Σελίδα:Αθηναΐς Α αρ. 8.djvu/7

Από Βικιθήκη
Αυτή η σελίδα δεν έχει ελεγχθεί ακόμη για πιθανά λάθη.
63
ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ

μετ’ αὐτῶν τὴν καταπληκτικὴν τοῦ καταῤῥάκτου βοὴν καὶ τότε θέλετε ἐννοήσει διατί ἐπὶ τῇ θέᾳ ταύτῃ ὁ Λιβιγκστὼν ἀνέκραξε: «Οὐδέποτε Εὐρωπαῖος διελογίσθη εἰκόνα τοιαύτην· οἱ ἄγγελοι αὐτοὶ ὑποχρεοῦνται νὰ κρατήσωσι πρὸ αὐτῆς τὴν πτῆσίν των ὅπως θαυμάσωσιν αὐτήν». Ἅμα τῇ ἐπιστροφῇ του ἐκ τῆς ἐκδρομῆς ταύτης, ἥτις ἦτο ὁ πρόδρομος τοῦ πολιτισμοῦ, ὁ ὁδοιπόρος ἐπεβιβάσθη ἐκ νέου διὰ τὴν Ἀγγλίαν.

Ἐν τῇ περιηγήσει ταύτῃ ἠδυνήθη νὰ μελετήσῃ ἐκτεταμμένως τὴν κατάστασιν εἰς ἣν εἶχεν ὠθήσει τὸν τόπον ἡ σωματεμπορία τῶν μαύρων. Ἡμέραν τινα εὑρίσκετο ἕν τινι χωρίῳ ἐν ᾧ εἶχε λάβει χώραν αἰχμαλωσία δούλων. Δὲν ἔβλεπε τις ἢ πτώματα κατακαλύπτοντα το ἔδαφος τῶν πέριξ πόλεων καὶ κοιλάδων καὶ ὀστᾶ ἀπογεγυμωνμένα καὶ λευκαινόμενα ὑπὸ τὰς ἀκτίνας τοῦ ἡλίου: ἐνταῦθα κατῴκει ἄλλοτε φυλὴ πολυάριθμος ἧς ἅπαντες οἱ ἐπιζῶντες εἶχον ἀπαχθῆ δοῦλοι. Πρὸ τῶν τοιούτων θεαμάτων ἡ καρδία τοῦ περιηγητοῦ ᾕμασσε· δὲν θ’ ἀνέπνεεν ἐλευθέρως ἢ ὅταν ὁ εὐεργετικὸς πολιτισμὸς ἤθελε θέσει τέρμα εἰς τὰ φρικώδη ταῦτα κακουργήματα· καὶ ἡ ἰδέα τοῦ νὰ ἀφιερώσῃ τὸ ὑπόλοιπον τῆς ζωῆς του εἰς τὸ ἔργον τοῦτο τῆς ἀγάπης ἐστερεοῦτο ἐπὶ πλέον εἰς τὸ πνεῦμά του. Τὸ ἐξερευνήσειν τὸ τέως ἄγνωστον μέρος τῆς Ἀφρικῆς ὅπερ ὁ Νεῖλος, ὁ μέγας οὗτος ποταμὸς, οὗτινος αἱ πηγαὶ ἦσαν εἰσέτι ἄγνωστοι, ἤθελε θέσει εἰς συγκοινωνίαν μετὰ τῆς Αἰγύπτου· τὸ ν’ ἀνοίξῃ εἰς τὸ εὐρωπαϊκὸν ἐμπόριον ὁδὸν νέαν ἐξασφαλίζων οὕτω καὶ ὁδὸν πρὸς εἰσαγωγὴν τοῦ εὐαγγελίου καὶ τὸ νὰ λύσῃ ἓν τῶν μεγαλειτέρων τῶν νεωτέρων χρόνων προβλημάτων, ἀνακαλύπτων τὰς πηγὰς τοῦ ποταμοῦ τούτου, οὗτινος κατ’ ἀρχαίαν παράδοσιν ἡ κεφαλή ἐπανεπαύετο ἐπὶ τῶν ὀρέων τῆς Αἰθιοπίας ταῦτα ὑπῆρξαν τὰ ἀντικείμενα τῆς φιλοδοξίας τοῦ Λιβιγκστῶνος.

»Ὁ Βούρτων, Σπὴκ, Διζὰν, Βάκερ καὶ Γρὰντ ἀτρόμητοι καὶ ἀκάματοι περιηγηταὶ εἶχον ἤδη ἀνατρέξη τὸ ῥεῦμα τοῦ Νείλου. Παρὰ δὲ τὸν ἰσημερινὸν εἶχον ἀνακαλύψει πολυαρίθμους λίμνας· τὴν τοῦ Ἀλβέρτου, τὴν Βικτωρίαν Νιάνζαν καὶ τὴν Ταγκανύκαν. Ποία ὅμως ἡ μεταξὺ αὐτῶν σχέσις; Ὁ Νεῖλος ἐξέρχεται ἐκ τῆς λίμνης τοῦ Ἀλβέρτου ἀλλὰ μήπως ἔχει μᾶλλον ἀπομεμακρυσμένην πηγήν. Τοιαῦτα ἦσαν τὰ τιθέμενα τότε θέματα.

Τῷ 1866 ὁ ἰατρὸς ἐπανῆλθεν εἰς Ἀφρικὴν τὸν τόπον τοῦτον, ὃν ἠδύνατο τῷ ὄντι νὰ θεωρῇ ὡς δευτέραν αὐτοῦ πατρίδα. Οὐδόλως προυτίθετο νὰ ἀκολουθήσῃ τὴν αὐτὴν τῶν προκατόχων αὐτοῦ ὁδὸν θέλων ἀπ’ ἐναντίας νὰ φθάσῃ πρὸς νότον τὰς πηγὰς τοῦ αἰγυπτίου ποταμοῦ· ἀναχωρήσας ὅθεν τῆς Ζανζιβάρης μετὰ συνοδείας τριάκοντα ἀνδρῶν ἔφθασεν εἰς τὴν ἐκβολὴν τοῦ Ῥοβούμα. Ἀνῆλθε τὸν ποταμὸν τοῦτον μέχρι τῆς περὶ τὴν Νιάνσαν λίμνην χώρας, ἀλλ’ ἐνταῦθα ὁ μικρὸς στρατός του ἕνεκα τῶν κινδύνων καὶ τῶν κόπων τοιούτου ταξειδίου ἐδραπέτευσε ἐν συνόλῳ οὕτως, ὥστε ὡραίαν τινα ἡμέραν ἐγερθεὶς ὁ Λιβιγκστὼν εὑρέθη μόνος. Κατώρθωσε νὰ σχηματίσῃ νέον στρατὸν καὶ κατὰ τὸ δεκέμβριον τοῦ 1866 τὸν βλέπομεν διατρέχοντα τὸ μεταξὺ τῶν λιμνῶν Νυάνσης καὶ Ταγκανίκης. Ἐπὶ δύο ὁλόκληρα ἔτι ὁ ἀκάματος περιηγητὴς ἐπλανᾶτο εἰς τὰς ἀπεράντους ταύτας ἐρημίας ἐπιδοθεὶς ἰδίως εἰς τὴν μελέτην ποταμοῦ τινος ὀνομαζομένου Χαμβήζι, ὃν ἐνόμιζεν ὅτι εἶναι ὁ αὐτὸς πρὸς τὸν Ζαμβίραν, ἀλλ’ ὅστις μετ’ αὐτὸν φαίνεται ὡς ὁ κύριος τοῦ Νείλου βραχίων. Ἐξήτασεν ἐπίσης τὰς ὄχθας τῆς Ταγκανίκας. Δὲν ἀπεῖχεν ἤδη ἢ πεντήκοντα ἢ ἑξήκοντα λεύγας τῶν χωρῶν ἂς ὁ Σπὴκ ἐπεσκέφθη ὅτε ἡ συνοδεία του τὸν ἐγκατέλειψεν ἐκ νέου. Μόνος, στερούμενος παντὸς μέσου ὑπάρξεως, ὤφειλε νὰ ἐπανέλθῃ εἰς τὰ ἴχνη του· καὶ κατὰ τὸν Ὀκτώβριον τοῦ 1871, εὑρίσκετο πάλιν ἐν Οὐζίζι ἐπὶ τῶν ὀχθῶν λίμνης περὶ ἧς κατόπιν θέλω ὁμιλήσει.

Οἱ ἄνδρες οὗτοι τῆς συνοδείας του, οἵτινες τὸν ἐγκατέλειψαν διέδοσαν τὴν περὶ τοῦ θανάτου του φήμην. Ἡ εἴδησις αὕτη ἀντήχησε καὶ ἐν Εὐρώπῃ: δὲν ἤξευρέ τις τί νὰ σκεφθῇ πλέον. Τότε ὁ διευθυντὴς μεγάλης τινὸς ἐφημερίδος τοῦ Κήρυκος τῆς Νέας Ὑόρκης κ. Bennet ἀνέθηκεν εἰς τὸν κ. Στάνλεϋ νὰ ἀνεύρῃ τὸν Λιβιγκστῶνα καὶ νὰ φέρῃ εἰς αὐτὸν συγχρόνως πληθὺν ἀντικειμένων ὧν ἐκεῖνος θὰ εἶχεν ἀνάγκην. Ὁ Στάνλεϋ ἐξετέλεσε τὴν ἀποστολήν του μετὰ τόλμης καὶ θάρρους ἀπιστεύτου· ἔφθασεν εὐτυχῶς εἰς Οὐζίζι καὶ ἠδυνήθη τέλος νὰ θλίψῃ τὴν χεῖρα τοῦ δόκτορος εἰς ἀναζήτησιν τοῦ ὁποίου ἦλθε ἀπὸ τόσῳ μακράν. Ὁ ἰατρὸς εἶχε γηράσει· τὸ μέτωπόν του ἦν ἐῤῥυτιδήμενον, ὁ μύσταξ καὶ αἱ τρῖχες του εἶχον λευκανθῆ. Οἵα χαρὰ ἀπροσδόκητος δι’ αὐτὸν τὸ νὰ δεχθῇ ἐπίσκεψιν ἀδελφοῦ Εὐρωπαίου παρ’ οὗ νὰ μάθῃ ὅτι δὲν ἐλησμονήθη.

Ἀφ’ οὗ διέτρεξαν ὁμοῦ ἐπὶ τινας μήνας τοὺς πέριξ τόπους οἱ δύο φίλοι ὤφειλον τέλος νὰ χωρισθῶσι τὴν 22 Φεβρουαρίου 1862· ὁ ἀνταποκριτὴς τοῦ Κήρωνος τῆς Νέας Ὑόρκης ἐγκατέλειπε τὸ Οὐζίζι ὅπως ἐπανέλθῃ εἰς τὴν παραλίαν, ἐν ᾧ ὁ ἡρωϊκὸς περιηγητής μας ἐπανελάμβανε τὴν πρὸς τὰς ἀνακαλύψεις του ὁδόν. Ἀλλ’ ἡ ὑγεία του ἐπὶ μᾶλλον καὶ μᾶλλον ἐκλονεῖτο. Ἐξησθενημένος ὑπὸ τοῦ κόπου καταβεβλημένος ἐκ τῶν πυρετῶν, ἐπέτυχε τέλος διελθὼν τὰ πέριξ τῆς Βανκουόλης λίμνης ἐκτεταμένα ἕλη νὰ φθάσῃ εἰς Ἰλάλα, χωρίον πολυπληθὲς πρὸς νότον τῆς λίμνης πρωτεύουσαν Σουλτάνου. Πλὴν αἱ δυνάμεις του εὑρίσκοντο εἰς τὸ τέρμα των καὶ ἐγένετο ἀνάγκη νὰ τὸν μεταφέρωσιν ἐπὶ εἴδους φορείου.

Εἰς συμπλήρωσιν δὲ τῆς δυστυχίας του ὁ Σουλτὰν τῆς Ἰλάλας ἠρνεῖτο νὰ δεχθῇ τὸν ἀσθενῆ· ἔπρεπεν ὅθεν νὰ τὸν μεταφέρωσι λεύγας τινας μακρὰν τοῦ ἀφιλοξένου τούτου τόπου. Ἔκτισαν καλύβην ἐκ δένδρων, ἐν ἦ ἔμεινεν ἐπί τινας ἡμέρας