σματα ἐκεῖνα τῶν ἡλίων, ἅτινα σχηματίζουσι τὸν Γαλαξίαν. Οὕτως ἤρξατο ἡ ἀνακάλυψις κόσμου ἀπείρως μεγάλου.
Μετὰ καιρὸν ὁ Ὀλλανδὸς Leeuwenhoek κατεσκεύασε μικροσκόπιον, δι’ οὗ ἀνεκάλυψε τὸν ἀπείρως μικρὸν κόσμον.
Οἱ κάτοικοι τοῦ νέου τούτου κόσμου ζῶσι παντοῦ· παρ’ ἡμῖν καὶ ἐν ἡμῖν· ἡ ὕπαρξίς των εἶναι στενῶς συνδεδεμένη μετὰ τῆς ἡμετέρας.
Σταγὼν ὕδατος, θεωμένη διὰ τοῦ μικροσκοπίου, παρουσιάζει τὸ θαυμαστὸν θέαμα ὠκεανοῦ, ἐν ᾧ μικρὰ καὶ κοῦφα ὄντα πλέουσιν εὐχαρίστως ἀνερχόμενα καὶ κατερχόμενα, περιστρεφόμενα, βαλλίζοντα ἐκ δεξιῶν πρὸς τὰ ἀριστερὰ, ἢ συστρεφόμενα περὶ ἑαυτὰ μὲ τὴν ἐπισημότητα στρεφομένου δερβίσου.
Ἀδύνατον εἶναι νὰ περιγράψωμεν τοὺς ποικίλους τύπους τῶν ζωϋφίων τούτων, ἀφ’ οὗ μάλιστα καί τινα τούτων ἀλάσσουσιν μορφὴν ὑπ’ αὐτοὺς τοὺς ὀφθαλμοὺς τοῦ παρατηρητοῦ. Εἶναι σκωληκοειδῆ, ὠοειδῆ καὶ ἐπιμήκη. Λαμβάνουσι μορφὴν στροβίλου, κωδονίσκου, σφαίρας, τριγώνου ἢ ῥόδου· κατέρχονται ὡς δάκρυα. ἀνέρχονται ὡς πομφόλυγες, ἕρπουσιν ὡς ἑρπετὰ, ἀσπαίρουσιν ὡς σκώληκες καὶ διατρέχουσι τὸ διάστημα τῆς σταγόνος, ὡς βολίδες... πλὴν ὁ γενικὸς χαρακτήρ των εἷναι ἀπεριόριστος ἀδηφαγία καὶ ὑπερβολικὴ καὶ ἄπαυστος ζωηρότης· πᾶσαν ὥραν τῆς ἡμέρας καὶ τῆς νυκτὸς κινοῦνται· ὁ ὕπνος καὶ ἡ ἀναψυχὴ τοῖς εἶναι ἄγνωστα.
Ὁτὲ μὲν σχηματίζουσι κοινωνίας ἀναριθμήτους ζῶντα ἐν τελείᾳ ἁρμονία, ἄλλοτε δὲ συνάπτουσι φονικωτάτας μάχας κινοῦντα κατ’ ἀλλήλων ζωηροτάτας καί ἀλλεπαλλήλους φάλαγγας.
Καί τινων μὲν τούτων ἡ ζωὴ διαρκεῖ ἐπὶ ὥραν, ἄλλων δὲ ἐπὶ ὁλόκληρον ἡμέραν· ἐκεῖνα δὲ ὅσων ἡ ὕπαρξις παραταθῆ ἐπὶ ἑβδομάδα θεωροῦνται ὡς πατριάρχαι, ἰδόντες παρελθόντας αἰῶνας καί γενεάς.
Εἴδη τινὰ τούτων ἀντέχουσι καὶ εἰς τὸ σφοδρώτερον ψῦχος, εἰς τὸ ὁποῖον ἄνθρωπος δὲν θὰ ἀντεῖχε, καὶ ἐξέρχονται ζῶντα ἐκ τῆς διαλυομένης χιόνος· ἄλλα δὲ δὲν εὐχαριστοῦνται, ἢ ἐν θερμότητι ζέοντος ὕδατος.
Δὲν παρουσιάζουσι δὲ ὀλιγωτέρας ποικιλίας ἐν τῷ ἀναστήματι, ἢ ἐν τῇ μορφῇ των. Τὰ πάντα εἶναι σχετικὰ ἐν τῷ κόσμῳ τούτῳ καὶ ὑπάρχουσι μικρὰ καὶ δι’ αὐτὰ ἔτι τὰ ὄντα, ὧν ἡ εὐτέλεια ὑπεκφεύγει τὰς αἰσθήσεις μας.
Εὑρίσκονται ζωΰφια παντοῦ εἰς κάθε μέρος τοῦ κόσμου· ἐν τῷ ἀέρι, ἐν τῷ ὕδατι, ἐν τοῖς σώμασι τῶν φυτῶν καὶ τῶν ζώων· κατοικοῦσιν εἰς τὰ γλυκέα, ὥς καὶ εἰς τὰ ἁλμυρὰ ὕδατα, εἰς τὰ κινούμενα, ὡς καὶ εἰς τὰ λιμνάζοντα· καὶ εἶναι ἀνάγκη νὰ τὸ εἴπωμεν; εἰς τὸ αἷμα μας, εἰς τοὺς μῦς. εἰς τὰ ὄργανα τοῦ σώματός μας! Τὰ παράσιτα ἀποτελοῦσι μέρος τῆς ὑπάρξεώς μας· ζῶσιν ἐξ ἡμῶν! Καταπίνομεν μυριάδας ἐν ἑκάστῃ πόσει μας καί δὲν ῥοφῶμεν ὀλιγώτερα ἐν τῇ ἀναπνοῇ μας.
Καὶ ἐὰν εἶναι περιστάσεις, καθ’ ἃς εἶναι δι’ ἡμᾶς ἐχθροὶ ἐπικίνδυνοι, οὐχ’ ἧττον πολλάκις παρέχουσιν ἡμῖν μεγάλας ὑπηρεσίας· εἶναι τέλος ἐνεργητικὰ αἴτια τῆς ὑγιεινότητός μᾶς.
Ἤ ζῶσα αὕτη κόνις, τὰ ἔμψυχα ταῦτα ἄτομα μᾶς ἀπαλάττουσι τῆς τῶν ἐν ἀποσυνθέσει φυτῶν ζυμώσεως, ἥτις ἤθελε μολύνει τὸν ἀναπνεόμενον ἀέρα· πρὸς δὲ κατατρώγουσι καὶ τὰς σαπρὰς ὕλας, αἵτινες διαφθείρουσι τὰ ὕδατα. Τὸ δὲ καλλίτερον εἶναι ὅτι τὰ ζωΰφια ταῦτα, ἅτινα μετ’ οὗ πολὺ ἤθελον εἷσθαι αἴτια νόσου, καταστρέφονται μεταξύ των: Τὸ τρῶγον τρώγεται.
Αἱ κινούμεναι φάλαγγές των εἶναι ἀντικείμενον λείας μεγαλειτέρων τοῦ εἴδους των ζωϋφίων· πολλὰ ἔντομα τρέφονται ἐκ τούτων· οἱ ἰχθύες καὶ τὰ πτηνὰ καταστρέφουσι τεραστίας ποσότητας· ἡ φάλαινα, τὸ ὑπερμέγεθες τοῦτο κῆτος, παχύνεται ἐκ τοιούτων ἀδιοράτων ζωϋφίων.
Οἱ φυσιολόγοι πολλὰ εἴδη τῶν μικρῶν τούτων ζωϋφίων ἀπαριθμοῦσιν· ἡμεῖς ὅμως μόνον ἐπί τινων τούτων θέλομεν ἐνδιατρίψει.
Ὀνομάζουσι ὑγρογενῆ ἢ ὐγροδίαιτα ζωΰφιά τινα εὑρισκόμενα ὡς ἐπὶ τὸ πολὺ ἐν τοῖς ὑγροῖς· πλὴν, ἡ ὀνομασία αὕτη δίδεται ἐξαιρέτως εἰς ζῶα τοῦ αὐτοῦ γένους μὲν, ἀλλ’ ἀπαντώμενα ἀλλαχοῦ.
Διὰ νὰ προμηθευθῇ τις ἐκ τούτων ἀρκεῖ νὰ μουσκεύσῃ φυτὰ ἓν τινι ἀγγείῳ. Μετά τινας ἡμέρας ἡ ἐπιφάνεια τοῦ ὕδατος καλύπτεται ὑπὸ ποικιλοχρόου ἀφροῦ, ὅστις δὲν εἶναι ἄλλο τι ἢ σωρὸς ζώντων ὑγρογενῶν. Ἐάν τις τύχῃ νὰ ἴδῃ ταῦτα διὰ τοῦ μικροσκοπίου, βαίνει ἐξ ἐκπλήξεως εἰς ἔκπληξιν ὅσῳ διακρίνῃ καθαρώτερον τὸν περίεργον σχηματισμόν των.
Τινὰ τούτων ἔχουσι στόμα κοινωνοῦν μετὰ στομαχικῆς κοιλότητος ἀποληγούσης συνήθως εἰς σχῆμα σάκκου· ἔχουσιν ὀδόντας, ὀφθαλμοὺς κυανοὺς ἢ ἐρυθροὺς οὐχὶ σταθεροῦ ἀριθμοῦ· ἄλλα δὲ ἔχουσιν ἕνα μόνον ὀφθαλμὸν, ὡς οἱ μυθολογούμενοι κύκλωπες, κέκτηνται ὅμως ἑκατὸν στομάχους!!!...
Καὶ μ’ ὅλα ταῦτα ὑπάρχουσι ζωΰφια τόσῳ μικρὰ,
