Σελίδα:Γεωγραφία Στοιχειώδης.pdf/17

Από Βικιθήκη
Αυτή η σελίδα έχει εγκριθεί.
ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΟΥΣ
ΠΕΡΙΟΔΟΥ Β′.
ΜΕΡΟΣ Α′.

1. Η επιστημη ἡ περὶ τὴν περιγραφὴν τῆς Γῆς ἀσχολουμένη ὀνομάζεται Γεωγραφία. Τὰ δὲ τῆς Γηΐνου σφαίρας κατὰ διαφόρους ὄψεις δυνάμεθα νὰ στοχασθῶμεν· ὅθεν καὶ ἡ Γεωγραφία εἰς τρία πρώτιστα μέρη διαιρεῖται, εἰς Κοσμογραφίαν (ἢ μαθηματικὴν Γεωγραφίαν), εἰς φυσικὴν Γεωγραφίαν καὶ εἰς πολιτικήν. Ἡ Κοσμογραφία ἢ ἡ Μαθηματικὴ Γεωγραφία διαλαμβάνει περὶ τοῦ μεγέθους καὶ περὶ τοῦ σχήματος τῆς Γῆς καὶ περὶ τῶν σχέσεων αὐτῆς πρὸς τὰ λοιπὰ μέρη τοῦ Παντός. Ἡ Φυσικὴ Γεωγραφία ἐξετάζει τὸν συσχηματισμὸν τῆς Γηΐνου σφαίρας, διῃρημένης εἰς Στερεὰς, καὶ εἰς Θαλάσσας, καὶ περικυκλουμένης ὑπὸ τῆς ἀτμοσφαίρας. Ἡ δὲ Πολιτικὴ τέλος, στοχαζομένη τὴν Γῆν ὡς κατοικίαν τοῦ ἀνθρώπου, μᾶς διδάσκει τίνας διαιρέσεις κατ’ ἐπικρατείας ἔχουσιν εἰς αὐτὴν οἱ ἄνθρωποι συστημένας, τὰς κατ’ αὐτὰς συνῳκισμένας πόλεις, τὸν πληθυσμὸν, τὸ εἶδος τοῦ πολιτεύματος, τὴν θρησκείαν, τὸν πολιτισμὸν κτλ. ἑκάστου ἔθνους.


ΒΙΒΛΙΟΝ Α′.
ΚΟΣΜΟΓΡΑΦΙΑ

2. Καὶ διὰ μόνης ἁπλῆς παρατηρήσεως κατανοοῦμεν, ὅτι ὅλα τὰ εἰς τὸν οὐρανὸν διεσπαρμένα ἄστρα στρέφονται περὶ τὴν Γῆν εἰς μίαν ἡμέραν καὶ μίαν νύκτα, ἤγουν εἰς διάστημα 24 ὡρῶν. Τῷ ὄντι βλέπομεν τὸ λαμπρότατον ἀπὸ ὅλα τὰ ἄστρα, τὸν Ἥλιον, ὅτι ἀνατέλλει καθ’ ἡμέραν ἀπὸ ἓν μέρος, τὸ ὁποῖον λέγομεν Ἀνατολὴν, διατρέχει ὅλην τὴν ἔκτασιν τοῦ οὐρανοῦ, καὶ καταντᾷ ἵνα δύῃ εἰς τὸ ἀντίθετον μέρος, τὸ ὁποῖον λέγεται Δύσις, καὶ ὅτι ἐπανέρχεται πάλιν τὴν ἐπαύριον εἰς τὴν Ἀνατολήν. Τὸ αὐτὸ παρατηροῦμεν, ὅτι κάμνουσι καὶ ὅλοι οἱ ἄλλοι ἀστέρες· φαίνονται ὅτι, εἰς τὸ αὐτὸ διάστημα τοῦ καιροῦ κινούμενοι, περιγράφουσι κύκλους περὶ τὴν Γῆν, καὶ ἡ κοινὴ