Επιστολή του Ι. Καποδίστρια προς τον Ιππέα Εϋνάρδο περί της αποστολής εκ μέρους χρηματικής βοήθειας προς την Ελλάδα
Ἐν Ναυπλίῳ τὴν 8/20 Νοεμβρίου 1829.
Κύριε Ἱππεῦ,
Τὸ βασιλικὸν γαλλικὸν βρίκιον ἡ «Aventure» διοικούμενον ἀπὸ τὸν κ. D. Assigny ὑποπλοίαρχον δικρότου, ἔφθασεν ἐδῶ κατὰ τὴν 6/18 καὶ μ᾽ ἔφερε τὰς ἐπιστολάς σὰς γεγραμμένας τὴν 26 τοῦ Ὀκτωβρίου, ὡσαύτως καὶ τὰς ἑπτακοσίας χιλιάδας φράγκων ἀρ. 700.000 συνοδευμένας μὲ αὐτὰς τὰς ἐπιστολάς.
Αὕτη ἡ βοήθεια σώζει ἐπὶ τὸ παρὸν τὴν Ἑλλάδα. Ἡ Κυβέρνησίς της λαμβάνουσα τὸ ἀναπλήρωμα τῆς ποσότητος τοῦ ἑνὸς καὶ ἡμίσους ἑκατομμυρίου τὴν ὁποίαν ἐξῃτήσατο, θέλει δυνηθῆ νὰ προσμένῃ καὶ νὰ καταστήσει ἐπωφελεῖς τοὺς πόρους καὶ τὴν χρηματικὴν πίστιν, τὰ ὁποῖα ὑπόσχεται διὰ τὸ ἐλευσόμενον ἔτος τὸ δάνειον. Ἄνευ αὐτῶν τῶν βοηθητικῶν χρηματικῶν μέσων, οὐδεμία ὑπηρεσία δὲν θέλει δυνηθῆ νὰ βασταχθῇ μέχρι τῆς ἐποχὴς ἐκείνης. Οἱ στρατιῶται καὶ οἱ ναυτικοὶ χωρὶς ἄρτον καὶ μισθὸν θέλουν ἐκτραχηλισθῇ διὰ τὴν ἀπελπισίαν εἰς τὴν ληστείαν καὶ τὴν πειρατείαν.
Ὁ ἥσυχος γεωργὸς θέλει δραπετεύσει ἀπὸ τὰς ἑστίας, τὰς ὁποίας ἀρχινᾶ ἐκ νέου νά κατασταίνῃ. Πᾶσα ἐμπιστοσύνη θέλει ἐκλείψει. Ὁ λαὸς θέλει νομίσει ὅτι παρεδόθη ἀκόμη μίαν φορὰν εἰς τὸ δίκαιον τοῦ ἰσχυροτέρου. Οἱ πρὸς τὰς σκευωρίας ἐπιῤῥεπεῖς καὶ οἱ τυχοδιῶκται, τῶν ὁποίων μηρμυκιὰ ὑπάρχει εἰς τὸν τόπον τοῦτον θέλουν ἐπαναλάβει θράσος καὶ θέλουν καταστήσει τοιούτους ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι τοὺς ἐβοήθησαν κατὰ τὴν διάρκειαν τῆς ἀναρχίας. Θέλουν ὠφεληθῆ εἰς τοὺς ἀξιοκατακρίτους σκοπούς των ἀπὸ τὴν ἀπροσδόκητον ἀναχώρησιν τῆς γαλλικῆς μοίρας. Ἐντὸς ὀλίγων ἡμερῶν ἡ Ἑλλὰς θέλει βυθισθῆ αὖθις εἰς τὴν ἀταξίαν καὶ τὴν ἀναρχίαν, οἱ δὲ σεβαστοὶ αὐτῆς εὐεργέται θέλουν ἀπωλέσει τὸν καρπὸν τῶν εὐγενῶν καὶ γενναίων θυσιῶν των.
Τοιαύτη ἤθελεν εἶναι ἐντὸς τοῦ Νοεμβρίου μηνὸς ἡ ἀξιοθρήνητος κατάστασις αὐτοῦ τοῦ τόπου, ἐὰν δὲν τῷ ἐγένετο ἡ βοήθεια τὴν ὁποίαν χρεωστεῖ εἰς τὰ εὐγενῆ καὶ ἀκμαῖα ὑπὲρ αὐτοῦ αἰσθήματά σας. Τοιαύτη θέλει γενῆ, ἐὰν κατὰ τὸν Δεκέμβριον ἡ Κυβέρνησις δὲν λάβῃ τὸ ἀναπλήρωμα τοῦ ἑνὸς καὶ ἡμίσους ἑκατομμυρίου, καὶ ἐὰν τὸ δάνειον δὲν συντελεσθῇ κατὰ τὴν ἀρχὴν τοῦ νέου ἔτους. Καταπεπεισμένοι περὶ αὐτῆς τῆς ἀληθείας, θέλετε ἐννοήσει ὁλόκληρον τὸ μέτρον τῆς ἀγαθοεργίας τὴν ὁποίαν ἠρχίσατε, καὶ τὴν ὁποίαν εἶσθε προσκεκλημμένοι νὰ τελειώσητε.
Ἡ Θεία Πρόνοια σᾶς ἐβοήθησε, παρακινήσασα εἰς τὸ νὰ συντρέξετε τοῦτον τὸν τόπον εἰς κρίσιμον ἐποχὴν διὰ τὴς ἰδίας σας περιουσίας, καὶ καθ᾽ ὃν καιρὸν ὄχι τόσον εὐμενεῖς περιστάσεις ἐβράδυναν τὰς ἀποφάσεις τοῦ ὑπουργείου τὴς Χρ. Α. Μ. καὶ τοῦ κυρίου Πρέσβεως τῆς Ῥωσσίας. Ἡ Θεία Πρόνοια θέλει σᾶς βοηθήσει αὖθις. Οἱ εὐεργέται τῆς Ἑλλάδος μονάρχαι δὲν θέλουν τῇ ἀποποιηθῇ τὴν προκαταβολήν, τὴν ὁποίαν ἐξαιτεῖται ἡ Κυβέρνησὶς της. Σεῖς θέλετε πληρωθῆ, καὶ θέλετε τὴν ἑξαποστείλει ἐντὸς ἑνὸς μηνὸς ὀκτακοσίας χιλιάδας φράγκων, ἔτι δὲ καὶ τὴν ἀγγελίαν τὴς συντελέσεως τοῦ δανείου. Ἂν ἄλλως πως, θέλει δοκιμάσει νέαν καταστροφήν, ἀλλὰ τοὐλάχιστον οὐδεμία εὐθύνη θέλει εἶναι πλέον ἐκ βάρους τὴς κυβερνήσεώς της.
Ἰδοὺ ἡ περὶ τούτου δεῖξις. Ὁ κύριος Βαρῶνος δὲ Ῥουὰν μὲ ἀναγγέλλει ὅτι αἱ παρὰ τῆς ἀπεσταλμένης στρατιᾶς πρὸς τὴν Ἑλληνικὴν Κυβέρνησιν γενόμεναι χορηγίαι εἰς πολεμικὴν ὅλην καὶ εἰς ἐνδυμασίας, ἂν δὲν ὑπερέβησαν, τοὐλάχιστον ἀπεῤῥόφησαν, τὴν καθυστερήσασαν ποσότητα τῶν χρηματικῶν βοηθειῶν. Ἀγνοῶ ὁπόσον ἦτον τοῦτο τὸ ὅλον, ἀλλ᾽ ἂν αὐτὰ ἦναι ἔξ ἑκατομμύρια, ἡ Ἑλληνικὴ Κυβέρνησις ἐπειδὴ δὲν ἔλαβεν εἰς μετρητὰ εἰμὴ τρία καὶ ἥμισυ ἑκατομμύρια, ἐπομένως δύο καὶ ἥμισυ ἤθελαν εἶναι ἡ τιμὴ τῶν ἄνω εἰρημένων πραγμάτων.
Μὲ προειδοποιοῦσιν, ὅτι ἐνασχολοῦνται εἰς τὸ νὰ ἐκκαθαρίσωσιν αὐτὸν τὸν ὑπολογισμόν. Ναὶ μὲν ἡ Ἑλληνικὴ Κυβέρνησις ἔλαβε τουφέκια, κανόνια, ἵππους, όπλα, ῥοῦχα, πανί, φυσέκια, κτλ. κτλ., ἀλλ᾽ ἤλπιζεν, ὅτι τὰ τουφέκια, τὰ κανόνια καὶ τὰ πολεμοφόδια, δὲν ἤθελον συγκαταριθμηθῆ εἰς αὐτὴν τὴν ἐκκαθάρισιν, καὶ ὅτι μόνον ἐκ τῆς ἐνδυμασίας καὶ οἱ ἵπποι ἤθελον πληρωθῆ ἐκ τῶν χρηματικῶν βοηθημάτων.
Ὅπως καὶ ἂν ἦναι τὸ πρᾶγμα, ἐπειδὴ ἡ Ἑλλὰς χρεωστῇ ὅλας αὐτὰς τὰς χορηγήσεις εἰς τὸ μεγαλόδωρον τοῦ Βασιλέως, θέλει σεβασθῆ ὅλας τὰς ἀποφάσεις τοῦ Ὑπουργείου καὶ εὐλογήσει διὰ παντὸς τὸ ὄνομα τοῦ Σεβαστοῦ της εὐεργέτου.
Ἂν ἡ Ἑλλὰς χρεωστεῖ ν᾿ ἀναφερθῇ πρὸς τὰς διακοινώσεις διὰ τῶν ὁποίων τὴν ἐτίμησε τὸ Ὑπουργεῖον τοῦ Βασιλέως κατὰ τὸν παρελθόντα Ἰανουάριον, δὲν ἡμπορεῖ ν᾽ ἀμφιβάλλῃ, ὅτι αἱ ἀπ᾿ ἀρχῆς τοῦ Ἀπριλίου κατὰ μῆνα πρὸς αὐτὴν ἐπιδαψιλευθεῖσαι ἑκατὸν χιλιάδες φράγκων διὰ τὸν ὀργανισμὸν τῶν τακτικῶν στρατευμάτων, δὲν ἐμπεριλαμβάνοντο εἰς τὰ καθυστερήσαντα χρηματικὰ βοηθήματα.
Μ᾽ ὅλον τοῦτο φαίνεται ἤδη ὅτι τῶν κεφαλαίων αὐτῶν ἐξαντληθέντων ἡ μηνιαία χρηματικὴ βοήθεια θέλει παύσει περὶ τὰ τέλη τοῦ τρέχοντος ἔτους. Ἐν αὐτῇ τὴ περιστάσει ἡ Κυβέρνησις θέλει χρεωστεῖ ὄχι μόνον νὰ προμηθεύῃ τὰ τοῦ Τακτικοῦ Σώματος χρειώδη, ἀλλὰ καὶ τὰ περὶ τοῦ ὀργανισμοῦ νέων τινων λόχων, διὰ τὸν ὁποῖον ἐζήτησε τὰ τῆς συσκευὴς των, τὰ ὁποῖα καὶ ἔλαβεν ἀρτίως.
Ἀλλὰ διὰ νὰ ἐπαρκέσῃ τόσον εἰς αὐτὰ τὰ ἒξοδα, ὅσον καὶ εἰς τὰ τῶν ψιλῶν στρατευμάτων καὶ τοῦ Ναυτικοῦ, ποῦ ἠμπορεῖ ἡ Κυβέρνησις νὰ εὕρῃ κεφάλαια, εἰμὴ εἰς τὰς ποσότητας, τὰς ὁποίας ἐζήτησε καὶ εἰς τὸ δάνειον;
Ἐνδέχεται νὰ κάμουν τὴν παρατήρησιν ὅτι ἡ Ἑλλὰς μὴν ἔχουσα πλέον χρείαν ἀμυντικῶν ἐπιχειρήσεων, δύναται νὰ ἀπολύσῃ τὰ ἐλαφρὰ στρατεύματά τῆς, καὶ νὰ ἀφοπλίσῃ τὰ πλοῖά της.
Ἡ Πόρτα ὑπέγραψε τὴν μετὰ τῆς Ῥωσσίας εἰρήνην. Ἐπροσδιορίσθη διὰ τοῦτο ἡ πρὸς τοὺς Τούρκους θέσις τῶν Ἑλλήνων; Ἀμφότεροι κρατοῦσιν εἰσέτι τὰ ὅπλα, καὶ δὲν παρέρχεται ἡμέρα, καθ᾽ ἣν ἡ Κυβέρνησις νὰ μὴ λαμβάνῃ νέον τι μέτρον διὰ ν’ ἀποφύγῃ τὴν συνέχειαν τῶν ἐχθροπραξιῶν καὶ κατὰ γῆν καὶ κατὰ θάλασσαν.
Ἄλλωστε, ἂν ἀκόμη ἤθελε γενῆ ἐπίσημος ἀνακωχὴ μεταξὺ τῶν Ἑλλήνων καὶ τῶν Τούρκων, ἡ Κυβέρνησις ἤθελε δυνηθῆ δι᾿ ἀθρόου τινὸς μέτρου νὰ διαλύσῃ τὸ σῶμα τῶν Στερεοελλαδιτῶν, καὶ ν᾽ ἀφοπλίσῃ ὅλα της τὰ πλοῖα; Δὲν ἤθελεν ἡμπορέσει νὰ τὸ ἐνεργήσῃ χωρὶς νὰ διακινδυνεύσῃ τὴν ἐσωτερικὴν τοῦ τόπου ἡσυχίαν, καὶ τὴν ἀσφάλειαν τοῦ ἐμπορίου εἰς τὸ Ἀρχιπέλαγος. Μὲ λύπην μου θέλω τὸ ἐπαναλάβει, ἡ ληστεία καὶ ἡ περατεία θέλουν γενῆ τοῦ τοιούτου μέτρου τὸ ἐπακολούθημα.
Ὅταν ἔχῃ χρήματα τινα εἰς τὴν διάθεσὶν της, θέλει διανείσει κεφάλαια εἰς τοὺς ναυτικούς. Αὐτοὶ θέλουν ἐξέλθει μὲ τὰ πλοῖά των ἀπὸ τοὺς λιμένας, ὅπου αὐτὰ ἤδη σήπονται, θέλουν ζῇ ἐκ τοῦ ἐμπορίου. Ἡ Κυβέρνησις θέλει δανείσει κεφάλαια εἰς τοὺς χρείαν ἔχοντας Ἕλληνας καὶ αὐτοὶ πήξαντες τὰς καλύβας των, θέλουν ἀγοράσει ὑποζύγια καὶ σποράς. Ἔχοντες ἰδιοκτησίας θέλουν σεβασθῇ τὴν ἰδιοκτησίαν αὐτοὶ τότε οἱ ἄνθρωποι παραιτήσαντες τὰ ὅπλα θέλουν κατασταθῆ ὠφέλιμοι πολῖται. Ὅλαι αὐταὶ αἱ προκαταβολαὶ δὲν θέλουν εἶναι ἄλλως τε, εἰμὴ δι’ ὀλίγον καιρὸν εἰς βάρος τοῦ Ταμείου. Αὐταὶ θέλουν εἰσέλθει πάλιν εὐθὺς εἰς τὸ Ταμεῖον, ἢ διὰ τῆς αὐξήσεως τῶν εἰσοδημάτων τῆς Ἐπικρατείας, ἢ διὰ τῆς ἀποδόσεως, τὴν ὁποίαν ἤθελον εἶναι ὑπόχρεοι νὰ τῷ κάμωσιν οἱ λαβόντες τὰ βοηθήματα ταῦτα πολῖται. Δι᾿ αὐτὸν ἄρα τὸν σκοπὸν ἐζήτησα, ἅμα ἤθελε συντελεσθῆ τὸ δάνειον, τὸ νὰ πραγματοποιήσωσιν οἱ δανεισταὶ μίαν πρώτην παράδοσιν τριῶν ἑκατομμυρίων, ὕστερον ἀπὸ τὴν ὁποίαν αἱ διαδοχικαὶ παραδόσεις δὲν ἤθελον γίνεσθαι, εἰμὴ ἀνὰ ἕν ἑκατομμύριον κατὰ μῆνα.
Ἐμβαίνω εἰς ὅλας αὐτὰς τὰς λεπτομερείας, διότι ἐπιθυμῶ, κύριε Ἱππότα, νὰ τὰς διακοινώσητε εἰς τὸν κύριον Πρίγγιπα δὲ Πολιγνάκ, καὶ εἰς τὸν κύριον Κόμητα Πότσο δι᾿ Βόργο. Τρέφω ποθεινὴν ἐλπίδα, ὅτι εἰδοποιοῦντες ὑπὸ καλοκἀγαθίας αὐτὰς εἰς τὰς αὐλὰς των θέλουσι σὰς βοηθήσει εἰς τὸ ν᾿ ἀποπερατώσητε τὴν ἐπιχείρησίν σας, καὶ θέλετε λάβει τὴν εὐχαρίστησιν τοῦ ὅτι ἐσυντρέξατε ἰσχυρῶς εἰς τὴν σωτηρίαν τῆς Ἑλλάδος.
Θέλετε προσθέσει νέα δίκαια εἰς τὴν εὐγνωμοσύνην της, προμηθεύσαντές μοι θετικὰς τινας εἰδοποιήσεις περὶ παντὸς ἀφορῶντος τὰ καθυστερήσαντα χρηματικὰ βοηθήματα, καὶ περὶ τῶν ὑπολογιστικῶν ἐκκαθαρίσεων περὶ τῶν ὁποίων φαίνεται ὅτι ἐνασχολοῦνται τὰ γραφεῖα τοῦ Ὑπουργείου τοῦ Πολέμου.
Ἔπεται νὰ ἐλάβετε τὸ ἀντίγραφον μιᾶς ἱδιαιτέρας ἐπιστολῆς, τὴν ὁποίαν διεύθυνα πρὸς τὸν κύριον βαρῶνον Ῥουάν. Συνάπτω ἐνταῦθα εἰς διπλοῦν ἕν ἀντίγραφον αὐτῆς. Αὐτὴ θέλει σᾶς ὁδηγήσει, ὁ δὲ ζῆλος καὶ ἡ δραστηριότης σας θέλουν πράξει τὸ ὑπόλοιπον.
Συνάπτω ἐνταῦθα ὡσαύτως ἕν διπλοῦν τῆς ἐπιστολῆς, τὴν ὁποίαν σὰς διεύθυνα ἐσχάτως. Ἡ διάληψίς τῆς κατασταίνει περιττὸν τὸ νὰ σᾶς ἐξηγήσω καὶ αὖθις τὸν στοχασμόν μου περὶ τῶν ὅσον ἐξασφαλίσεων στοχάζεσθε, ὅτι χρεωστεῖτε νὰ προσφέρετε εἰς τὰς Δυνάμεις, αἱ ὁποῖαι θέλουν ἐγγυηθῆ τὸ δάνειον.
Καθ᾿ ὅλας τὰς περιστάσεις, ἂν καὶ ἠθέλατε ἀναδεχθῆ τὰς ὑποχρεώσεις περὶ τῶν ὁποίων ἀναφέρετε εἰς τὴν πρὸς τὸν κύριον Κόμητα Πότσο δι Βόργο ἐπιστολήν σας, ἡ Κυβέρνησις θέλει νομίσει χρέος ὀφειλόμενον εἰς τὴν τιμήν τῆς τὸ νὰ τὰς ἐκπληρώσῃ.
Θέλετε εὕρει τέλος πάντων ἐπισυναπτομένην ἐνταῦθα μίαν ἐπιστολὴν πρὸς τούς κυρίους Ῥικάρδο, διὰ τῆς ὁποίας ἡ Κυβέρνησις τοῖς δίδει τὸ κῦρος εἰς τὸ νὰ σὰς ἐγχειρίσωσι τὰ ἑλληνικὰ γραμμάτια προσότητος ἑκατὸν δεκαπέντε χιλιάδων λίρων στερλίνων, τῶν ὁποίων εἶναι παραθηκοφύλακες.
Ποθῶ νὰ ἐλπίζω ὅτι θέλετε καταστήσει ἐντὸς ὀλίγου ὠφέλμον αὐτὴν τὴν ποσότητα εἰς τὰς πρὸς τὸ παλαιὸν χρέος ἀναφερομένας ἐργασίας, καὶ ὅτι αἱ ἑπτακόσιαι χιλιάδες φράγκων θέλουν σᾶς ἀποδοθῆ ἐκ τῶν βοηθειῶν, τὰς ὁποίας ἡ μεγαλοδωρία τῶν σεβαστῶν εὐεργετῶν τῆς Ἑλλάδος δὲν θέλει μᾶς στερήσει.
Ἡ Γερμανία θέλει εἰδοποιηθῆ ἀμέσως περὶ τῶν πρὸς τὸ Ἔθνος γενομένων πρὸ ὀλίγου νέων δειγμάτων τῆς γενναιοψυχίας σας. Αὐτὸ τοῦτο τὸ Ἔθνος θέλει σᾶς παραστήσει περὶ αὐτῶν τὴν εὐγνωμοσύνην τους.
Δέχθητε κύριε Ἱππότα, τὴν διαβεβαίωσιν τῆς ὑπερεξαιρέτου ὑπολήψεώς μου.
Ι. Α. Καποδίστριας
καὶ τοῦ Ἐμπορικοῦ Ναυτικοῦ Γραμματείας