα τὰ περὶ Φυσικῆς Γεωγραφίας, οἷον τὰ περὶ ὀρέων, ποταμῶν, κόλπων κλπ, διότι ὑποθέτομεν ὅτι οἱ ἀναγνῶσται ἡμῶν ἐμελέτησαν πρότερον διδαχθέντες τὴν ἀρχαίαν Γεωγραφίαν, καὶ μάλιστα τὴν τῆς ἀρχαίας Ἑλλάδος, τὴν ὁποίαν ἀγνοοῦντες δὲν δύνανται οὐδένα τῶν Ἑλλήνων συγγραφέων νὰ ἐννοήσωσιν, οὐδὲ τὴν ἀρχαίαν ἱστορίαν νὰ διδαχθῶσι. Δι τοῦτον τὸν λόγον, ὀλίγα διαλαμβάνοντες ἐνταῦθα περὶ τῆς Φυσικῆς Γεωγραφίας, περιοριζόμεθα νὰ ἐκθέσωμεν τὰ περὶ τῆς νῦν πολιτικῆς διαιρέσεως τῆς Ἑλλάδος, περὶ τῶν ὁρίων αὐτῆς, ἐπαρχιῶν, πόλεων κλ. ἀναφέροντες πάντα πρὸς τὰ τῆς Γεωγραφίας τῆς ἀρχαίας Ἑλλάδος, τὴν ὁποίαν ἀπὸ τῶν παραγρ. 251 ἕως 282 (πάλιν ἐπαναλέγομεν) οὗ μόνον πρέπει νὰ προδιδαχθῶσιν οἱ μαθηταὶ πρὸ τῆς διδασκαλίας περὶ τῆς νῦν Ἑλλάδος καὶ τῆς Εὐρωπαϊκῆς Τουρκίας, ἀλλὰ καὶ ἐνταῦθα φθάνοντες ὠφέλιμον εἶναι νὰ μελετῶσι κατὰ σύγκρισιν.