δὲ καὶ μεταλλεῖα σιδήρου, μολύβδου, χαλκοῦ, λιθανθράκων ὀρυγεῖα (152), καὶ παντοῖα ἐργοστάσια παντὸς εἴδους χειροτεχνημάτων, τσοχῶν μάλιστα, ταπήτων, φαρφουριῶν, καθρεπτῶν, ὑφασμάτων παμβακηρῶν καὶ λινῶν, μετάξης κ.λ. τῶν ὁποίων τὴν εὐτέλειαν δὲν ὑπερβαίνουσι τὰ οὐδενὸς ἄλλου τόπου ὁμοειδῆ χειροτεχνήματα.
356. Ἡ Γαλλία πρὶν τῆς πολιτικῆς αὐτῆς μεταβολῆς (τῶν 1789) ἦτο διῃρημένη εἰς 32 διοικήσεις ἢ διοικητικὰς τοπαρχίας· τὴν σήμερον δὲ διαιρεῖται εἰς 86 μεγάλας ἐπαρχίας (Δεπαρταμέντα λεγομένας) ἢ νομοὺς, τῶν ὁποίων ἡ ὀνομασία ἐλήφθη ἀπὸ τοὺς εἰς αὐτὰς εὑρισκομένους ποταμοὺς, ὄρη, πηγὰς, βράχους, ἢ θαλάσσας βρεχούσας τὰς ἀκτὰς αὐτῶν.
357. Ποταμοί. Οὗτοι συνέρχονται εἰς 6 λεκανοπέδια (171) πρώτιστοι τὰ ἑξῆς. ά.) τὸ τοῦ Σηκουάνα (308), ὅς τις δέχεται δεξιόθεν μὲν τὸν Αὕβον, τὸν Μάρνην (Ματρώναν), τὸν Οὐάσην αὐξόμενον ὑπὸ τοῦ Αἴσνου· ἀριστερόθεν δὲ τὸν Ὑόννην καὶ τὸν Εὖρον.—β′.) τὸ τοῦ Λείγηρος, ὅς τις δέχεται ἐκ δεξιῶν τὸν Νίευρον, Μαυένην αὐξόμενον ἀπὸ τὸν Σάρτην· ἐξ ἀριστερῶν τὸν Ἐλαύηρα, Λουαρέτιον, Σιέρον, Ἴνδρον, Σεύρην.—γ′.) τὸ τοῦ Γαρούνα δεχομένου ἐκ δεξιῶν τὸν Ἀρίεγον, τὸν Τάρνον αὐξόμενον ἀπὸ τὸν Αὐειρόνον, τὸν Λότον, Δορδόνην κτλ.—δ′.) τὸ τοῦ Ῥοδανοῦ (Rhône), ὅς τις πηγάζει εἰς τὰς Ἄλπεις, διαβαίνει διὰ τῆς Λεμάνης λίμνης τῆς Γενεύης εἰς τὴν Ἑλβετίαν, ἐμβαίνει εἰς τὴν Γαλλίαν παρὰ τὴν Γενεύην, καὶ δέχεται ἐκ δεξιῶν τὸν Αἴνην, Σῶνα (Ἄραρα), αὐξόμενον ἀπὸ τὸν Δοῦβιν, τὸν Ἀρδέσην, καὶ τὸν Γάρδον· ἐξ ἀριστερῶν δὲ τὸν Ἴσαρα, Δρόμην, Σουλγᾶν, Δρουεντίαν.—έ.) τὸ τοῦ Ῥήνου, ὅς τις δέχεται ἐπὶ τῆς ἀριστερᾶς του ὄχθης τὸν Μοσέλλαν αὐξόμενον ἀπὸ τὸν Μέρτην.—στ′.) τὸ τοῦ Μεύση (Meuse).
358. Παρεκτὸς τῶν ἀνωτέρω ποταμῶν εἶναι καὶ ἄλλοι μικρότεροι ἐκβάλλοντες εἰς τὴν θάλασσαν· οἷον ὁ Σόμμης καὶ Ὅρνος ἐκβάλλουσιν εἰς τὴν Μάγχην· ὁ Βιλλαίνης, αὐξόμενος ἀπὸ τὸν Ἴλλον, ὁ Σιαράντης, ὁ Ἄδουρος χύνονται εἰς τὸν κόλπον τῆς Γασκονίας· ὁ Τέτος, Αὖδος, Ἔρωλτος, Οὐάρος, εἰς τὴν Μεσόγειον θάλασσαν.
359. Οἱ ποταμοὶ οὗτοι καταβαίνουσιν ἀπὸ πολλάς σειρὰς ὀρέων σχηματιζόντων ἓξ λεκανοπέδια πρώτιστα, ὡς εἴπομεν ἀνωτέρω (357) καὶ εἰς δύο κλιτύας ἀποληγόντων, τὴν πρὸς τὴν Μεσόγειον θάλασσαν, καὶ τὴν πρὸς τὸν Ὠκεανὸν καὶ τὰς παρ’ αὐτοῦ συστηνομένας θαλάσσας, τὴν βορείαν, τὴν τῆς Μάγχης κτλ.—Τὰ ὄρη ταῦτα ἀπὸ τὸ Β-Ἀνατ. πρὸς τὸ Ν-Δυτ. διευθυνόμενα εἰσὶν αἱ Ἄλπεις, τὰ Ὕρα (Ἰουράσιος τῶν παλ. jura), τὰ Οὐόσγια, τὰ ὄρη τῆς Αὐερνίας, μεταξὺ τῶν ὁποίων εἶναι τὸ Κάνταλον, τὸ Πουΰδομον, αἱ Κηβένναι καὶ αἱ Κορβιέραι αἱ μετὰ τῶν Πυρηναίων συνδεόμεναι (328 β).
360. Μ’ ὅλον τὸ πλῆθος τούτων τῶν ποταμῶν, τῶν πλειοτέρων πλευστῶν καὶ χρησιμευόντων εἰς εὐκολωτέραν μετακόμισιν τῶν προϊόντων, διώρυξαν καὶ πολλὰς διώρυγας συγκοινωνητικάς. Τοιαῦται εἰσὶν αἱ κυριώτεραι· ἡ Μεσημβρινὴ διώρυξ, ἡ καὶ τοῦ Λαγκεδόκου λεγομένη, ἢ τῶν δύο θαλασσῶν, διότι ἑνόνει τὴν Μεσόγειον θάλασσαν μὲ τὸν Γαρούναν εἰς τὴν Τολῶσσαν, καὶ ἑπομένως μὲ τὸν Ὠκεανόν· ἡ διώρυξ τῆς Βουργονίας, μεταξὺ τοῦ Σῶνος καὶ Ὑόννη· ἡ τοῦ Κέντρου διώρυξ, μεταξὺ τοῦ Σῶνος καὶ Λουάρη· ἡ τοῦ Βριάρου, μεταξὺ τοῦ Σηκουάνα καὶ Λουάρη· ἡ τοῦ Σαιγκεντίνου, μεταξὺ τοῦ Σόμμη καί τοῦ Ἐσκότου, κτλ.—Ἐκτὸς δὲ τῶν ἀπειραρίθμων ἁμαξιτῶν ὁδῶν, δι’ ὧν συγκοινωνοῦσιν ὅλοι οἱ νομοὶ πρὸς ἀλλήλους, κατεσκεύασαν καὶ ἐκτεταμένα συμπλέγματα σιδηροδρόμων, κατὰ διαφόρους διευθύνσεις διατεμνόντων τὴν χώραν καὶ ἐπιταχυνόντων τὴν μεταξὺ τῶν σημαντικωτέρων πόλεων καὶ τῆς πρωτευούσης συγκοινωνίαν·
